11

nr 24 (460) 31.12.2024­16.01.2025

Wydarzenia

www.kuriergalicyjski.com

Wizyta we Lwowie delegacji Związku Rodowego Dzieduszyckich

herbu Sas (cz. 2)

Podczas kolejnej wizyty we

z biblioteki Poturzyckiej Wlo-

Lwowie przewodniczącemu

dzimierza  Dzieduszyckiego.

Związku Rodowego

Mówil już o tym Jan Krzywdziń-

Dzieduszyckich herbu Sas

ski, koordynator projektów kon-

Mateuszowi Dzieduszyckiemu

serwatorskich Związku. Podczas

towarzyszyly Melania

rozmów z dyrekcją Państwo-

Dzieduszycka, sekretarz

wego Archiwum Historycznego

Rady Związku Rodowego

Ukrainy we Lwowie oglądaliśmy

Dzieduszyckich herbu Sas, Jan

wspaniale, bardzo rzadkie do-

Krzywdziński, koordynator

kumenty rodzinne Dzieduszyc-

projektów Związku Rodowego

kich, które znajdują się w tym

Dzieduszyckich herbu Sas,

archiwum. Są to prawdziwe

Katarzyna Solek, dyrektor

skarby ­ zdjęcia, dyplomy, listy,

Departamentu Kultury

pochodzące z biblioteki i archi-

i Dziedzictwa Narodowego

wum Dzieduszyckich w palacu

Urzędu Marszalkowskiego

na ul. Kurkowej. Niezwykle bo-

Województwa Podkarpackiego

gate zbiory na Kurkowej zosta-

i Konrad Sawiński, dyrektor

ly w czasie II wojny światowej

Muzeum w Jaroslawiu

częściowo rozproszone, czę-

ZABYTKOWE KRZESLO

,,Kamienica Orsettich

ściowo zniszczone. To co zosta-

MELANIA I MATEUSZ DZIEDUSZYCCY

WLODZIMIERZA DZIEDUSZYCKIEGO

i Muzeum Dzieduszyckich

lo, znalazlo się w bibliotece im.

w Zarzeczu".

,,Polonika". Instytut nadzoruje

pinakle, krzyż i inne elementy

prywatnych zbiorach, w książ-

W. Stefanyka, w Państwowym

też wspólne polsko-ukraińskie

już są zabezpieczone i będą pod-

kach. Żmudnie szukamy. Na razie

Archiwum Historycznym, zaś

prace zespolów konserwator-

dane konserwacji. Wszystko ra-

trzeba zabezpieczyć fundamenty

pojedyncze cenne dokumenty

TEKST I ZDJĘCIA

skich na tych obiektach i otacza

zem jest to duża praca, nie na rok

i postawić coś w rodzaju tablicy

w różnych innych muzeach. Do-

JURIJ SMIRNOW

D

je opieką merytoryczną.

i nie na dwa. Przy demontażu po-

z napisami, kto tam spoczywa.

kumenty w bibliotece im. W. Ste-

elegacja przybyla do Lwo-

Wlaśnie o projektach kon-

mnika na konserwatorów czeka-

Nad tym pracujemy. W 2024 roku

fanyka są bardzo starannie upo-

wa w sprawach uzgod-

serwatorskich we Lwowie, pro-

la ciekawa niespodzianka. Otóż

i na pewno w 2025 roku skupimy

rządkowane i w znacznej części

nienia wspólnych pol-

wadzonych z inicjatywy Związ-

odnaleziono mozaikę. Okazalo

się przy nagrobku generala Józe-

we wspólpracy z wroclawskim

sko-ukraińskich

dzialań

ku Rodowego Dzieduszyckich

się, że nagrobek ma dwie części,

fa Kalinowskiego, a dalej zoba-

Ossolineum zdigitalizowane. Te

w przygotowaniu do jubile-

herbu Sas, rozmawiamy z Me-

dużą część zadaszoną, zaś z przo-

czymy. Mamy taki pomysl ­ za-

prace caly czas trwają. Wszyst-

uszowego roku Wlodzimierza

lanią Dzieduszycką, sekreta-

du część w ksztalcie tablicy. Mię-

cząć odnawiać nagrobki znanych

kie dokumenty są dostępne dla

Dzieduszyckiego (urodzil się 22

rzem Rady Związku. Między

dzy nimi byla polożona kostka

lwowskich przyrodników, rów-

naukowców i innych badaczy.

czerwca 1825 roku ­ zmarl 18

innymi Melania Dzieduszycka

brukowa. Przy demontażu wla-

nież tych którzy wspólpracowali

Dokumenty w Państwowym Ar-

września 1899 roku) ­ 200-lecia

zaznaczyla:

śnie kostki okazalo się, że pod

z Wlodzimierzem Dzieduszyc-

chiwum Historycznym niestety

z dnia urodzin tego wybitnego

­ Już drugi rok ekipa kon-

spodem, pod kostką jest mozaika

kim. Może uda się ten pomysl

są przechowywane w zwyklej

dzialacza spolecznego i politycz-

serwatorów pod kierownic-

z drobnych kolorowych plytek,

zrealizować. Wszystko zależy od

drewnianej szafie, która wcale

nego życia Galicji, przyrodnika,

twem Anny Kudzi z warszaw-

ulożonych na wzór krzyża kolo-

finansowania. W sprawie gro-

nie zabezpiecza stanu nienaru-

mecenasa nauki, kultury i sztuki.

skiej Akademii Sztuk Pięknych

ru niebieskiego. Wykonano mo-

bów przyrodników zaczniemy

szalnego tych dokumentów. Dy-

Podczas wizyty do Lwowa

pracuje przy konserwacji mo-

zaikę w tak zwanej technice te-

w 2025 roku od inwentaryzacji.

rektor archiwum pokazala nam

delegacja Związku Rodowego

numentalnego nagrobka gene-

razzo. Jest to piękna ciekawostka

Trzeba dokladnie wiedzieć, ile

tę szafę w 2023 roku. Potrzebna

Dzieduszyckich herbu Sas spo-

rala Wojsk Polskich Józefa hra-

i takie odkrycia zdarzają się bar-

tych nagrobków na cmentarzu

jest szafa specjalistyczna, ognio

tkala się z przedstawicielami

biego Kalinowskiego. General

dzo rzadko. Wszystko leży teraz

i w jakim są one stanie.

i wodoodporna, żeby nie byly

lwowskich wladz i ukraińskich

Kalinowski walczyl też w szere-

w pracowni konserwatorskiej,

Związek Rodowy Dziedu-

zagrożone wilgocią i innymi ka-

instytucji kultury, muzeów,

gach wojsk francuskich, byl od-

oczyszczone i zabezpieczone.

szyckich herbu Sas już od kil-

taklizmami. Marzylo się nam,

bibliotek. Tematem przewod-

znaczony francuską Legią Hono-

Mozaika jest tak naprawdę bar-

ku lat, od 2022 roku, prowadzi

żeby dokumenty byly zabez-

nim wszystkich rozmów byla

rową, polskim Krzyżem Virtuti

dzo delikatna, dlatego jest pytanie

prace konserwatorskie przy ka-

pieczone w odpowiedniej szafie.

wlaśnie postać Wlodzimierza

Militari. W tymże grobowcu po-

jak ją najlepiej wyeksponować. To

mienicy  Szolc-Wolfowiczów

Otóż Związek myśli o kupieniu

Dzieduszyckiego i jego wspa-

chowano też kilku przedsta-

będzie problem i potrzebna będzie

w Rynku 24. Ratujemy gru-

nowej szafy i przeniesieniu do

niale dziedzictwo, wybitnie

wicieli rodziny hrabiów Brze-

decyzja znawców i konserwator-

pę rzeźbiarską ,,Chrzest Jezusa"

niej tych wszystkich dokumen-

znaczące dla rozwoju kultu-

zia-Russowskich. Jest to jeden

skich wladz Lwowa. Na Cmenta-

w narożniku tej kamienicy, wpi-

tów. Staramy się, ale taka sza-

ry, sztuki i nauki we Lwowie.

z najbardziej znaczących projek-

rzu Lyczakowskim znajduje się

sanej na listę UNESCO. Odno-

fa kosztuje bardzo drogo. Mamy

Reportaż o tych spotkaniach

tów konserwatorskich naszego

15 udokumentowanych nagrob-

wiono już wszystkie figury, które

nadzieję że uda się nam kupić

umieściliśmy w ,,Nowym Ku-

Związku na Cmentarzu Lycza-

ków rodziny Dzieduszyckich.

znajdują się w pracowni konser-

nową szafę w 2025 roku. W bi-

rierze Galicyjskim" (nr 23, gru-

kowskim. Podczas tegorocznych

Część z nich już zostala odnowio-

watorskiej. Będą tam ,,mieszkać"

bliotece Muzeum Przyrodnicze-

dzień 2024 roku).

prac okazalo się, że ten pomnik

na w poprzednich latach, inne

do zakończenia wojny. Taka jest

go przy ulicy Teatralnej znajdują

Obok spotkań z partnerami

w ksztalcie neogotyckiej edyku-

nie potrzebują ingerencji kon-

wspólna decyzja Instytutu ,,Po-

się XIX-wieczne zabytkowe me-

ukraińskimi, ważnym wyni-

ly ma odchylenie od pionu. Jest

serwatorów. Zostalo jeszcze kil-

lonika" i lwowskich wladz kon-

ble, z których korzystal jeszcze

kiem pobytu delegacji Związku

to poważny problem techniczny.

ka nagrobków. Nie są one na tyle

serwatorskich. Wrócą na Rynek,

zalożyciel tego muzeum Wlodzi-

Rodowego Dzieduszyckich her-

Teraz calkiem rozebrano struk-

skomplikowane, żeby mial pra-

ale później, po wojnie. Tymcza-

mierz Dzieduszycki. Myślimy

bu Sas bylo nadzorowanie po-

turę tego pomnika i rozpoczęto

cować konserwator. Może zor-

sem w sezonie 2024 roku zespól

o ich renowacji i odpowiednim

stępu prac konserwatorskich na

pracę od wzmocnienia funda-

ganizujemy wolontariuszy z Pol-

konserwatorów pod kierow-

wyeksponowaniu.

terenie Lwowa, które Związek

mentu, zaś wszystkie rzeźbio-

ski, ze Lwowa. Ale to już raczej

nictwem Anny Kudzi prowa-

Inicjatywy Związku Rodo-

prowadzi już od kilku lat. Pro-

ne detale pomnika przeniesiono

po wojnie. Przez caly czas mamy

dzil prace nad zabezpieczenem

wego Dzieduszyckich herbu Sas,

jekty konserwatorskie Związku

do pracowni konserwatorskiej.

w glowie myśl o kaplicy Dziedu-

niszy na fasadzie kamienicy,

nasze prace konserwatorskie we

dotyczą obiektów związanych

Jest to ogromne przedsięwzię-

szyckich, zburzonej w 1944 roku

w której rzeźby będą ustawione.

Lwowie, zainteresowaly przed-

z rodziną Dzieduszyckich, na

cie zważając na wymiary i wagę

podczas  dzialań  wojennych.

Wśród innych prac konserwa-

stawicieli innych związków ro-

przyklad, odnowienia unikato-

pomnika. Oslabienie fundamen-

Brak zdjęć i opisów tej kapli-

torskich naszego Związku czo-

dowych w Polsce. Na przyklad,

wych książek biblioteki Muzeum

tów nastąpilo być może z powo-

cy. Caly czas szukamy, pytamy.

lowe miejsce należy konserwacji

zwrócila się do nas o konsultację

Przyrodniczego NAN Ukrainy,

du splywającej z góry wody, otóż

Może są zdjęcia w archiwach,

cennych, unikatowych książek

i pomoc merytoryczną rodzi-

również pomników na grobach

podczas prac przy wzmocnieniu

na Rozwadowskich. We Lwowie

Dzieduszyckich na Cmentarzu

fundamentów trzeba i ten aspekt

i w różnych miejscach na Ukra-

Lyczakowskim oraz cennych

brać pod uwagę. Oczywiście, że to

inie mają swe groby rodzin-

zabytków rzeźby lwowskiej, ta-

potrzebuje dodatkowych środ-

ne, szukają możliwości te groby

kich jak XVII-wiecznej grupy

ków finansowych i zaciąga prace

uporządkować i odnowić ­ roz-

rzeźbiarskiej ,,Chrzest Chrystu-

konserwatorskie. Na dzień dzi-

mawiamy na ten temat, konsul-

sa" na fasadzie kamienicy nr 24

siejszy pomnik zostal rozebra-

tujemy się, podpowiadamy jak to

w Rynku lwowskim.

ny i częściowo przeniesiony do

się robi. Na razie prace konser-

Wszystkie projekty są re-

pracowni. Górna część nagrob-

watorskie są zakończone do wio-

alizowane dzięki wsparciu fi-

ka (neogotycki szczyt z krzyżem

sny 2025 roku. Rada Związku

nansowemu polskiego Mini-

wsparty na dwóch kolumnach)

Rodowego Dzieduszyckich her-

sterstwa Kultury i Dziedzictwa

zostal wykonany z dużych plyt

bu Sas przygotowuje nowe plany

Narodowego i warszawskie-

kamiennych ozdobionych pina-

na nowy 2025 jubileuszowy rok,

go Narodowego Instytutu Pol-

klami, co spowodowalo dodatko-

rok 200-lecia urodzin Wlodzi-

skiego Dziedzictwa za Granicą

we trudności, ale teraz i te plyty,

mierza Dzieduszyckiego.

ULIANA ROMANIW (OD LEWEJ) I MELANIA DZIEDUSZYCKA