14

nr 1 (461) 17­30.01.2025

Rozmowy Kuriera

www.kuriergalicyjski.com

Zakamarki wspomnień  (cz. 2)

Rozmowa

w gmachu teatralnym i polknąlem ten

ANNY GORDIJEWSKIEJ

bakcyl teatralny, mieszkając w tym

z aktorem, reżyserem,

budynku... Tymi ludźmi, którzy po-

mogli mi wejść w ten świat, to pierw-

dzialaczem teatralnym

szym byl rzeczywiście wujek Sta-

dyrektorem Polskiego

szek, który wprowadzil mnie do tego

Teatru Ludowego we

pięknego gmachu teatralnego, a dru-

Lwowie ZBIGNIEWEM

gim byl nauczyciel Piotr Hausva-

CHRZANOWSKIM.

ter, który zalożyl i prowadzil kólko

teatralne w szkole, które się później

Chcialabym kontynuować na-

rozroslo, jak wiemy. Byl on też funda-

szą rozmowę. W pierwszej

torem Polskiego Teatru Ludowego we

części mojego wywiadu z Pa-

Lwowie, który do dziś dnia istnieje.

nem rozmawialiśmy o okupacji

Lwowa podczas drugiej woj-

Czyli można tylko pozazdro-

ny światowej. Wspominal Pan

ścić, bo mieszkal Pan wlaści-

o swojej pierwszej klasie... A co

wie na tylach, za sceną Teatru

bylo dalej?

Skarbkowskiego, dziś jest to

teatr im. Marii Zańkowieckiej,

To byla sytuacja dziwna i bardzo

i tuż o parę metrów, dokladnie

wojenna. Powiedzialem, że moją

parę metrów dalej znajduje się

pierwszą szkolą byl klasztor sióstr

Teatr Opery i Baletu, czyli Te-

benedyktynek, tam byla pierwsza

atr Miejski, dawniej nazywany

klasa. Druga klasa to byla kamie-

Wielkim. Przypomnialo mi się,

nica za Arsenalem. Trzecia klasa to

że kiedyś widzialam zdjęcie

byla też kamienica, ale w pobliżu

Pana wujka w teatrze na osiol-

Teatru Wielkiego, czyli dawna ulica

ku i Pan opowiadal ciekawą hi-

Św. Stanislawa, obecnie ulica Tekto-

storię z nim związaną.

ra. Czwarta klasa byla po drodze na

Wysoki Zamek, czyli boczna ulica

No wlaśnie, z tym osiolkiem. Ja tego

Kurkowej, tam byl, zdaje się, klasz-

spektaklu i wujka żywego na osiol-

tor sióstr sercanek, i to bylo już po tak

ku nie widzialem, ale widzialem fo-

zwanym wyzwoleniu Lwowa przez

tografie, w zbiorach rodzinnych się

armię sowiecką, a piąta klasa znala-

zachowaly. Oczywiście jest to bo-

zla się już w dawnej szkole ewange-

hater baletu ,,Don Kichot" autorstwa

lickiej przy ulicy Kochanowskiego,

Minkusa, w którym wujek odgry-

która byla przemianowana na ulicę

z jakiegoś powodu (jak to się mówi,

brzdąkal i znów nic nie powiedzial.

wal rolę Sancho Pansy. Kiedyś w te-

Majakowskiego, dziś jest to ulica Le-

paluszek i glówka to szkolna wy-

Więc to pisanie i gadanie z matema-

atrach rzeczywiście prawdziwe ko-

wickiego, więc ulica zmieniala na-

Takie więc byly historyczne postacie

mówka) ­ to można bylo być wytlu-

tyką to byla moja udręka. Ale jakoś

nie wchodzily na sceny, a tutaj byl

zwy, ale ciągle to byli jacyś pisarze,

wśród moich nauczycieli... Mialem

maczonym. Profesor mial swoje hu-

udalo mi się przebrnąć przez te barie-

osiolek Sancho Pansy, zaś Don Kichot

poeci, co figurują w nazwie tej ulicy.

też różne niebezpieczne przygody,

mory. Mial jeden dzień pisany, a drugi

ry matematyczne i skończyć szczę-

wjeżdżal na koniu. Tak to wtedy bylo

największe z matematyką. Mieliśmy

dzień mówiony. Jak się ktoś męczyl,

śliwie szkolę.

w teatrach. Nie wiem jak te zwierza-

Czyli co roku zmienial Pan

bardzo groźnego nauczyciela ma-

wywolany do tablicy, to on mówil, że

ki byly wprowadzane do teatru, jak to

szkolę.

Czy jeszcze któregoś z nauczy-

tematyki, pamiętam go do dziś, na-

,,matematyka nie polega na mówie-

im się udawalo. Po wielu, wielu latach

cieli przypomina Pan sobie?

Tak, niemal co roku zmienialem ad-

zywal się profesor Trzciński i byl

niu, pisz". No, więc ten nieszczęśnik

w archiwalnych znaleziskach znala-

Może polonistów?

res szkoly i tak co roku wchodzilem

groźny przede wszystkim dlatego, że

bral kredę i nic, to znaczy żadnego

zlem projekty kostiumów postaci do

w inną dzielnicę miasta Lwowa, z tym,

mialem klopoty z tą dyscypliną. Po-

równania nie potrafil rozwiązać, ale

A więc, pyta Pani o najważniejsze.

baletu ,,Don Kichot". Jest tam sportre-

że trzecia klasa na ulicy Św. Stanisla-

trafil jednak być wyrozumialy. Jeżeli

w następnym dniu nauczyciel mógl

Wtedy w szkole pojawil się Piotr

towany mój wujek, ale już w pięknych

wa byla w pobliżu Teatru Wielkiego.

zdążylo się przed lekcją zlapać go na

zmienić nastrój i powiedzieć: ,,mate-

Hausvater. To byl początek mojej dro-

kolorach, jak ten jego strój mial wy-

korytarzu i powiedzieć mu, dlaczego

matyka nie polega na pisaniu, mów".

gi przede wszystkim literackiej, bo

glądać i jego postać zachowana, taka

Po 1944 roku, po tak zwanym

jest się nieprzygotowanym na dziś

I następny nieszczęśnik też się jąkal,

zachęcany bylem do czytania, pro-

charakterystyczna, pękata. Wujek

wyzwoleniu Lwowa przez Ar-

wadzone przez niego lekcje przybli-

byl bardzo szczuplym tancerzem, ale

mię Czerwoną, w jakim ję-

żaly nam bardzo arcydziela polskiej

oczywiście jako Sancho Pansa musial

zyku odbywala się nauka

literatury, polskiej kultury. Byl zwią-

mieć na sobie te dodatkowe warstwy

w szkolach?

zany również z teatrem, więc potra-

ubioru, żeby wyglądal jak przysadzi-

Caly czas figurowal język polski, caly

fil opowiadać o swoich fascynacjach

sty, maly, pękaty czlowieczek.

czas jeszcze do nieomal mojej klasy

teatralnych, a mnie to wszystko bar-

Jeden teatr obok drugiego, czy-

maturalnej w tej szkole pracowa-

dzo interesowalo. Zalożyl i prowadzil

li Teatr Skarbkowski i Teatr

li przedwojenni nauczyciele. Więc

kólko teatralne, które dla mnie stalo

Wielki, zaś ,,lącznikiem" mię-

oczywiście, wprowadzony język ro-

się szczeblem, po którym zacząlem

dzy tymi gmachami byla Pana

syjski, później język ukraiński figu-

wstępować powoli w zaczarowany

babcia Basia.

rowal jako jeden z przedmiotów, ale

świat teatru. Ale wcześniej jeszcze,

lekcje historii, geografii, matema-

przed Piotrem Hausvaterem, w na-

Do dziś pamiętam jak babcia wy-

tyki, zoologii, wszystkie lekcje byly

szym domu pojawil się jeden z naj-

prowadza mnie z gmachu Skarb-

prowadzone w języku polskim.

mlodszych braci mojego ojca ­ wu-

kowskiego na spacer na Waly

jek Staszek, który, jak się okazalo,

Hetmańskie, a za mną jest ten prze-

Kogo z nauczycieli najbardziej

byl tancerzem opery i baletu. I wujek

piękny budynek. Ale wracając jesz-

Pan zapamiętal?

Staszek zaprowadzil mnie kiedyś do

cze do wspomnień z dzieciństwa, to

Pamiętam bardzo dobrze nauczy-

teatru, posadzil i ­ jak dziś pamiętam

wie Pani, co mi zostalo pamięci?

cielkę mojej pierwszej klasy, Panią

­ byla to opera Bedřicha Smetany

Opowie Pan?

Helenę Wiśniewską. Ale, po latach,

,,Sprzedana narzeczona". W ostatnim

kiedy znalazlem swoje świadectwo

akcie na scenę wjeżdżal cyrk i w tym

Byl to chyba rok 1940, zima, i kolejny

z pierwszej klasy, świadectwo napisa-

cyrku mój wujek Staszek ,,przebijal

spacer z babcią Basią, może z mamą,

ne w dwóch językach, czyli po polsku

się na wylot" szablą. Bylem zrozpa-

już nie pamiętam, ale zimowy spa-

i po niemiecku, i wśród podpisujących

czony, ale wujek później mi wytlu-

cer. Na Walach Hetmańskich byly

to świadectwo zobaczylem podpis dy-

maczyl, jak się takie magiczne hi-

ustawione stragany ze świąteczny-

rektora szkoly ­ Mieczyslaw Opalek ­

storie w teatrze dzieją. Przychodzil

mi wyrobami, czyli kule na choinkę,

dopiero po wielu latach odkrylem, kim

do nas często do domu, byly to cza-

różne ozdoby choinkowe. Tych stra-

byl ten znakomity czlowiek, biblio-

sy prawie okupacyjne, w domu bylo

ganów bylo bardzo dużo. Zapamięta-

fil, historyk, muzykolog. Mieczyslaw

trudno z ogrzewaniem i pamiętam,

lem, że jedną z ozdób choinkowych,

Opalek ­ autor jednego z najpopular-

że wujek wlaściwie zawsze w jakimś

które się przez dlugie, dlugie lata za-

niejszych wierszy o Lwowie.

palcie u nas siedzial, i ja go prosilem,

chowaly w naszych pudelkach świą-

żeby mi coś narysowal. Rysowal mi

tecznych, byl samowar tulski. Przez

Trzeba dodać, że byl też dyrek-

w moim albumie bardzo pięknie glo-

dlugie, dlugie lata wisial na choin-

torem szkoly nr 10 im. Św. Ma-

wy końskie. Czy to przypadek, że

kach w naszym już innym miesz-

rii Magdaleny.

los się tak potoczyl, że urodzilem się

kaniu, tym nowszym, już na dużych