24

nr 1 (461) 17­30.01.2025

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Zakladanie gniazda w relacji niezbyt późnego wnuka

Lwów Herbertów

korzystających z żywych ko-

zamożne miasto, jedna ze stolic

lorów, a więc i w jakimś sensie

imperium Habsburskiego, teraz

balowych kostiumów, na ko-

byl mocno zbiednialy, znisz-

lory ochronne, zapowiadające

czony i brak w nim bylo żyw-

dobrze rzeczywistość żywiolu

ności. Jak w tych warunkach

blotnego i pragnienie wtopie-

i w niesprzyjającym czasie, mój

Po prawdzie nawet nie

nia się w matkę ziemię podczas

Dziadunio wszedl w posiada-

artyleryjskiego ostrzalu. Ale też

nie dorodnego, rumianego jabl-

myślalem, że kiedyś tu

czlowiek, zwlaszcza w swych

ka, tego nie wiem, ale pomysl by

stanę. Bywalem w tej

romantycznych

porywach,

wyslać z nim do dziewcząt jako

okolicy nie raz, choćby,

tak latwo nie kapituluje przed

poslańca lwowskiego uliczni-

kiedy odwiedzalem

zlem i brzydotą. Jestem o tym

ka, byl przedni i nieco literacki

Lwowską Galerię

przekonany, choć wspólcze-

w swych charakterze.

Obrazów, zacną skarbnicę

sność zdaje się nam dostarczać

Mlode damy byly zachwy-

zgola przeciwne dowody i to

cone, ale i zaklopotane, bo któ-

polskiej sztuki. A jednak,

rozliczne.

raż byla adresatką i domniema-

jako lwowskie dziecko,

Jednak wówczas, kiedy się

nym obiektem uczuć. Miejscowy

które demony dziejów

mlodzi lwowianie i lwowianki,

Hermes wrócil więc do wojaków

okradly z kolyski,

rozdzieleni podwórkiem, zaczęli

z zapytaniem, na które odpo-

a w przeciwnym razie

obserwować, byli ludźmi dzie-

wiedź miala rozwiać wszelkie

bez wątpliwości bylby

więtnastego stulecia i to glębo-

wątpliwości. Jak widzą Państwo

nią nadpeltwiański gród,

kiego, czyli daleko bliżej im bylo

temperatura emocji rosla, a mój

do rzeczywistości romantyzmu

Dziadek i ojciec Poety zarazem,

zawsze mialem pokorę

niż wspólczesnej brutalizacji

wcielal się w rolę Parysa, pod

wobec przeszlości tego

i braku intymności. Oczywiście

którego osąd oddaly się niegdyś

miasta. Może i wynikala

nie bylo to skutkiem wylącznie

trzy boginie, i jak syn Priama

ona z poczucia ,,dumy

ich osobistej kultury, ale i na-

decyzją swoją mial zdobyć naj-

niepotrzebnej", by

stroju chwili. Po dlugich prze-

piękniejszą kobietę. Wedle dzi-

RAFAL ŻEBROWSKI

będąc u siebie i zarazem

myśleniach i próbie wczucia się

siejszych kryteriów może i moja

Otóż jest wprost przeciwnie! To,

czasem wspierane dość krótkim

w sytuację, doszedlem do wnio-

Babcia nie byla skończoną pięk-

potomkiem uchodźców

co w przypadku mego krewnia-

sznurem drobnych perelek. Za

sku, że musialo to być wiosną

nością, ale ­ o ile wspomnę ­

nikogo o nic nie prosić, ale

ka bylo igraszką intelektual-

moich czasów miala dwie pary

1920 r. Wszystko wydawalo się

wszyscy panowie doceniali Jej

i nie być wypraszanym.

ną, acz niepozbawioną czulości,

kolczyków, te codzienne dwie

być w zasięgu ręki: powodze-

urodę, mnie jako wnuka wprost

male perelki, jedna nad drugą,

a publicznie dedykowaną żonie

nie ojczyzny i to będącej mat-

zniewalającą. Szykując się do pi-

(też dość późnej), to dla mnie jest

ściągnięte mocno w pasie zlo-

ką wolności ludów ościennych

sania książki obejrzalem setki Jej

RAFAL ŻEBROWSKI

J

w pelni lirycznym wzruszeniem

tym drucikiem. Ten drugi kom-

(wyprawa  kijowska  weszla

zdjęć i żadne nie oddawalo istoty

eśli udawalo się, wcho-

plet byl ważniejszy, albowiem

i wspomnieniem Babci Herber-

w fazę decydującą 25 kwietnia,

sprawy, bowiem nieczule oko ka-

dzilem na podwórka, gdzie

graniasty szmaragdzik otaczal

towej, jednej z najcieplejszych

a na poludniu dowodzil gene-

mery dość slabo notuje to, co naj-

mieszkali moi bliscy, a jeśli

bodaj potrójny rząd okruszków

osób, jakie dane bylo mi spotkać,

ral Iwaszkiewicz tak zaslużony

ważniejsze ­ przyrodzony danej

Bóg zeslal pociechę, to i na klat-

a jeszcze na dodatek kochającej

diamentowych, ale wszystko to

dla ostatecznego oswobodzenia

niewieście wdzięk, a nim byla

kę schodową. Jednak tylko raz,

mnie z pelną wzajemnością. Po-

bylo wręcz filigranowe, wsza-

Lwowa, a i z jego grobu pochodzi

Ona obdarzona przez rozrzutne-

kiedy trudno bylo ludziom życz-

koż w istocie byl to klejnot zarę-

niekąd zostalo to zaświadczone

lwowska ziemia, pod którą śpi

go w danej chwili Stwórcę. Toteż

liwym odmówić, odważylem się

czynowy moich Dziadków, a ro-

moją książką ,,Zbigniew Her-

Zbigniew Herbert na warszaw-

na pytanie przyniesione przez

przejść próg mieszkania moich

dziców Poety...

bert: Kamień na którym mnie

skich Powązkach); trwaly pokój

nieletniego dziewoslęba Dzia-

Dziadków, z czasów narodzin

urodzono" oraz opublikowaną

...Historycy twierdzą, że kre-

i nierozerwalność związku ro-

dunio mój mial jedną odpowiedź:

ich dzieci, a więc i mojej Mamy

za sprawą mej Matki korespon-

sem wieku XIX, a wlaściwie

dzinnego miasta z Rzeczpospo-

,,Dla Przetowlosej", który to ter-

oraz jej brata, Poety. Bylo to bo-

dencją familijną Herbertów.

jego dlugiej wersji, byl wybuch

litą Odrodzoną itd., itp. Tak, więc

min oznaczal jasną blond glów-

wiem wtargnięcie w przestrzeń

I wojny, zwanej przez wspólcze-

Ten drobny mięsisty platek

na lwowskim podwórku trwal

kę. Zabawne, ja nie pamiętam

mityczną, a to zawsze jest spoj-

u dolu muszli Jej ucha zawsze

snych wydarzeniom ,,wielką"

taniec uczuć więcej niż deli-

mojej ,,przenajświętszej Babci",

rzeniem w oblicze glębokiego

i to nie dlatego, że byla jatką na

mnie niepokoil i wzruszal. Byl

katnych, czyli taka figurowa

innej niż srebrzysto siwej. Może

wzruszenia, a więc i bezbronno-

skalę epoki przemyslowej, bo ta-

taki smutny i zmęczony. Moja

choreografia towarzyska. Spla-

ten wyjątkowy kolor Jej wlosów

ści wobec nieskończoności. Ta-

kie się zdarzaly (już wojna sece-

,,Przenajświętsza Babcia", bo

taly się w niej gesty, slowa i zna-

wynikal z tego, iż czas posrebrzyl

kim samym miejscem i to w po-

także Ona nią byla, musiala no-

syjna miala takie cechy, a wie-

ki oraz ukradkowe, a czasem

niegdyś równie niebywalej bar-

dwójnym sensie byla dla mnie

sić takie ozdoby od dzieciństwa,

le elementów instrumentarium

i wcale powlóczyste spojrzenia.

wy zlote loki dwudziestoletniej

czytelnia Ossolineum, w której

toteż otwór, na którym wisial

calkiem nierycerskiego zabi-

Dziś z pewnością niewiele by

wówczas Panienki.

przyszlo mi snuć splątany wątek

jania przećwiczono na Dalekim

kolczyk, bylby odbierany jako

one mówily dwudziestopierw-

A musiala ona być dum-

opowieści familijnej, czyli lwow-

Wschodzie w czasie zmagań ro-

calkowicie naturalny, gdyby nie

szowiecznym adonisom i ich

na z tego wyboru, bo wszyst-

skiej. Wiem, dziś ona się inaczej

syjsko-japońskich). Jednak szok

pewna jego nieforemność, wy-

bogdankom, ale w świecie mo-

ko potem potoczylo się raźno,

nazywa. Chlopcy i dziewczęta po

nikla ze stalego obciążania ży-

kulturowy niszczący caly świat

ich Dziadków mialy zupelnie

choć oboje nie mieli wlaściwie

polsku i ukraińsku recytowali

wej tkanki, a mnie się zdawal

XIX stulecia wiązal się z tym, co

inną wymowę. Notabene, Bo-

nic. Przyszla pani Herbertowa

w niej wiersze mego wuja, Zbi-

mialo się zacząć od Sarajewa,

niebezpieczną raną. Moja Bab-

leslaw Herbert w tej dziedzinie

pochodzila z wielodzietnej ro-

gniewa Herberta, jakby na przy-

cia zawsze bardzo powściągli-

czyli od początku bezwzględ-

wykazal się wyjątkową fanta-

dziny woźnego prezydialnego

pomnienie, że mi się to nie śni, ale

nej wojny nacji i symbolicznej

wie używala biżuterii. Najczę-

zją. Trzeba przy tym pamiętać,

CK Namiestnictwa we Lwo-

też, iż ­ przynajmniej na razie ­

ściej nosila wlaśnie kolczyki,

zmiany mundurów ­ ptasich,

że Lwów, jeszcze nie tak dawno

wie. Józef Kaniak, dziadek Po-

wszystko jest możliwe.

ety, a mój Pradziad po kądzie-

Więc skoro zacząlem się

li, byl roslym i pewnym siebie

z Wami dzielić intymnymi

mężczyzną, ojcem dziesięciorga

przeżyciami, co we mnie sa-

dzieci. Zamieszkiwal z calą fa-

mym budzi glęboki niepokój, to

milią w oficynie wspomniane-

pozwolę sobie na przyznanie

go urzędu. W rodzinie krąży-

się do grzechu glównego. Kiedy

ly opowieści, że jego wybranka

myślę ,,Lwów", to pierwszym, by

Caroline Lenius wychodząc zań

nie rzec fundamentalnym, obra-

popelnila mezalians. Do jakie-

zem, który mnie nawiedza, nie

goś stopnia byla to prawda, ale

jest żaden z pejzaży miejskich,

znacznie mniej romantyczna

tak przecież malowniczego gro-

niżby się moglo wydawać. Nie-

du. Jest nim ucho mojej Babci,

wiele da się powiedzieć o jego

a matki Zbigniewa Herberta.

pochodzeniu, ale ­ o ile mi wia-

Wiem, już niejeden z Was sobie

domo ­ wychowal się w którymś

pomyślal: ot, wchodzi na ścieżki

z zakladów dobroczynnych,

wyznaczone przez swego Wuja,

a z wyksztalcenia i zamilowania

jakby go nie bylo stać na wlasne;

byl ogrodnikiem. O jego życiu

przecież to proste odniesienie do

zadecydowala jednak znakomita

Różowego ucha, wiersza autora

prezencja, wedle ówczesnych ­

Pana Cogito i to na dodatek za-

rzecz jasna ­ standardów. Licz-

wierającego wskazówkę, iż ten

ne córki jeszcze dlugo po jego

chwyt literacki może wyglądać

śmierci szeptaly z niejaką zgro-

na silenie się na oryginalność.

zą, że zbyt podobal się kobietom,

KLATKA SCHODOWA W BUDYNKU PRZY UL. LYCZAKOWSKIEJ 55