28

nr 1 (461) 17­30.01.2025

Kurier kulturalny

www.kuriergalicyjski.com

Coś nowego, ciekawego

,,starego Austriaka" radcy Strońca, pary

na dolę i niedolę" ­ tymi slowami zakończyl

,,ekspertów politycznych" Aprikosenkran-

swe przemówienie Stanislaw Ostrowski. Po

ca i Untenbauma (po ich żartach nastąpily

22 września radiostację przejęli bolszewicy,

perturbacje w lwowskiej rozglośni i o maly

a Ostrowskiego aresztowano.

Nasza biblioteka

wlos nie zlikwidowano ,,Wesolej Fali"),

W tym czasie radiowców ze Śniatynia

redakcyjna wzbogacila

Ciotki Bandziuchowej czy malego Marcel-

przerzucono do Pistynia, by nadawać ko-

ka. Muzycznie ilustrowali audycję Wlada

munikaty wojskowe. Nie otrzymali jednak

się kolejną interesująca

Majewska i Ewa Stojanowska. Z czasem

żadnych dalszych rozkazów, wobec czego

pozycją wydawniczą,

,,Lwowską Niedzielę" zamienila ,,Lwow-

17 września przekroczyli granicę rumuń-

którą gorąco polecamy

ska Fala" z tym samym humorystycznym

ską. ,,Nikt z nas nie przypuszczal, że już

naszym zamilowanym

programem.

nigdy nie zobaczymy naszego kochane-

we Lwowie Czytelnikom.

Popularność programu byla na tyle ol-

go miasta i nigdy nie wrócimy do swoich

Tytul tej książki brzmi

brzymia, że zespól ,,Fali" organizowal kon-

domów..." ­ wspominala te chwile Wlada

,,Tylko we Lwowie"

certy ,,na żywo" i gościl z nimi po różnych

Majewska.

regionach Polski, a monologi Szczepka i Toń-

W Rumunii Budzyński zaklada Polski

i zostal zaczerpnięty ze

ka wydawano drukiem. W 1935 r. programy

Zespól Artystyczny ,,Lwowska Fala". Zre-

slynnej piosenki o naszym

,,Wesolej Lwowskiej Fali" sluchalo nawet 6

zygnowano z czlonu nazwy ,,Wesola". Ar-

mieście w wykonaniu

mln sluchaczy. W końcu postanowiono na-

tyści występowali w obozach dla żolnie-

Szczepka i Tońcia ­ znanej

kręcić film z popularnymi postaciami ­ tak

rzy i cywilów po calej Rumunii. Dawano po

pary lwowskich batiarów

powstalo ,,Będzie lepiej".

kilka koncertów dziennie. Przygotowano

z ,,Wesolej Lwowskiej

Nie byl to jedyny film z tą parą sym-

nowy program ,,Wrócimy". W marcu 1940

patycznych bohaterów. Kolejną komedią

r. ,,Lwowska Fala" przenosi się do Francji

Fali".

wojenną miala być tegoż reżysera ,,Górą

i dziala tam jako Polowa Czolówka Teatral-

rekruci" wedlug scenariusza Wiktora Bu-

na Nr 1. Potem byla Wielka Brytania i ko-

KRZYSZTOF SZYMAŃSKI

dzyńskiego. Niestety nie zmieścila się

lejne występy przez polskimi żolnierzami.

Publikacja zaczyna się interesującym

w harmonogramie reżysera na rok 1937.

Stamtąd towarzyszyli im przez Francję,

opisem: ,,15 listopada 1936 roku zaskocze-

Termin realizacji zostal przesunięty na rok

Belgię i Holandię, aż do chwili rozwiązania

ni mieszkańcy Lwowa zauważyli na Ryn-

następny i filmu nie zrealizowano. Dopiero

dywizji gen. Maczka w 1947 r.

ku, w pobliżu slynnej knajpy literacko-ar-

w styczniu 1939 r. Waszyński mógl reali-

Ostatnim występem ,,Fali" byl 17 li-

tystycznej ,,Atlas", niezwyklą scenę: tlum

zować kolejny film o lwowskich batiarach.

stopada 1947 r. w Edynburgu. Program

ludzi, otyly mężczyzna z megafonem, na

Mialy to być ,,Wlóczęgi". Film kręcono

,,Trzymaj fason" byl ostatnim występem

wysokim statywie kamera filmowa, kupa

w tempie ekspresowym ­ już w marcu ukoń-

duetu Szczepka ­ Tońcia. Jakie bylo ich po-

kabli na ziemi, operator, oświetleniowcy,

czono zdjęcia i film mial ukazać się na Wiel-

żegnanie, o tym nie ma żadnych wiadomo-

asystenci. Dwóm aktorom ­ jednemu wy-

kanoc. Premiera filmu odbyla się 5 kwietnia

ści. Szczepko jako pierwszy opuścil Edyn-

sokiemu, jakby ponuremu, drugiemu ni-

1939 r. w warszawskim kinie Victoria, we

burg. Wybral jednak powrót do Polski. Do

skiemu, zabawnemu ­ ktoś poprawia ma-

Lwowie ­ 8 kwietnia w kinie Palace (daw-

Warszawy wrócil z żoną Mirą Grelichow-

kijaż. W końcu mężczyzna z megafonem

na ,,Ukraina" ­ kto pamięta). To z tego filmu

ską. W Polskim Radiu prowadzil audycje

żąda ciszy, a następnie rozkazuje: ,,Świa-

pochodzi popularna do dziś piosenka War-

humorystyczne. Nie doczekal swoich 50.

TYLKO WE LWOWIE ­ OKLADKA KSIĄŻKI

tla! Kamera! Akcja!".

sa i Schlechtera ,,Tylko we Lwowie". Popu-

urodzin, cale życie tęsknil za Lwowem,

Jest to opis kręcenia zdjęć do filmu Mi-

larność tego filmu natchnęla autorów do

o czym pisal w swoim poemacie ,,Gródec-

interesującymi

chala Waszyńskiego ,,Będzie lepiej", w któ-

ich pierwsze spotkanie ­każdy ze świadków

kolejnej produkcji ­ filmu ,,Serce batiara".

kie kwiaty".

i angażowal do wspólpracy

rym ta para lwowskich batiarów odgrywa

mówi inaczej. Ale to nie ma znaczenia ­ naj-

Dochód z tego filmu mial być przeznaczony

Tońko nie spieszyl się z opuszczeniem

znanych artystów,

glówne role. Zanim jednak stali się idolami

ważniejsze jest to, że Budzyński postawil

na zakup samolotu wojskowego ,,Batiar".

Wielkiej Brytanii. W Edynburgu ukończyl

śpiewaków, duchownych,

Kazimierza Wajdę i Henryka Vogelfängera

calej Polski, swą drogę artystyczną roz-

Zdjęcia rozpoczęly się we Lwowie 26 lipca

kurs prawa administracyjnego, ożenil się

muzyków i pisarzy.

poczęli we Lwowskiej rozglośni Polskiego

wspólnie przed mikrofonem.

i kontynuowane mialy być w Krakowie i in-

z Wandą Berezą, urodzil im się syn ­ maly

Radia.

Ich imiona wzięte zostaly od świątyń

nych miejscowościach. Ale...

Tońko. Później przenieśli się do Republiki

Tak do rozglośni trafil na spikera Kazi-

w pobliżu których zamieszkiwali: Henryk

10 września z pracowników Rozglośni

Poludniowej Afryki. Tu w Johannesburgu

Autorzy przytaczają

mierz Wajda (przyszly Szczepko). Uczęsz-

Vogelfänger mieszkal na Lyczakowie kolo

Polskiego Radia Lwów uformowano oddzial

nie mógl pogodzić się z reżymem aparthe-

historię powstania

czal do Państwowej Szkoly Technicznej,

kościola św. Antoniego ­ stąd naiwny i la-

propagandowy i oddano go do dyspozycji

idu i malżonkowie wracają do Londynu.

lwowskiej rozglośni,

twowierny Tońko, a Kazimierz Wajda ­ kolo

którą opuścil dla teatru, a stąd trafil do

dowództwa wojskowego. 11 września Ja-

W 1963 r. Wanda ginie w katastrofie w me-

zaczynając od ­ jak

radia. Pod koniec 1930 r. do redakcji dolą-

kościola św. Elżbiety, porównywanego do

nusz Petry dostal rozkaz ewakuacji per-

trze i osieroca męża i synka. Henryk Vogel-

to się mówi ,,ab ovo"

cza Wiktor Budzyński, pisarz, dramaturg

wiedeńskiej świątyni św. Szczepana ­ dlate-

sonelu radiowego, a Celina Nahlik oglosila

fänger zmienia nazwisko na Henry Barker.

­ czyli od znajomości

i reżyser kabaretowy. To z jego pomyslu

go wyrachowany i rozsądny Szczepko.

to na antenie. Bylo to ostatnie ogloszenie

Gra na scenie Teatru Polskiego w Londynie,

Zygmunta Chamca

powstaje ,,Wesola Lwowska Niedziela" ­

Po pierwszej audycji Budzyński zo-

z lwowskiej rozglośni. Gmachy rozglośni

m.in. w ,,Tangu" Mrożka. Ostatnie lata życia

z Guglielmo Marconim

audycja typowo lwowska, gdzie balakiem

stal zasypany lawiną listów i dalej para

zostaly opieczętowane datą 11 września.

spędzil w Domu Kombatanta w Warszawie,

podczas pelnienia

pisane byly krótkie scenki satyryczne, od-

tych sympatycznych postaci pojawiala się

Dalsze nadawanie programów miano zor-

gdzie zmarl 6 października 1990 r., w dwa

slużby dyplomatycznej

czytywane przez pracowników rozglośni,

w każdej audycji Lwowskiego Radia (trans-

ganizować z Tatarowa. Ponieważ byly trud-

dni po swoich 86. urodzinach. Obaj ,,batia-

na Konferencji

w tym i Kazimierza Wajdę. Przyjacielem

mitowana później na calą Polskę) do 1939

ności z dostaniem się do tej miejscowości,

rzy" zostali udekorowani Krzyżem Kawa-

Budzyńskiego z lwowskiego VI gimnazjum

r. Ich skecze i wypowiedzi staly się slynne

kolumnę radiowców skierowano do Śniaty-

lerskim Orderu Odrodzenia Polski za ,,calo-

Pokojowej w Paryżu.

im. Staszica byl Henryk Vogelfänger, praw-

w calym kraju, a ich popularność przyćmie-

nia. A jednak 13 września Juliusz Petry z kil-

ksztalt wieloletniej pracy artystycznej".

Znajomość tych dwóch

waly chyba jedynie transmisje meczy pil-

nik z wyksztalcenia. Budzyński namówil go

koma kolegami wrócil do miasta i na ante-

Te i wiele innych faktów z życia slynne-

panów, pasjonujących

do udzialu w audycji i tak stal się on part-

karskich. Satyryczną audycję dopelnialy

nie nadany zostal apel prezydenta Lwowa

go duetu, atmosfery ówczesnego Lwowa

się ,,telegrafem

nerem Wajdy ­ Tońkiem. O tym jakie bylo

również i inne charakterystyczne postacie:

Stanislawa Ostrowskiego: ,,Zostaję z wami

Rzeczypospolitej i wojennych losów lwow-

bezprzewodowym"

skich radiowców mogą Państwo poznać

zaowocowala powstaniem

z książki ,,Tylko we Lwowie" z podtytulem

sp. z o.o. Polskie Radio.

,,Tońko, Szczepko i wszyscy inni", wydanej

Dalej mamy historię

po polsku przez Dom Wydawniczy ,,Księży

powstania rozglośni

Mlyn". Bogato ilustrowana książka wydana

radiowej w Warszawie

jest na 272 stronach. Niewątpliwą dodat-

i w kolejnych miastach

kową atrakcją książki są QR-kody, umiesz-

II Rzeczypospolitej.

czone na poszczególnych kartach książki.

Jesienią 1929 r. do

Pozwalają one w oryginale wysluchać

Lwowa przyjeżdża

zapisów audycji ,,Wesolej Lwowskiej Fali",

z Warszawy Wladyslaw

wypowiedzi bohaterów książki, znanych

Heller ­ dyrektor

piosenek i fragmentów filmów.

techniczny Polskiego

Autorami książki są STANISLAW

Radia. Po organizacji

CALIK, pisarz ukraiński, scenarzysta,

calej infrastruktury

historyk, wspólpracujący z BBC, autor

radiowej (nadajnika

i wspólautor 15 publikacji, czlonek Ukra-

z wieżą na terenie Targów

ińskiej Akademii Filmowej i Stowarzysze-

Wschodnich i studia przy

nia Dziennikarzy Europejskich, laureat

ul. Batorego 6, 15 stycznia

licznych ukraińskich i międzynarodowych

1930 r. po raz pierwszy

nagród literackich oraz OLEG CHORNY,

w eterze na falach 385,1

ukraiński reżyser, scenarzysta i artysta

m zabrzmial glos ze

medialny, czlonek Związku Filmowców

Lwowa. Dyrektorem

Ukrainy, Ukraińskiej Akademii Filmowej

technicznym byl Witold

i Związku Krytyków Ukrainy, autor licz-

Scazighino, a dyrektorem

nych publikacji o tematyce filmowej.

programowym Juliusz

,,Kurier Galicyjski" gorąco poleca tę

Petry. On to staral

KAZIMIERZ WAJDA JAKO SZCZEPKO (Z LEWEJ), STANISLAW SIELAŃSKI JAKO WOŹNY HIPEK

pasjonującą książkę. Życzymy przyjemnej

się uczynić audycje

(W ŚRODKU), HENRYK VOGELFANGER JAKO TOŃKO W JEDNEJ ZE SCEN FILMU ,,BĘDZIE LEPIEJ"

lektury.