3

nr 2 (462) 31.01.­13.02.2025

Wydarzenia

www.kuriergalicyjski.com

Pamięć, która lączy pokolenia

162. rocznica wybuchu powstania styczniowego

ARTUR ŻAK

TEKST

IHOR REWAGA

ZDJĘCIA

Wzniosla uroczystość

na Górce Powstańczej

Organizatorem tegorocznych obcho-

dów, przypadających dokladnie w 162.

rocznicę wybuchu powstania, bylo Pol-

skie Towarzystwo Opieki nad Grobami

Wojskowymi we Lwowie, które od lat

z oddaniem dba o liczne mogily polskich

bohaterów rozproszonych na Cmentarzu

Lyczakowskim. Wsparcia organizacyjne-

go udzielil także Konsulat Generalny RP

Glos dyplomacji ­

we Lwowie.

Weteranów, które opiekowalo się nimi aż

iskrą nadziei stalo się ono dla kolejnych po-

i w okolicach, ale nie w takim stopniu jak

przemówienie konsula RP

Uroczystości rozpoczęly się od wspól-

do końca ich dni.

koleń. Zwrócil również uwagę na pytanie,

dzisiaj. Obecnie cmentarz jest w idealnym

Krzysztofa Lukjanowicza

nego zlożenia kwiatów. W tym symbo-

które każdy wspólczesny Polak ­ czy to

stanie dzięki opiekunom z Towarzystwa

Harcerska tradycja ­

licznym geście pamięci wzięli udzial dy-

Konsul Krzysztof Lukjanowicz w swoim

mieszkający w kraju, czy poza jego granica-

Opieki nad Grobami Wojskowymi ­ mówi

rozmowa

plomaci, przedstawiciele miejscowych

przemówieniu podkreślil glębię dziedzic-

mi ­ powinien sobie postawić:

Halina Zagorska.

ze Stefanem Adamskim

środowisk polskich, harcerze oraz ucznio-

twa powstańczego, akcentując, że powsta-

,,Gdybyśmy sami znaleźli się na miej-

Symbol nadziei i źródlo

wie polskich szkól. Następnie zgromadzeni

nie styczniowe bylo wyjątkowe nie tylko

Ważnym elementem lokalnego życia

scu tamtych bohaterów, czy oddalibyśmy

tożsamości

odmówili modlitwę, a w ciszy rozlegly się

w skali polskiej, ale również europejskiej:

życie za swoją Ojczyznę?".

jest Harcerstwo Polskie na Ukrainie. Jego

dźwięki ,,Roty", której slowa rozbrzmie-

Tegoroczne obchody 162. rocznicy Po-

­ Powstanie Styczniowe bylo wydarze-

przewodniczący druh Stefan Adamski

Rozmowa

waly ponad starymi grobami. W zadumie

wstania Styczniowego we Lwowie przypo-

niem wyjątkowym ­ wielkim zrywem nie-

wspominal o dwóch glównych powodach

z Januszem Balickim ­

i szacunku przed mogilami powstańców

mnialy nam nie tylko bohaterskie losy daw-

podleglościowym o ogromnym znaczeniu,

obecności harcerzy na uroczystościach:

glos opiekunów pamięci

obecni uczcili ich ofiarę dla wolności

nych powstańców, ale też ciąglość polskiej

największym obok konfederacji barskiej.

­ Po pierwsze, chcemy uczcić pamięć

Polski.

Od lat jednym z filarów troski o polskie

tradycji i pamięci historycznej. To wlaśnie te

Nioslo uniwersalne przeslanie, a haslo ,,Za

bohaterów i zwrócić uwagę mlodego poko-

miejsca pamięci we Lwowie jest Polskie To-

wartości lączą kolejne pokolenia Polaków ­

naszą i waszą wolność" bylo aktualne przez

lenia, by wiedzialo, dlaczego tu się spoty-

Zaslużeni bohaterowie

warzystwo Opieki nad Grobami Wojskowy-

niezależnie od tego, czy mieszkają w grani-

większość XIX wieku i pozostaje ważne tak-

kamy. A po drugie, wśród powstańców jest

spoczywający na cmentarzu

cach Rzeczypospolitej, czy poza nimi.

mi. Jego prezes Janusz Balicki w rozmowie

że dziś, zwlaszcza w tym miejscu ­ mówil

ktoś z mojej rodziny. Znam jego nazwisko

Wydzielona kwatera powstala pod

z dziennikarzem ,,Kuriera Galicyjskiego"

Dla wielu uczestników uroczystości

dyplomata.

i imię, ale nie poznalem jeszcze calej historii

koniec XIX wieku i obecnie spoczywa na

Arturem Żakiem opowiedzial, dlaczego co-

byla to także okazja do zadumy nad istotą

W dalszej części przemówienia pod-

tego przodka.

niej okolo 230 uczestników Powstania

roczna obecność pod pomnikiem Szymona

patriotyzmu we wspólczesnym świecie.

kreślal, że choć powstanie zakończylo

Zapytany o to, co wspólczesnym lu-

Wizunasa Szydlowskiego jest tak ważna:

Slowa prelegentów i wywiady z osobami

Styczniowego. Na jej początku, przy wej-

się klęską, to jego idea i duch wywarly

dziom może przekazać zryw stycznio-

zaangażowanymi w opiekę nad grobami

ściu, góruje pomnik Szymona Wizunasa

­ Dlaczego tu jesteśmy? Bo tak nam

istotny wplyw na kolejne pokolenia Po-

wy, szczególnie w tak trudnych czasach,

wojskowymi zgodnie podkreślaly, że nawet

Szydlowskiego. Wykuty w 1909 r. przez

dyktuje serce. Gdyby nas tu nie bylo, ozna-

laków. Wspomnial także o roli kobiet

Adamski odpowiedzial:

cenionego rzeźbiarza lwowskiego Alek-

czaloby to, że coś jest nie tak. My, jako

jeśli minęlo ponad 160 lat od styczniowych

w konspiracji:

­ Na pewno to, że warto walczyć o wol-

sandra Zagórskiego monument przedsta-

polscy patrioci mieszkający na ziemi lwow-

starć, przeslanie tamtych dni wciąż jest

­ Kobiety wzięly na siebie wiele zadań

ność i nigdy się nie poddawać. Nawet jeżeli

skiej, przychodzimy tu co roku. Co więcej,

żywe. Duch wolności i niezlomności ­ tak

wia powstańca trzymającego chorągiew

dotychczas zarezerwowanych dla męż-

przegrywamy, zawsze zostaje jakaś część

angażujemy się w porządkowanie tego miej-

istotny dla uczestników powstania ­ może

Ziemi Witebskiej z Orlem, Pogonią i Ar-

czyzn, którzy byli poddawani represjom

drogi do wolności, którą pokonaliśmy. To też

sca. Jest to najwyższy punkt Cmentarza Ly-

inspirować do zachowania narodowej toż-

chaniolem, z uniesioną prawą ręką w ge-

i wysylani w gląb Rosji. Ostatecznie, gdy

przyklad na nasze codzienne życie -- powinni-

samości, kultywowania pamięci i zjedno-

ście zagrzewającym do boju.

czakowskiego, a ze względu na rozrastającą

w 1918 roku Józef Pilsudski wydal stosow-

śmy iść naprzód, nie zrażać się trudnościami.

się zieleń zawsze jest tu sporo pracy.

czenia w obliczu nowych wyzwań.

ne dekrety, Polki otrzymaly pelnię praw

Kontynuacja pamięci ­

Balicki wspomnial także trudne czasy

Za nami kolejna rocznica wybuchu

Wśród najbardziej znanych tu pocho-

i wolność obywatelską.

rozmowa z Haliną Zagorską

wanych są m.in.:

radzieckie, kiedy wladze niechętnie patrzy-

powstania styczniowego. Jej obchody na

Te slowa rozbrzmialy szczególnie moc-

Benedykt Dybowski ­ wybitny

ly na wszelkie przejawy polskiej pamięci hi-

Cmentarzu Lyczakowskim we Lwowie nie

no w kontekście wspólczesnej dyskusji

O tym, jak zmienialo się podejście do

byly jedynie formalnym wydarzeniem.

lekarz, przyrodnik i badacz Syberii, autor

storycznej. Mimo to Polacy nie ustępowali:

o spolecznej i historycznej roli kobiet.

opieki nad cmentarzem i grobami powstań-

prac naukowych o Bajkale i Kamczatce;

­ Nie bylo wtedy tak ladnych zniczy jak

W glosach przemawiających i osób udziela-

ców, opowiedziala Halina Zagorska, czlo-

Wdzięczność starszego

Bronislaw Szwarce ­ jeden z men-

dziś; paliliśmy zwykle świece czy używali-

jących wywiadów wyraźnie wybrzmiewaly

nek Polskiego Towarzystwa Opieki nad Gro-

pokolenia ­ przemówienie

duma z historii, wdzięczność za poniesione

torów Józefa Pilsudskiego, panowie poznali

śmy ręcznie robionych lampionów, ale to za-

bami Wojskowymi we Lwowie:

Emila Legowicza

wsze podkreślalo wagę tego miejsca ­ wspo-

ofiary i nadzieja, że ta pamięć utrwali się

się na zeslaniu;

­ Przede wszystkim dlatego, że pamię-

Zygmunt Baczyński ­ dziadek po-

mina pan Janusz.

w kolejnych pokoleniach Polaków.

Emil Legowicz, prezes Towarzystwa

tamy, jak wielką cenę zaplacili Polacy za

ety Krzysztofa Kamila Baczyńskiego;

W kontekście Lwowa, który znajdowal

Gdy ucichly dźwięki ,,Roty" i na

Kultury Polskiej Ziemi Lwowskiej zwraca-

niepodleglość. Co roku na Górce Powstań-

Gustaw Fisher ­ aktor, występo-

się pod zaborem austriackim i nie uczest-

cmentarzu znowu zapadla cisza, ostatni

jąc się do zgromadzonych wspomnial o oso-

ców Styczniowych gromadzą się wszyst-

wal na scenie m.in. obok slynnej Heleny

niczyl w bezpośrednich walkach, Balicki

uczestnicy uroczystości rozchodzili się

bistym wymiarze pamięci i wdzięczności:

kie polskie organizacje, uczniowie polskich

Modrzejewskiej.

zwrócil uwagę na znaczenie miasta jako

w skupieniu. Wokól pomnika Szymona

­ Jako niemlody czlowiek pragnę wy-

szkól oraz prywatne osoby, by uczcić kolej-

Chociaż Lwów w okresie powstania

bezpiecznego schronienia:

Wizunasa Szydlowskiego wciąż unosil

razić ogromną wdzięczność za to, że my,

ną rocznicę.

znajdowal się pod zaborem austriackim

­ Choć osoby pochowane na tym cmen-

się duch minionych pokoleń, które za wol-

Polacy, pamiętamy o naszej historii, o Oj-

Wspominając trudne czasy Związku Ra-

i nie toczyly się tu bezpośrednie walki,

tarzu nie walczyly na tych terenach, wielu

ność i godność narodu polskiego zaplacily

czyźnie i o tych, którzy poświęcili dla niej

dzieckiego, podkreślila, że mimo dewastacji

miasto stanowilo bezpieczne zaplecze dla

z nich powrócilo z tulaczki, między innymi

najwyższą cenę. To wlaśnie dla nich ­ dla

to, co najcenniejsze ­ wlasne życie.

i zaniedbań zawsze znajdowali się ludzie,

polskich konspiratorów i powstańców.

z Syberii. Tutaj znaleźli godne warunki do ży-

Benedykta Dybowskiego, Bronislawa

Mimo iż powstanie styczniowe w wy-

którzy, ile mogli, dbali o to miejsce:

Wielu z nich ­ po ucieczce bądź powrocie

cia i pracy. Warto również pamiętać, że nad

Szwarcego, Zygmunta Baczyńskiego, Gu-

miarze militarnym nie odnioslo sukcesu,

­ Starano się opiekować tym miejscem

z tulaczki na Syberii ­ osiadlo wlaśnie we

losem powstańców czuwalo Towarzystwo

stawa Fishera i wielu innych, także bezi-

prezes Legowicz zaznaczyl, jak istotną

i innymi polskimi pochówkami we Lwowie

Lwowie, podejmując pracę w swoich za-

miennych bohaterów, którzy spoczywają

wodach i znajdując tu gościnne warunki

wśród kwater cmentarnych ­ rokrocznie

do dalszego życia.

gromadzą się we Lwowie ci, którzy wciąż

czują się spadkobiercami ich niegasnącego

Historia, która rozświetla

ducha.

drogę ku wolności

W ten sposób, nawet 162 lata po wy-

Powstanie Styczniowe, trwające od

buchu powstania styczniowego, idea walki

stycznia 1863 do jesieni 1864 roku, jest

,,za naszą i waszą wolność" pozostaje nie

uznawane za najdluższy polski zryw nie-

tylko dawnym haslem, ale żywym prze-

podleglościowy XIX wieku. Mimo militarnej

slaniem skierowanym do nas wszystkich ­

porażki, mialo ogromny wplyw na podtrzy-

by doceniać wolność, troszczyć się o dzie-

manie ducha patriotyzmu i polskiej tożsa-

dzictwo przodków i pamiętać, jak cennym

mości w epoce porozbiorowej. To wlaśnie

darem jest niepodleglość. Wlaśnie dlate-

ono zasialo ziarno, które wykielkowalo

go, zgodnie z tym, co ,,dyktuje serce", kolej-

w kolejnych pokoleniach. Spadkobiercami

ne pokolenia Polaków będą wracać na Gór-

idealów styczniowych byli m.in. legioniści

kę Powstańców, by w holdzie oddawać się

Józefa Pilsudskiego, dążący nieugięcie do

zadumie i pamięci o tych, którzy dali nam

odzyskania niepodleglości przez Polskę

przyklad niezachwianej determinacji i nie-

w 1918 roku.

zlomnej milości do Ojczyzny.