5

nr 2 (462) 31.01.­13.02.2025

Kurier kulturalny

www.kuriergalicyjski.com

Lwów trzeba kochać

w dzisiejszym kościele katedralnym.

chcial slyszeć jego glos. To byl jego

W księgach z 1902 r. jest oryginalny

charakterystyczny styl ­ on śpie-

wpis aktu chrztu, czyli na te czasy

wal dla wszystkich. Być może bylo

jednocześnie aktu urodzenia. W tym

chlodno, nie zważal na to. Zobaczyl

Z PAWLEM KOCHEM,

roku minęla setna rocznica debiutu

ludzi i chcial dla nich śpiewać. Wy-

Jana Kiepury we Lwowie - 15 stycz-

szedl na ten balkon i zaśpiewal. Taki

dyrektorem Towarzystwa

nia 1925 r. w operze Gounoda ,,Faust".

byl Jan Kiepura.

Muzycznego im. Ignacego

Jako Towarzystwo Muzyczne chcie-

Jana Paderewskiego

Tylko nie wiemy co wtedy

liśmy uczcić to wydarzenie. Dlatego

w Sosnowcu rozmawiala

zaśpiewal.

tu przyjechaliśmy wraz z przedsta-

ANNA GORDIJEWSKA.

wicielami Towarzystwa.

Być może ,,Brunetki, blondynki"?

Od kiedy dziala Towarzystwo

Warto dodać, że Kiepura partię

Slynni,  znakomici  artyści

Muzyczne im. Ignacego Jana

w ,,Fauście" zaśpiewal po raz

przyjeżdżali do Lwowa. Ma-

Paderewskiego w Sosnowcu?

pierwszy we Lwowie, dopiero

rzyli by tutaj być, zaśpiewać.

później byla premiera w War-

Towarzystwo Muzyczne w Sosnowcu

Kilka razy bylem we Lwowie i za

szawie. Kiepura nie chcial być

powstalo w 2018 roku. Wtedy w Polsce

każdym razem gdy wyjeżdżam to już

drugim Caruso, chcial być

obchodziliśmy stulecie niepodleglości.

tęsknię. I wracam tu. I wszystkim

pierwszym Kiepurą.

Pomyślalem sobie, że pięknie byloby

w Sosnowcu czy gdziekolwiek jestem

PAWEL KOCH

zostawić taką pamiątkę po tym jubile-

Pewnie tak bylo. Mial swoją godność.

opowiadam, że Lwów jest cudowny.

uszu. Pomyślalem, że idealną, niesamo-

miejsca, gdzie kiedyś organy byly i już

Jest wiele różnych anegdot o Kiepu-

Tym razem przywiozlem ludzi z To-

witą postacią jest wlaśnie Ignacy Jan

nie istnieją, na przyklad w filharmonii

rze, ale na pewno chcial śpiewać dla

warzystwa Muzycznego i są zachwy-

Paderewski, o którym w Polsce może

lwowskiej.

ludzi. Pomimo iż byl wielkim śpie-

ceni każdą ulicą, każdym zakątkiem

za malo się mówilo. Uroczystość inau-

Jestem organistą w katedrze sosno-

wakiem operowym, potrafil wyjść

i tą przeszlością, tymi ludźmi, którzy

guracji Towarzystwa rozpoczęla prof.

wieckiej. Dlatego te organy są mi tak

na balkon i zaśpiewać do tlumów, po-

tu życie spędzili, albo tu przyjeżdża-

Lidia Grychtolówna, też związana ze

bliskie, katedra lwowska jest mi tak

trafil wejść na samochód i zaśpiewać.

li. We Lwowie czlowiek czuje się jak

Lwowem, ponieważ tutaj spędzila dzie-

bliska. Poznalem Bronislawa Pacana,

Kochal śpiew, kochal ludzi. Myślę, że

w domu. I myślę, że ci ludzie też dla-

ciństwo. Miejmy nadzieję, że wkrótce

wieloletniego organistę i wspanialy

byl na tyle przemyślny, że rozumial,

tego tu przyjeżdżali.

przybędzie na swoje 97 urodziny, chce

Dwa lata temu gralem na organach

chór katedry lwowskiej im. św. Jana

iż to we Lwowie w Teatrze Wielkim

Ten duch historii jest nadal

przyjechać.

w kościele św. Jana Chrzciciela w So-

Pawla II.

musi rozpocząć karierę. Nigdzie in-

w katedrze lwowskiej.

snowcu. Jest tam tabliczka: ,,Jan Śli-

dziej, tylko tutaj, w tym mieście. Od

Czy móglby Pan opowiedzieć

Czy  Panu  się  marzy  za-

wiński, Lwów. Budowniczy orga-

tego momentu rozpoczyna się jego

Gralem w wielu katedrach, ale to jest

o wizycie Ignacego Paderew-

grać na organach w katedrze

nów". I to mnie zainspirowalo, żeby

prawdziwa kariera artystyczna.

jakieś wyjątkowe miejsce. Gdy gram

skiego we Lwowie?

lwowskiej?

przyjechać do Lwowa, gdzie w kate-

w katedrze lwowskiej czuję spo-

Mieliśmy dobrą okazję wejść do

Na pewno jedną z najważniejszych

drze lwowskiej są jego organy, gdzie

Chcę się pochwalić, że już zagra-

kój i wielką godność. Katedra lwow-

pokoju w hotelu George`a, gdzie

okazji bylo wystawienie jego jedynej

byla jego pracownia na ul. Kopernika

lem na tych organach, bylem tutaj

ska stawia czlowieka do pionu, budzi

zatrzymywal się Jan Kiepura.

opery ,,Manru" w 1901 roku. Wie-

16 w budynku z plaskorzeźbami in-

w listopadzie i w grudniu. Cudowne

w nim wielki szacunek. Akustyka jest

Są tam zdjęcia, stoi pianino,

dzial, że musi być we Lwowie, bo tu

strumentów muzycznych na fasa-

brzmienie! To naprawdę jest wyjąt-

wspaniala, te organy cudownie brzmią.

wyszliśmy na balkon, z które-

bilo serce Polski i tu bilo polskie serce

dzie. Zafascynowala mnie ta postać.

kowy instrument. Bardzo się cieszę,

Czlowiek czuje się tu naprawdę jak

go śpiewal. Dotykaliśmy tych

muzyczne.

To byl wielki budowniczy organów

że nawet w czasach trudnych ­ covi-

w niebie ­ gdy zna historię ślubów Jana

samych barierek, otwieraliśmy

po szkole paryskiej, mial też wspa-

du i wojny ­ udalo się przeprowadzić

Kazimierza i patrzy na obraz Matki Bo-

Często wlaśnie tak bylo, że

drzwi tą samą klamką. To bylo

nialych uczniów. Sluchalem te nie-

remont. Wiemy że to byla potężna

żej. W Sosnowcu w prezbiterium jest

wlaśnie we Lwowie odbywaly

wielkie przeżycie.

dawno wyremontowane organy. Jest

inwestycja.

fresk namalowany przez Wlodzimierza

się premiery.

to cudowny instrument.

Z balkonu widać największy wów-

Przerwę-Tetmajera przedstawiający

Chcialabym jeszcze Pana za-

Paderewski często o tej premierze we

Często mówimy o organach, o pięknej

czas plac we Lwowie, nazywany

śluby Jana Kazimierza we Lwowie ­ akt

pytać o wspanialego śpiewaka.

Lwowie wspominal. Dość często tu

muzyce, slyszymy te organy, ale za-

wtedy Mariackim, później i obecnie

oddania królestwa pod opiekę Mat-

Wszyscy pewnie wiedzą z ja-

przyjeżdżal. Myślę, że odpoczywal

pominamy o tym, kto je wybudowal.

Adama Mickiewicza z jego pięknym

ki Bożej. Tu dotykamy historii i kiedy

kim miastem Jan Kiepura byl

tutaj, nabieral energii, spotykal się

Jego organy byly w wielu miejscach.

pomnikiem, który teraz ze wzglę-

czlowiek wchodzi do tej katedry, czuje

związany...

z wieloma artystami. Pewnie czul się

Sosnowiec ze Lwowem lączą wlaśnie

dów wojennych jest zabezpieczony

się szczęśliwy.

tu jak w domu.

te organy Jana Śliwińskiego. Chcemy

Z Sosnowcem, oczywiście. Mamy to

specjalną klatką. Na lewo widok na

Czyli ,,ni ma jak Lwów"?

zorganizować rajdy rowerowe szla-

szczęście i dumę, że ten slynny na

dawne Waly Hetmańskie, obecny

Towarzystwo Muzyczne w So-

kiem [organów] Jana Śliwińskiego.

caly świat tenor urodzil się w na-

prospekt Swobody, który prowadzi

Nie ma jak Lwów. Lwów trzeba

snowcu oglosilo rok 2025 ro-

Pragniemy koncertować. W Zamościu

szym Sosnowcu. Na Pogoni, na uli-

do Teatru Wielkiego. Wyobrażam

kochać.

kiem Jana Śliwińskiego. To jego

są jego slynne organy, również w Kra-

cy Majowej. Tam byla wtedy jedy-

sobie jak Kiepura wyszedl na bal-

organy są w katedrze.

Dziękuję serdecznie za rozmowę.

kowie w kościele św. Katarzyny. Są też

na parafia, więc zostal ochrzczony

kon. Pod balkonem tlum ludzi, który

Mykola Riabczuk o zmianach w Europie Środkowo-Wschodniej

i kulturze rosyjskiej

Mykola Riabczuk to uznany

potrzeba wojny, potrzeba bylo przelać

kancelowanie calej kultury rosyjskiej. Po-

ten caly region, do którego należy i Ukraina,

publicysta i pracownik naukowy

tyle krwi, by zobaczyć to co istnialo przez

trzebna jest kwarantanna. Na jakiś czas

i Polska, i Litwa, która byla dzisiaj też repre-

Instytutu Badań Politycznych

trzeba po prostu wlożyć to wszystko do

dziesięciolecia czy nawet stulecia. Nie

zentowana ­ powiedzial. ­ I jakie ma per-

i Narodowościowych

zamrażarki, a potem zobaczymy co z tym

spektywy, co nas lączy i co nas też czasem

bylo dostrzegane po prostu, ale dobrze, że

Narodowej Akademii Nauk

nareszcie dostrzeżono. Że nareszcie caly

robić. Może z inną interpretacją, w innym

dzieli. Więc jak gdyby doszliśmy do zgody,

Ukrainy. Jego teksty byly

świat rozumie, o co Ukraińcy walczą. Że

kontekście można będzie to przywrócić.

że Ukraina odgrywa teraz istotną, decydu-

publikowane w Polsce

nie tylko walczą dobrze, że nie tylko sta-

Ale teraz w czasie wojny byloby to pod-

jącą rolę w tym nowym formacie tej Europy,

w takich czasopismach, jak

noszeniem rosyjskiej flagi. Niezależnie

wiają czolo agresji rosyjskiej, ale że też

w nowym rozumieniu czym jest Europa. Że

Więź, Tygodnik Powszechny,

od tego, czy ten artysta, czy wykonawca

ten jakby tradycyjny podzial na Wschód

mają czego bronić. Bo to nie jest wojna

Krasnogruda, Czas Kultury,

i Zachód zostaje coraz mniej relewantny,

dla wojny. To jest wojna o pewne warto-

solidaryzuje się z Putinem czy nie, podnosi

Akcent czy Dekada Literacka.

ści, w tym też wartości kulturalne. Drugi

on flagę rosyjską. Dodaje wartości sym-

coraz mniej ważny, bo widzimy inne kryte-

Od 2014 roku pelni funkcję

aspekt tego problematu polega na obecnej

bolicznej. Wybiela, uszlachetnia państwo

ria tego podzialu i że te kryteria ukazuje jak

przewodniczącego jury

zbrodnicze. Volens nolens, i o tym trzeba

roli kultury rosyjskiej, która niestety nadal

gdyby podzial wsparcia dla Ukrainy. I oka-

prestiżowej Nagrody Literackiej

odgrywa istotną rolę w spoleczeństwach

pamiętać. O tym trzeba przypominać. Nie

zuje się, że to wsparcie jest o wiele wyższe

kultury ukraińskiej, która jest oczywiście

Europy Środkowej ,,Angelus".

chodzi więc tutaj o cenzurowanie. Nie

na Pólnocy niż na Poludniu. Czyli wraca jak

w bardzo trudnej sytuacji teraz, bo ponosi

zachodnich. Nadal są te książki wydawa-

11 grudnia 2024 roku Mykola

ogromne straty i materialne, i co gorsza,

ne, czytane, spektakle grane, wystawy

chodzi o zakazy prawne, bo nie ma takie-

gdyby tradycyjny podzial na Poludnie i Pól-

Riabczuk wziąl udzial w 105.

pokazywane itd. Nie byloby w tym nic zle-

go prawa ani w Ukrainie, ani gdziekolwiek

noc w miejsce Wschodu ­ Zachodu. Oczywi-

fizyczne, bo ogromna liczba dzialaczy

Spotkaniu Ossolińskim, które

w innych krajach nie są zakazywane te

kultury po prostu zginęla. Ale mamy też

go, gdyby nie bylo wlaśnie tej wojny, tej

ście może jest to nieco kontrowersyjna teza,

pod haslem ,,Europa Środkowo-

wszystkie dziela. Chodzi jedynie o wy-

agresji. Osobiście zgadzam się, że kultura

może trochę za wczesna, ale w każdym ra-

pewne sukcesy, mamy pewne osiągnięcia

Wschodnia w świetle wojny"

tak czy inaczej wybiela jednak państwo

czucie moralne. My apelujemy do postawy

zie coś takiego obserwujemy. O wiele więk-

i o tym też trzeba mówić, bo Ukraina zaist-

odbylo się w Narodowej

moralnej dyrektorów teatrów, galerii, re-

niala nie tylko jako podmiot na umyslowej

zbrodnicze. Volens nolens. Nawet jeżeli

sze wsparcie Ukraina otrzymuje od krajów

Bibliotece Naukowej im. Wasyla

wprost tego nie czyni, to sam fakt, że ma

daktorów i tak dalej. Tylko o to chodzi. Nie

skandynawskich czy baltyckich, czy też

mapie Europy i świata, ale też zaistniala

Stefanyka we Lwowie. Mykola

wartość symboliczną, dodaje ona tę war-

ma innego sposobu oprócz slowa. Trzeba

kultura ukraińska w dużym stopniu dzięki

Polski lub Wielkiej Brytanii i Holandii, ani-

Riabczuk udzielil też wywiadu

pisać, mówić, przemawiać na różnych ze-

temu sprzeciwowi, tej mobilizacji spolecz-

tość temu zlemu, bandyckiemu w zasadzie

żeli we Wloszech czy w Grecji i Hiszpanii. To

dla Kuriera.

państwu. I o tym trzeba pamiętać. Dlatego

braniach, spotkaniach, konferencjach. Nie

jest istotne.

nej. Zaistniala w mediach, w wydawnic-

ma innej drogi, tylko slowo.

Ale rozmawialiśmy także o roli kultu-

twach, w przestrzeni kulturalnej świata,

wlaśnie sugeruję, że na czas wojny potrze-

czego wcześniej w takiej skali, na takim

bujemy pewnego zawieszenia. Nie chodzi

Dziękuję.

­ Mieliśmy rozmowę o tym, czym jest

ry, o tym jaką rolę pelni kultura w czasie

o jakieś zakazy, nie chodzi o kompletne

wojny. Tutaj z jednej strony mamy problem

poziomie nie bylo. To gorzki paradoks, że

Europa Środkowo-Wschodnia, czym jest

ROZMAWIAL KONSTANTY CZAWAGA