16

nr 2 (462) 31.01.­13.02.2025

Kurier kulturalny

www.kuriergalicyjski.com

Strażnik wiary i pamięci

Pożegnanie ks. Tadeusza Patera, salezjania

Z wielkim żalem

1910­1945". Pozycja zostala opubliko-

Przemyśl i grono

wana w Rzeszowie w roku 2011 przez

Instytut Pamięci Narodowej, Komisję

kresowian pożegnalo

Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi

księdza Tadeusza Patera,

Polskiemu, Oddzial w Rzeszowie oraz

salezjanina, który zmarl

przez Światowy Kongres Kresowian.

18 stycznia w szpitalu

Autor pracowal nad książką aż jedena-

po wielu cierpieniach

ście lat, dokonując żmudnych kwerend

w wieku 92 lat. Pochodzil

archiwalnych, zbierając rozliczne wspo-

z Rumna kolo Lwowa

mnienia i dokumenty. Podstawowym źró-

dlem jego pracy byly akta metrykalne

z rodziny wlościańskiej.

parafii rzymskokatolickiej zdeponowane

Byl kresowianinem

po wojnie w Archiwum Archidiecezjal-

wiernym pamięci

nym w Przemyślu. Autor opisuje w tym

swej ojcowskiej ziemi,

dziele losy poszczególnych rodzin, wy-

kapelanem kresowian,

mieniając konkretne imiona i nazwiska.

przyjacielem sybiraków;

Opisuje części wsi, jej zabudowania, hi-

storię, zwyczaje mieszkańców, zawody,

kaplanem pelniącym

udalo się ujść z pożogi Rumna i okolicznych

zajęcia, szkolę, świątynie i religijność

z wielkim oddaniem swą

miejscowości, z rodziną ­ ojcem Józefem

mieszkańców, nazwiska kaplanów, po-

salezjańską misję pomocy

i matką Marią maly Tadek, wywędrowal

szczególne zdarzenia i uroczystości pań-

w wychowywaniu dzieci

na Ziemie Zachodnie w ramach tak zwanej

stwowe. W przedmowie do książki prof.

i mlodzieży, opieki nad

akcji przesiedleńczej. Po latach, już jako

dr hab. Maria Pawlowiczowa napisala

nią.

kaplan po chlubnym spelnieniu misji sa-

m.in.: ,,Opracowanie ma charakter popu-

lezjańskiej w Krakowie, przybyl do przy-

larno-naukowy ze sporym udzialem nar-

granicznego Przemyśla, by pelnić ją tam

racji wspomnieniowej, co w dużej mierze

MARIUSZ OLBROMSKI

nadal. Być może także dlatego, aby jednak

determinuje jego ksztalt i sposób prze-

Mszę żalobną w dniu 23 stycznia

zamieszkać jak najbliżej swej rodzinnej

kazu. Niektóre zamieszczone w książce

w sanktuarium św. Józefa w Przemyślu

miejscowości. Milość i poczucie obowiąz-

stwierdzenia mają silne zabarwienie

koncelebrowalo kilkunastu kaplanów pod

ku wobec bliskich rodzin i znajomych ka-

emocjonalne. Dotyczy to zwlaszcza trud-

przewodnictwem ks. biskupa sufragana

zaly mu dawać świadectwo o prawdzie hi-

nych relacji polsko-ukraińskich widzia-

Stanislawa Jamrozka z Przemyśla. W kon-

storii. Przez wiele lat czynnie uczestniczyl

nych w perspektywy kresowian, świad-

celebrze uczestniczyli, m.in.: prowincjal

w sesjach naukowych i popularno-nauko-

ków tragicznych dla Polaków wydarzeń.

Inspektorii Krakowskiej ojców Salezjanów

wych organizowanych, między innymi,

Zawarte w publikacji cenne informacje

­ ks. dr Marcin Kaznowski, dziekan De-

przez Instytut Pamięci Narodowej, przy-

mogą być z powodzeniem wykorzystane

kanatu Przemyskiego ­ ks. pralat Marian

`On byl osobą pelną mocy Bożej'. On byl

gotowując na nie referaty i zabierając na

(także jako źródlo) przez przedstawicieli

Tadeusza Patera spoczęly w Grobowcu sale-

Koźma, ks. pralat Stanislaw Czenczek ­

zdeterminowany, aby walczyć o sluszną

nich glos. Wielokrotnie uczestniczyl też

wielu dyscyplin naukowych: historyków,

zjanów na Cmentarzu Zasańskim.

kapelan Stowarzyszenia Pamięci Polskich

rację stanu i o prawdę; aby mówić glośno

w zjazdach Światowego Kongresu Kreso-

genealogów, demografów, socjologów,

Termopil i Kresów im. ks. Boleslawa Mi-

o tym jak jego rodacy byli mordowani na

wian na Jasnej Górze w Częstochowie.

etnografów, antropologów kultury, a tak-

Ks. Tadeusz w dzieciństwie zaznal tra-

reckiego oraz Klubu Inteligencji Katolickiej

Kresach Wschodnich; aby utrwalać praw-

Byl redaktorem dwóch obszernych

że językoznawców".

gedii swej rodzinnej miejscowości Rumno,

w Przemyślu. Uroczystość pogrzebowa

dę historyczną opartą na świadkach, póki

tomów wspomnień zatytulowanych

Księdza Tadeusza Patera poznalem

polożonej w powiecie rudeckim, w woje-

zgromadzila wielu wiernych.

jeszcze żyją. Wiele udalo się Jemu w tej

,,Oczyma i sercem. Wieś Rumno w la-

na początku lata 90. w Przemyślu. Często

wództwie lwowskim, gdzie śmiercią mę-

W czasie mszy żalobnej za duszę

kwestii uczynić.

tach 1910­1945" wydanych w Przemyślu

odwiedzal Wydzial Kultury, Sportu i Tury-

czeńską z rąk UPA zginęlo w nocy z 2 na

zmarlego kazanie wyglosil ks. Leszek

Z księdzem Tadeuszem mialem okazję

w roku w 2000 roku. Trwalym jego wkla-

styki w Urzędzie Wojewódzkim, którym

3 czerwca 1944 roku 39 osób z rodzin pol-

Leś SDB, byly proboszcz parafii salezjań-

wspólpracować, najpierw w Krakowie,

dem w ukazanie historii tej jednej z wielu

wówczas ­ po wyborach czerwcowych

skich oraz jedna pochodzenia żydowskiego.

skiej w Przemyślu (w latach 1999­2005).

w parafii św. Stanislawa Kostki. Byl on

UPA wszystkie zabudowania będące

miejscowości na Kresach Poludniowo-

i po przemianach spolecznych ­ kierowa-

Powiedzial między innymi: ,,Naszą tutaj

czlowiekiem otwartym, pelnym inicjatyw.

ich wlasnością wówczas spalila starając

-Wschodnich jest jego monumentalne

lem. Z czasem stal się także gościem w na-

obecnością świadczymy, że jesteśmy

W roku 1988 parafia ta przeżywala swój

dzielo ,,Rumno w województwie lwow-

szym domu. Tematem naszych rozlicznych

się zatrzeć jakiekolwiek ślady polskości na

kochającą rodziną, która z żalem żegna

jubileusz 50-lecia konsekracji kościola.

skim. Księga rodzin polskich w latach

i przyjaznych rozmów byly przeważnie

tym terenie. Wraz w częścią osób, którym

wspólbrata naszego ­ księdza Tadeusza

Na ten jubileusz ksiądz Tadeusz Pater za-

wydarzenia za wschodnią granicą, zarów-

Patera. Niektórzy mówią, że każdy ma

prosil naszego świętego rodaka, wówczas

no te dawne, jak i wspólczesne. Oczywi-

swój czas dany przez Boga. W tym czasie

Ojca Świętego Jana Pawla II, a wcześniej

ście zdawaliśmy sobie sprawę z bardzo

dojrzewamy do najważniejszego spotkania

parafianina z lat mlodzieńczych ­ Karola

niklych naszych możliwości organizacyj-

z Nim. Ale są tacy, którzy twierdzą, że ży-

Wojtylę. No i Ojciec Święty odpowiedzial

nych, finansowych i innych. A jednak po-

cie nasze podobne jest do palącej się świe-

listem: `Na Twoje ręce księże Tadeuszu'.

wstawalo wówczas wiele inicjatyw.

cy i że czeka nas jej wygaśnięcie.

Podczas uroczystości jubileuszowych

Ks. Paterowi po wielu wizytach

kardynal Franciszek Macharski odczytal

Dobrze wiemy, że Bóg jest panem życia

w Rumnie i rozmowach z miejscowymi

i śmierci i on decyduje, kiedy nas zaprosi

ten list. Niewiele jest parafii na świecie,

ukraińskimi gospodarzami udalo się do-

które mogą szczycić się osobistym listem

do siebie. Bożą wolę przyjmujemy i często

prowadzić do faktu o wielkim znaczeniu

od papieża.

mówimy: `Bóg tak chcial'. Otóż Bóg tak

dla bylych mieszkańców tej miejscowo-

Ksiądz Tadeusz jako mlody kaplan byl

chcial, aby świętej pamięci Tadeusz prze-

ści. I nie tylko. Pamiętam jak pojechali-

dobrze przygotowany do pracy z mlodzie-

żyl piękny czas dziewięćdziesięciu dwóch

śmy razem z grupą bylych mieszkańców

żą. Niekiedy mawial, że nie w pelni dane

lat. To czas jego zmagań, jego strachu

Rumna i okolicznych miejscowości na

mu bylo wykorzystać swoje możliwości.

przed oprawcami z dzieciństwa, czas wiel-

uroczystość we wrześniu 1994 na mogi-

Jednak tym się nie zrażal, lecz z rozma-

kiej tulaczki jako przesiedleńca na Ziemie

lę upamiętniającą zamordowanych przez

chem i poświęceniem slużyl mlodzieży

Zachodnie, aż w końcu odkrycie wezwania

UPA Polaków. Na miejscowym cmenta-

ucząc systematyczności, dyscypliny i do-

do slużby Bożej ­ na wzór świętego Jana

rzu ­ na którym zachowalo się jeszcze

brego przeżywania wiary w Boga.

Bosko ­ w naszym zgromadzeniu salezjań-

wiele cennych nagrobków wapiennych

Wielu pamięta księdza Tadeusza jak tu

skim. I ta slużba byla pelna wyzwań i po-

z napisami po polsku ­ stanąl wówczas

pracowal, w Przemyślu. Byl czlowiekiem

święcenia. Tak to rozumial, nauczal i ma-

kilkumetrowy, stalowy krzyż ku pamięci

wielkiej troski i ducha patriotyzmu, dlate-

wial: `Milość jest najważniejszą zasadą

Ofiar z liczbą ,,40", czerwonym sercem,

go tak mocno przeżywal zmiany ustrojowe

życia'. Milość nas zgromadzila na tej uro-

i napisem: ,,Do końca nas umilowal".

w naszej Ojczyźnie.

czystości pogrzebowej ­ milość, szacunek,

W nabożeństwie, któremu przewodni-

Kiedyś przyniesiono księdza Tadeusza

uznanie dla zmarlego, a przede wszystkim

czyl ks. Tadeusz Pater, wzięli udzial nie

do świątyni aby go ochrzcić ­ dzisiaj przy-

milość do Jezusa.

tylko przesiedleńcy, ale również dość

niesiono Jego cialo, aby prosić Boga o mi-

Wierzymy, że milość może nas zapro-

liczni ukraińscy mieszkańcy wsi, wójt tej

losierdzie dla niego.

wadzić do naszego Ojca w niebie. Nasza

miejscowości, księża katoliccy, ale też

Księże Tadeuszu, będąc świadomi tego,

nadzieja oparta jest na potędze milości,

i greckokatoliccy. Okazalo się wówczas,

że poprzez sakrament kaplaństwa Bóg urze-

na prawdomówności, na wierności Bogu.

że jest jednak możliwe upamiętnienie mę-

czywistnial Swoją milość i obecność przez

I wlaśnie taką postawę odkrywamy

czenników, a także wspólna, ekumenicz-

Twoje ręce, Twoje serce i Twój czyn, Twoje

w dzialaniu, w życiu świętej pamięci księ-

na modlitwa za nich.

slowo ­ dzisiaj prosimy aby byl dla Ciebie

dza Tadeusza.

Bylo to trzydzieści lat temu, kilka

milosierdziem i nagrodą wiecznego trwa-

Każdy, kto spotkal na drodze swego

lat przed powstaniem Instytutu Pamię-

nia". Po mszy żalobnej doczesne szczątki ks.

życia księdza Tadeusza, może powiedzieć:

ci Narodowej, który zostal powolany