28

nr 2 (462) 31.01.­13.02.2025

Kurier kulturalny

www.kuriergalicyjski.com

Ostatnie lata J. H. Rosena we Lwowie 1934­1937 (cz. 4)

W 1935 roku Jan Henryk

zagraża śmierć w morskim

odmęcie, duszoj, gdy w zablą-

Rosen dostal kolejne

kaniu gubią się i ranią, święty

zamówienie ozdobienia

Mikolaj bratnie otwiera obięcie,

kościola (pierwotniej

darząc dusze spokojem, rozbit-

kaplicy) pw. św. Krzysztofa

ków przystanią". Pod napisem

w podwarszawskiej

emblemat Polskiego Automo-

miejscowości Podkowa

bilklubu. W oknie obok, cen-

Leśna. Byla to

tralną postacią jest święty Jan

Nepomucen, który występu-

nowoczesna, oryginalna

je w habicie zakonnym ze stulą

budowla, której projekt

i czerwonym pasem, z palcem na

zostal realizowany dopiero

ustach ­ symbolem tajemnicy

w 1933 roku. Projekt

spowiedzi świętej. Wyraz jego

świątyni zamówiono

twarzy jest niezwykle skupiony,

u Brunona Zborowskiego,

pelen szacunku do swoich obo-

wiązków kaplańskich. W kwa-

profesora Politechniki

terze górnej, nawiązując do oko-

Warszawskiej. Jego dzielo

liczności męczeńskiej śmierci

dla Podkowy Leśnej

FRAGMENT WITRAŻA ŚW. JAN

świętego, artysta przedstawil

zostalo zainspirowane

NIEPOMUCEN

widok Pragi z mostem nad Wl-

pawilonem polskim na

typowy pracownik fizyczny,

tawą, z którego Jan Nepomucen

wystawie światowej

który ciężko pracuje przewożąc

zostal zrzucony do wody. Wla-

ludzi lodzią przez rzekę i może

śnie dlatego św. Jan Nepomucen

w Paryżu w 1932 roku.

nawet nie zauważyl, że prze-

jest zarazem patronem mostów.

wozi malego Jezusa.

Wyżej w obloku widnieje kie-

TEKST I ZDJĘCIA

Św. Krzysztof  z kościo-

lich Ofiary Zbawienia. W dolnej

JURIJ SMIRNOW

O

la w Podkowie Leśnej ­ to ra-

framudze umieszczono stosow-

tóż projekt profesora Zbo-

czej poeta, starogrecki artysta

ne napisy i emblemat Polskiego

rowskiego byl przykladem

dramatyczny, który wybitnie

Związku Motocyklowego.

interesującego z architek-

gra swoją rolę, dokladnie rozu-

W zdwojonych oknach po

tonicznego punktu widzenia

mie znaczenie tego niezwykle-

drugiej stronie oltarza znajdują

FRESK ŚW. KRZYSZTOF

rozwiązania  przestrzennego,

go wydarzenia. Święty ubrany

się jeszcze dwa witraże. W le-

polegającego między innymi na

jest tylko w krótką tunikę ko-

kwatery. W kwaterach cen-

które ten opisal w liście do Za-

wym oknie przedstawiono św.

otwarciu niewielkiego wnętrza

loru ciemnoniebieskiego. Twarz

tralnych umieszczono postacie

kladu S. G. Żeleńskiego: ,,Chcial-

Juliana Milosiernego, patro-

świątyni na obrośnięte pną-

Dzieciątka Jezus jest namalowa-

świętych, mianowicie Miko-

bym aby bylo jak najmniej spo-

na pielgrzymów i podróżnych.

czami pergole, tworzące ,,zie-

na bardzo starannie, jest piękna,

laja biskupa, Jana Nepomucena,

jeń olowianych. Coraz bardziej

Święty zostal ukazany boso,

loną nawę". Byl to wyraz mod-

pelna nadziei dla calej ludzkości.

Juliana Milosiernego i Archa-

idę w kierunku witrażu jed-

w ubraniu pielgrzyma i z laską

nej koncepcji kościola ­ ogrodu

Malego Jezusa owija czerwo-

niola Rafala (Rafaela). Górne

no- lub dwutonowego, rysowa-

w lewej ręce, zaś prawą trzyma

w mieście ­ ogrodzie.

ny plaszcz, który spada też na

kwatery wypelniono scenami

nego i cieniowanego sepią, na

siebie za wlosy. Obok, na wy-

Komitet budowy kościo-

pierś św. Krzysztofa. Dookola

z życia tychże świętych lub ich

wzór witraży szwajcarskich,

sokości glowy, maly kaganek

la zwrócil się do J. H. Rosena

glowy Dzieciątka Jezus nimb ze

symbolami. W dolnych kwa-

renesansowych".

oliwny, rozświetlający mrok

w trakcie ozdobienia wnętrza.

stylizowanych bialych kwia-

terach ­ napisy informacyjne,

W witrażach tych artysta

nocnej podróży. W części gór-

Dopiero zostal zbudowany ol-

tów. Obok świętego Krzysztofa

fundacyjne i emblematy związ-

zacząl odchodzić od tradycyj-

nej na obloku widnieje kotwica,

tarz glówny z czarnego mar-

kij, z którego rosną takie same

ków i klubów wspomagających

nej, średniowiecznej techniki

nieco niżej stylizowane ska-

muru, który pochodzil z roze-

kwiaty. Postać św. Krzyszto-

budownictwo świątyni i fun-

witrażowej (i niejako jej istoty,

ly, nad nimi krzyż i ogień. Są

branego w Warszawie soboru

fa z Dzieciątkiem Jezus artysta

datorów witraży. Wedlug dr Jo-

którą stanowily wlaśnie owe

to symbole milosierdzia, żarli-

prawoslawnego. Rosen dostal

umieścil w tle rozleglego kra-

anny Wolańskiej, ,,wszystkie

olowiane spojenia) na rzecz

wości, oczyszczenia i nadziei.

zamówienie wykonania obra-

jobrazu. Święty stoi po kostki

cztery kompozycje witrażowe

form bliższych już raczej ma-

Na dole ­ emblemat Polskiego

zu oltarzowego patrona świą-

w wodzie, za jego plecami brzeg

zostaly utrzymane w wąskiej

larstwu na szkle". Kolor tla tych

Touring Clubu. W czwartym

tyni św. Krzysztofa (wykonany

rzeki, potężne skaly, zaś w glębi

skali barw zlotawo-ochrowych

witraży jest szaro-brązowy. Po-

oknie znajduje się wyprosto-

w 1935 roku i poświęcony 28

dolina, jezioro, las, budowle. Na

z pojedynczymi akcentami tur-

stacie świętych przedstawiono

wana postać św. Rafala (Rafa-

czerwca tegoż roku) i witraży

horyzoncie ­ góry, wyżej ciem-

kusa i czerwieni, co jest zgod-

w dlugich szatach w tle zaslon.

ela) Archaniola, którego przed-

do czterech wysokich wąskich

noniebieskie niebo bez żadnej

ne z intencjami samego artysty,

Kolor zaslon od jasnobrązowego

stawiono w zbroi rycerskiej

prostokątnych okien w prezbi-

chmurki. Calość obrazu zostala

do jasno wiśniowego, zaś szaty

koloru jasnobrązowego i żól-

terium, zgrupowanych po dwa

utrzymana w różnych odcie-

świętych ­ jasnoszare, delikat-

tego, w granatowym plaszczu,

po każdej stronie oltarza glów-

niach koloru brązowego, lecz nie

nie pociągnięte brązem. Górne

z oszczepem w lewej ręce i rybą

nego. Projekty witraży zosta-

jest on w żadnym razie mono-

kwatery mają kolory bardziej

w prawej. W górnej framudze

ly wykonane przez J. H. Rosena

tonny. O jego bogatych warto-

nasycone ­ niebieski, czarny,

widnieją pielgrzymi na czele

w 1935 roku i zainstalowane

ściach kolorystycznych decy-

brązowy. W dolnych kwate-

ze świętym, podróżujący na tle

w następnym 1936 roku przez

dują również kolory nieba, rzeki,

rach na ciemnobrązowym tle

niebieskiego nieba, zielonego

krakowski Zaklad Witrażów

lasu, również ubrania świętego

artysta umieścil napisy czar-

lasu i brązowych skal. W ob-

i Mozaiki Szklanej S. G. Żeleń-

i Dzieciątka Jezus. Wlaśnie ob-

ną czcionką i kolorowe emble-

loku nad nimi krzyż. W dolnej

kwaterze witraża umieszczono

ski. Nad niewysokim oltarzem

raz oltarzowy i oltarz z czarnego

maty ofiarodawców. Byly nimi

emblemat Aeroklubu RP. Napi-

Rosen postanowil namalować

marmuru dominują w ozdobie-

Polski Automobilklub, Aeroklub

sy, jak i na innych witrażach,

na tynku wielki obraz patrona

niu calej świątyni.

Rzeczypospolitej Polskiej, Pol-

otacza ramka z czarnych i ja-

świątyni św. Krzysztofa.

Ważną rolę kolorystyczną

ski Związek Motocyklowy oraz

snobrązowych pasów. W polu

W swojej twórczości J. H. Ro-

Jan Henryk Rosen przeznaczyl

Polski Touring-Club.

centralnym każdego witraża

sen już zwracal się do postaci

również witrażom. Umieszczo-

Calość stanowi bogaty kolo-

znajduje się sygnatura arty-

tego świętego, między innymi

ne w prezbiterium w czterech

rystycznie zestaw, jednak bar-

sty: ,,Jan Henryk Rosen 1936".

fresk św. Krzysztofa znajduje

wysokich, wąskich oknach za

dzo delikatny w doborze barw.

Nie ma jednak sygnatury firmy

się w nawie glównej katedry or-

oltarzem akcentują tę najważ-

Święty Mikolaj jest przed-

producenta.

miańskiej we Lwowie. Również

niejszą część świątyni i two-

stawiony jako biskup miasta

Projekt Jana Henryka Ro-

jedna z okladek książeczek z se-

rzą z oltarzem i obrazem św.

Miry w Azji Mniejszej z mitrą

sena w Podkowie Leśnej trze-

rii ,,Żywoty świętych" zostala

Krzysztofa  zharmonizowany

na glowie, z pastoralem w lewej

ba jednoznacznie uznać za po-

ozdobiona jego postacią. Obraz

zespól artystyczny i kolory-

ręce i trzema zlotymi kulami

myslowy, zaś realizację jego za

oltarzowy świętego Krzyszto-

styczny. W kościele pomalo-

w prawej, które wedlug legen-

udaną, wykonaną na wysokim

fa w kościele w Podkowie Le-

wanym w spokojnej, jasnej ko-

dy podarowal na posag bied-

poziomie artystycznym i zhar-

śnej tylko kompozycyjnie nieco

lorystyce, wlaśnie ozdobienie

nym pannom. W kwaterze gór-

monizowaną z nowoczesną ar-

przypomina fresk we lwowskiej

prezbiterium odgrywa rolę naj-

nej nad postacią świętego Rosen

chitekturą świątyni i bogatym

świątyni ormiańskiej. Obraz

ważniejszą. Witraże mają też

umieścil lódź z rozwiniętymi

otoczeniem roślinnym. War-

świętego w kościele podwar-

charakter informacyjny ­ na

żaglami, jako wspomnienie wy-

to podkreślić też wysoki po-

szawskim jest bardzo ekspre-

nich umieszczono stosowne na-

bawienia żeglarzy z katastro-

ziom techniczny i artystyczny

syjny, twarz mloda, uduchowio-

pisy i emblematy ofiarodawców

fy morskiej. Wyżej w obloku ­

wykonania witraży przez ce-

na. Dla porównania, w katedrze

wspierających budowę i wypo-

gorejące serce, symbol milości

niony krakowski Zaklad Wi-

ormiańskiej figura św. Krzysz-

sażenie świątyni.

bliźniego. W kwaterze dolnej

trażów i Mozaiki Szklanej S. G.

tofa jest jakaś masywna, twarz

Każde okno witrażowe ar-

okolone ramą napisy: ,,Św. Mi-

WITRAŻ ŚW. JULIAN MILOSIERNY

Żeleńskiego.

raczej zmęczona ­ jest to

tysta podzielil w pionie na trzy

kolaj z Miry" i ,,Ludziom, którym

I ŚW. RAFAL ARCHANIOL