14

nr 3 (463) 14­27.02.2025

Rozmowy Kuriera

www.kuriergalicyjski.com

Zakamarki wspomnień  (cz. 3)

Rozmowa ANNY

To byla szkola nr 24. Na początku

zupelnie inna muzyka wkroczyla ­

się w podróż żeby go odwiedzić. Po

GORDIJEWSKIEJ z aktorem,

mieścila się niedaleko od Wysokiego

wkroczyl Dunajewski, Blanter itd.

skończeniu wojny, kiedy pojawila

reżyserem, dzialaczem

Zamku. Później zostala przeniesio-

­ a to ,,ach, czemuż sercu smutno" nie

się inna mapa geograficzna, dziw-

teatralnym dyrektorem

na do gmachu ewangelickiej szkoly

pasowalo nikomu do tego optymizmu,

nym zbiegiem okoliczności mój ojciec

Polskiego Teatru Ludowego

na ulicy Kochanowskiego, później to

który musial górować nad wszystkim.

otrzymal propozycję osiedlenia się na

we Lwowie ZBIGNIEWEM

byla ulica Majakowskiego, obecnie

Prof. Jaroslawenko nie wprowadzil

Dolnym Śląsku w jakimś podobno po-

CHRZANOWSKIM.

Lewickiego. To już byl teatr bardzo

,,Marszu demokratycznej mlodzieży",

niemieckim budynku czy gospodar-

bliski, szkolny, ale wciąż niedostęp-

która walczyla o pokój na calym świe-

stwie. I zaczęly się dywagacje ­ wy-

Nie będę oryginalna jeśli po-

ny ­ bylem widzem, moglem tylko

cie, więc szybko się skończyly te lek-

jeżdżać czy nie wyjeżdżać? Pamiętam

wiem, że imię i nazwisko Zbi-

zazdrościć starszym kolegom, że oni

cje muzyki i śpiewu chóralnego. Teraz,

powrót ojca do domu, jeszcze w mun-

gniew Chrzanowski każdemu

tam odgrywają ,,Konrada Wallenro-

po wielu-wielu latach wracam do tego

durze wojskowym i wspólne narady,

milośnikowi sztuki kojarzy się

da". Widzialem jak się buduje ta scen-

preludium Chopina, do tego wiersza,

w których ja nie bralem udzialu, i de-

przede wszystkim z Polskim

ka doslownie z desek ­ starsi koledzy

a lączę go z przepięknym wierszem

cyzja chyba jednak należąca do mat-

Teatrem we Lwowie. Jednak

zbudowali ją na drugim piętrze. Ta

Konstantego Ildefonsa Galczyńskiego

ki: zostajemy we Lwowie, nie wy-

byl ten pierwszy raz. Kto Pana

scenka nie miala kurtyny. Wypro-

,,Spotkanie z Chopinem", który wlą-

jeżdżamy. Wielu sobie wyobrażalo:

wprowadzil do teatru?

silem u ojca żeby znalazl mi protek-

czylem do swojego programu poetyc-

a może coś się zmieni, a może przyjdą

Urodzilem się wśród dwóch budyn-

cję u jakiegoś magazyniera w teatrze

kiego ,,Zaczarowana dorożka". I to

inne czasy, a może znowu granice zo-

ków teatralnych. Bylem otoczony

niegdyś Skarbkowskim, a wtedy już

wspomnienie o tym pierwszym forte-

staną poprawione na naszą korzyść?

Może mlodzież nawet nie wie

teatrem jako architekturą. Ale bez-

Marii Zańkowieckiej, żeby wypoży-

pianie w szkolnej salce.

co to jest kalka!

Czyli wielu lwowiaków zosta-

pośrednie wejście do teatru i wejście

czyć jakieś kawalki tkaniny by przy-

Chopin po wojnie brzmial w Filharmo-

lo, bo nie mogli opuścić swe-

za kulisy teatru odbylo się podczas

slonić to, co za tą tak zwaną kurtyną

Do dziś pamiętam ten tekst: ,,Ach,

nii i kiedy już podczas studiów uni-

go miasta? Każdy mial swoje

okupacji. To dziwny zbieg okoliczno-

mialo się odbywać. Przyslużylem

czemuż sercu smutno? Czemu pel-

wersyteckich udawalo się bywać na

przyczyny.

ści, że teatr mi się otworzyl podczas

się, powiedzialbym, w sposób taki

no znów / i niespelnionych marzeń,

koncertach, robiliśmy to bardzo ak-

tych burzliwych, bardzo trudnych

techniczny do powstawania tej aury

i niewyśnionych snów / Ach! Dźwię-

tywnie. Wspaniali Swiatoslaw Richter,

Każdy swoje, ale przyczyna naj-

dni we Lwowie. Czlowiekiem, któ-

teatralnej.

czy pieśń marzenie, w sercu rośnie

i Bella Dawidowicz, i Halina Czerny-

istotniejsza ­ zadomowili się, zbu-

ry mnie wprowadzil do teatru, byl

żal / i plynie w dal wspomnienie,

-Stefańska, i Barbara Hesse-Bukow-

dowali rodziny, zbudowali gniazda.

A czy w szkole byly jakieś

mój wujek, mlodszy brat mojego ojca

w nieskończoną dal". Po wielu latach

ska, i Regina Smendzianka ­ światowej

Tak samo rodzina mojej żony. Nie do

ilustracje muzyczne do tych

Stanislaw Chrzanowski. Przed woj-

jednak udalo mi się znaleźć autora

slawy pianiści przyjeżdżali do Lwowa.

wszystkich jeszcze docierala infor-

przedstawień?

ną byl tancerzem baletu w Operze

tych slów. Byl to trochę poeta, trochę

Ale to szkolne mocowanie się z muzyką

macja o losach tych, których wywie-

Lwowskiej. W czasie wojny teatr też

Piotr Hausvater pięknie gral na

malarz, trochę muzyk, poruszający

Chopina do dziś jakby pozostaje.

ziono do Kazachstanu, na Syberię.

dzialal, więc wszyscy aktorzy, tance-

skrzypcach. Przed wojną dorabial

się w kręgach artystycznych Kra-

Niektórzy może się poczuli zbyt bez-

Na jakich koncertach tych

rzy, śpiewacy dalej pracowali. Wujek

do swojej pensji nauczycielskiej sie-

kowa, nazywal się Milosz Kotarbiń-

piecznie. Stąd ta decyzja żeby pozo-

wielkich pianistów Pan byl?

mnie wprowadzil do teatru na pró-

dząc w kanale orkiestry w Teatrze

ski. Rodzina Kotarbińskich to bardzo

stać we Lwowie. Później wszystkie te

by opery Bedřicha Smetany ,,Sprze-

Wielkim i przez to byl obserwatorem

znana krakowska rodzina teatral-

Bylem na wszystkich. Tych slynnych

sprawy, które rozwijaly się we Lwo-

dana narzeczona". Występowal tam

wielu wybitnych wydarzeń teatral-

nych reżyserów i aktorów.

pianistów, których wymienilem,

wie po wojnie ­ powoli wrastaliśmy

w ostatnim akcie jako czlonek tru-

nych przedwojennych związanych

Wracając do fortepianu. Pamiętam

wszystkich sluchalem w sali Fil-

w inną rzeczywistość. I ja, jako mlody

py cyrkowej, która przyjeżdża do tej

i z Wilamem Horzycą, i z Ludwikiem

nazwisko tego starszego pana ­ Pan

harmonii, ale nie tylko. Na przyklad

czlowiek kończący szkolę w gronie

wioski, gdzie odbywa się wesele i tam

Solskim, i z Wandą Siemaszkową.

Jaroslawenko. On otworzyl dużą kla-

koncert-recital Belli Dawidowicz

bardzo dobrych mądrych nauczy-

pokazuje różne magiczne sztuczki.

W naszych rozmowach późniejszych,

pę fortepianu, ale nie bylo tej podpór-

pilotowalem, kiedy pracowalem już

cieli czulem się dobrze i bezpiecznie.

Pokazywal mi jak on przebijal szablą

kiedy myśmy się bardzo zaprzyjaź-

ki, która tę klapę podtrzymuje, więc

w telewizji lwowskiej. Bella Dawi-

Podjąlem decyzję o studiach. Dosta-

na wylot itd. Taki dziwny teatr.

nili, on przybliżal mi w swoich opo-

skorzystal ze swojej laski. Podparl

dowicz pojawila się w studiu tele-

lem się na Uniwersytet Lwowski ­ na

A później jeszcze taka przyszywana

wieściach historię przedwojennego

laską żeby dźwięk fortepianu ladnie

wizyjnym na Wysokim Zamku, a ja

polonistykę, studiowalem nadal lite-

ciocia, która pracowala jako sprzą-

polskiego teatru we Lwowie.

brzmial i byl pelny. Zacząl grać.

jako asystent reżysera nieomal kolo

raturę polską i język polski. Caly czas

taczka w teatrze, a byla zaprzyjaź-

W pewnych momentach, gdzie po-

niej bezpośrednio sluchalem. W ten-

jeszcze byl obecny Piotr Hausvater,

Jaki utwór zacząl grać?

niona z naszą rodziną, zaprowadzi-

trzebna byla jakaś ilustracja muzycz-

że sposób sluchalem programu cho-

ten szkolny teatr powoli dla mnie się

la mnie na próbę opery Pucciniego

na, on wyjmowal z pudelka skrzypce,

To bylo slynne preludium Chopina ­

pinowskiego w wykonaniu Wlady-

przenosil w teatr uniwersytecki. To

,,Tosca". Pamiętny drugi akt, który

które oczywiście przynosil z domu,

jedno z najpiękniejszych i najkrót-

slawa Kędry. W studiu telewizyjnym

wszystko w sposób dość harmonijny

się toczy w kancelarii Scarpii, kiedy

i wykonywal muzyczne ilustracje

szych, zdaję się, preludiów ­ Prelu-

wlaściwie ten Chopin byl doslownie

toczylo się dalej i nie przewidywalo

Tosca zabija tego uzurpatora. Sie-

odpowiednie do treści toczącej się

dium A-dur. I proszę sobie wyobrazić

obok, w najlepszym wykonaniu.

jakichś szczególnych komplikacji.

dzialem za kulisami i obserwowa-

sztuki.

nasze nazwalbym to ,,grono wyjców",

Dlaczego rodzice Pana podjęli

Uważam, że to cud, że po wojnie

lem to wszystko. Bylem strasznie

Pewnego razu gruchnęla wieść, że do

któremu bardzo daleko bylo od wsze-

decyzję o pozostaniu we Lwo-

pozostaly najpierw trzy szkoly

przejęty tym co się dzialo. A później

szkoly przywieziono fortepian!

lakich żalów i smutków, wszelakich

wie? Wiemy, że wielu lwowia-

polskie ­ nr 10, 24 i 30. Później

zobaczylem jak się skończyla próba

zwątpień i ,,dlaczego sercu smutno".

Sensacja! Co dalej bylo z tym

ków opuszczalo nasze miasto.

szkola nr 30 zostala zamknięta.

i zasztyletowany Scarpia wstaje, do

W glowie nam bylo bieganie po bo-

fortepianem?

niego podchodzi jakiś pan, coś mu

isku, pilka nożna, siatkówka...

Nie tylko że wielu lwowiaków, ale

Ja uczylem się w szkole nr 24, stale z nią

tlumaczy, a później tej bohaterce ­ to

To byl ogromny wiedeński fortepian.

nasza rodzina się podzielila. Dwój-

bylem związany. Ale moi uniwersy-

...a nie Chopin...

byl oczywiście reżyser, który tluma-

Wielkich rozmiarów. Pamiętam jak

ka braci wyjechala, a dwójka braci

teccy koledzy pochodzili i z tej szkoly

czyl co trzeba poprawić.

starsi uczniowie, tacy mocni, wno-

A nie Chopin. Tak daleko byliśmy od

zostala we Lwowie. Myślę tu o ojcu

nr 30 i z tej nr 10, czyli szkoly św. Ma-

Jedną z takich większych pozycji

sili go po schodach na drugie piętro.

tego tekstu, ale jakoś staraliśmy się

i o matce. Chodzi o to, że doslow-

rii Magdaleny. Podczas studiów uni-

teatralnych, już jako widz wtulony

Osobno nogi byly przykręcane. Poja-

wypelniać wskazówki profesora Jaro-

nie w ostatnich miesiącach wojny

wersyteckich prof. Piotr Hausvater

między rzędy, po kryjomu wprowa-

wil się fortepian.

slawenki. Tylko myślę, że gdyby ktoś

mój ojciec zostal powolany do woj-

zmienil miejsce pracy. Przed emery-

dzony na spektakl, zobaczylem operę

teraz posluchal to nasze wykonanie,

ska. Do wojska polskiego, czyli do

turą przeniósl się do szkoly nr 30. I tam

Jak żywy organizm...

Giuseppe Verdiego ,,Aida".

to pewnie musialby uciekać daleko od

tej dywizji, która powstala na tere-

w 1955 roku, a byla to 100. rocznica

Tak się zacząl ten teatr. A tuż po woj-

Jak żywy organizm. Pamiętam jak

tych naszych popisów muzycznych.

nie Związku Radzieckiego ­ Dywizji

śmierci Adama Mickiewicza, jako

nie mój ojciec zacząl pracować w te-

podczas wieczoru mickiewiczow-

Niedlugo trwalo to nasze spotkanie

Kościuszkowskiej. Zostal przydzie-

nauczyciel tej szkoly zaplanowal uro-

atrze jako elektryk-oświetleniowiec.

skiego prof. Hausvater gral polone-

z profesorem Jaroslawenko, dlatego że

lony do jakiejś jednostki wojskowej

czysty wieczór i zaprosil nas, studen-

Ale już w innym teatrze. To byly już

za A-dur Chopina, starsza pani mu

zacząl od niewlaściwego repertuaru.

i stacjonowal w Modlinie. To byl 1944

tów polonistyki żebyśmy wzięli w tym

czasy powojenne. Do Lwowa przyje-

akompaniowala. Z przyjazdem for-

W powojennym Lwowie, do którego

rok. Pamiętam, że mama wybrala

udzial. Mimo woli z uniwersyteckiego

chal zespól z Zaporoża, który przyjąl

tepianu zostaly wprowadzone lek-

zespolu myśmy się przenieśli znowu

miano teatru imienia Marii Zańko-

cje nie doslownie muzyki, ale śpiew

do szkoly i tam zagraliśmy sztukę po-

wieckiej. Byl to teatr dramatyczny.

chóralny.

święconą Adamowi Mickiewiczowi

Wszelkie wolne chwile dzięki ojcu

i jego wileńskiemu okresowi ­ ,,Balla-

Czyli rozpoczęlo się życie mu-

spędzalem za kulisami teatru, przy-

dy i romanse".

zyczne szkoly.

patrywalem się aktorom. Przejmo-

Dziękuję bardzo za te wspania-

walem się tym wszystkim. To byl

Tak. Male chóry, lekcje śpiewu. Każda

le wspomnienia, dziękuję bar-

teatr profesjonalny, który jakby gó-

klasa miala to osobno, nie byl to jesz-

dzo za tę rozmowę.

rowal, byl w miarę niedostępny rów-

cze chór szkolny, który mial powstać

nież dla mnie.

w przyszlości. Moja klasa pewnego

Ja dziękuję również Pani za to że Pani

razu zostala zaprowadzona do tej sali

przywoluje moje wspomnienia. One

Równocześnie po wojnie, od

gdzie stal fortepian i przyszedl taki

nurtują we mnie, żyją we mnie caly

1944 roku zacząl się teatr

starszy pan, o lasce, bardzo dystyn-

czas, ale nasza rozmowa nadaje im

szkolny. Zacząl się od spotka-

gowany. Rozdal nam bardzo pięknie

pewnej ciąglości chronologicznej,

nia z Piotrem Hausvaterem,

napisane teksty. Żeby to powielić, ich

a wspomnienia czasem bywają bar-

który go prowadzil. Byl Pan

przepisywano przez kalkę. Takich

dzo chaotyczne. To dla mnie jest bar-

wtedy tylko widzem.

rzeczy już pewnie nikt nie pamięta.

dzo ważne.

LWÓW, TEATR SKARBKOWSKI, OK. 1900 R.