18

nr 3 (463) 14­27.02.2025

Wielcy zapomniani

www.kuriergalicyjski.com

Br. Klemens Michal Izydor Feć OFM ­ bernardyn,

który uratowal kościól w Samborze

Tercjarz oblat III

Zakonu Franciszkanów

(bernardynów) Klemens

Feć, byl faktycznie

jedynym opiekunem

kościola parafialnego

w Samborze w latach

1959­1961, gdy parafia

zostala pozbawiona

stalego duszpasterza.

W 1959 roku z nakazu

wladz komunistycznych

miasto opuścil w ramach

tzw. repatriacji dlugoletni

proboszcz ks. Michal

chwil grozy i niepokoju

w Samborze w latach 1959­1961 sprawowal

Ziajka oraz miejscowi

mszę św. w każdą pierwszą niedzielę miesią-

nikomu z domowników

bernardyni: o. Jacek

ca. W pozostale niedziele wierni gromadzili

nie wyrządzono żadnej

Bober i br. Klet Bonar. Na

się w świątyni na śpiewaniu nabożnych pie-

szkody. W Samborze

miejscu pozostal jedynie

śni i na modlitwach prowadzonych przez br.

brat pozostal po

br. Klemens.

Klemensa Fecia, zaś przy organach zasiadal

zakończeniu II wojny

Jan Kawa, dawny organista z Mościsk.

światowej, a także po

Dopiero w 1961 roku wladze komu-

MARIAN SKOWYRA

nistyczne w Samborze nadaly z urzędu

wyjeździe bernardynów

W tym czasie wladze wszelkimi spo-

i zarejestrowaly proboszcza w osobie ks.

o. Jacka Bobera

sobami przymierzaly się do zamknięcia

Jozuasa Pavilonisa, kaplana archidiecezji

i br. Kleta Bonarado do

kościola parafialnego pw. Ścięcia św.

ryskiej, zwanego potocznie przez para-

Polski w 1959 roku.

Jana Chrzciciela w Samborze. Jednak dzię-

fian ­ ,,Litwin" i ,,nieznającego tutejszych

ki postawie tutejszych Polaków, w szcze-

stosunków, nie wladającego językiem

gólności organisty samborskiego kościo-

Brat Feć zdecydowal się nie wyjeżdżać,

polskim". Mimo to wierni przyjęli nowego

la Jana Kawy, br. Klemensa Fecia OFM

lecz w miarę swych sil nadal poslugiwać

proboszcza z wielkim entuzjazmem, nie

oraz czlonków komitetu kościelnego

przy miejscowym kościele parafialnym. Nie-

wiedząc, że jako wspólpracownik wladz

udalo się na pewien czas zarejestrować

bawem po wyjeździe samborskich bernar-

komunistycznych zostal przyslany, by

ks. Jozuasa Pavilonisa, a następnie ks.

dynów do Polski, przez pewien czas parafia

zamknąć tutejszy kościól, podobnie jak to

Kazimierza Mączyńskiego. Dla kościola

byla pozbawiona proboszcza. Do września

czynil rok wcześniej w Stanislawowie.

w Samborze najtrudniejszymi zatem byly

1959 roku w Samborze mieszkal wprawdzie

Ks. Pavilonis w Samborze wnet popadl

PRZEDWOJENNA WIDOKÓWKA Z WIDOKIEM NA KOŚCIÓL

lata 1959­1961, gdy zawislo nad nim re-

o. Marcin Karaś CSsR, jednak mial od wladz

w wiele konfliktów z parafianami, w tym

BERNARDYNÓW W SAMBORZE

alne zagrożenie przeznaczenia świątyni

komunistycznych zakaz prowadzenia dusz-

także z br. Klemensem Feciem, oddanym bez

do użytku świeckiego. Należalo wykazać

pasterstwa w parafii. O. Karaś w godzinach

reszty sprawom parafii. Brat zakonny zo-

się heroicznością, aby przeciwstaLąwić

Cale życie byl związany z jedyną pla-

i podpisalem księgi kościelne i klasztor-

porannych w mieszkaniu przy ul. Zamiej-

stal publicznie oskarżony przez proboszcza

się calej ówczesnej maszynie ateistycz-

cówką zakonną w Samborze. Tutaj otrzy-

ne i stwierdzilem przy tym, że wszystko

skiej sprawowal cichą mszę św., a następnie

o defraudację pieniędzy z kasy kościelnej.

nej, zmierzającej do pelnej sekularyzacji

mal zatrudnienie w charakterze zakrystia-

znajduje się w ladzie i porządku. Ojcowie

udawal się do kościola, aby tam modlić się

Podobne oskarżenia padly również w stronę

spoleczeństwa.

na miejscowego kościola zakonnego oraz

i bracia pracują gorliwie w zgodzie i milości

wraz z wiernymi. W tajemnicy przed sluż-

miejscowego organisty Jana Kawy (dawny

Nieslusznie po uplywie lat te posta-

kucharza. Po roku przebywania w Sam-

pod doświadczonym i przykladnym kie-

bami państwowymi spowiadal w zakrystii,

organista kościola św. Katarzyny w Mości-

cie, które nie zważając na konsekwen-

borze zlożyl 6 stycznia 1923 roku na ręce

rownictwem o. gwardiana, który troszczy

porządku zaś pilnowali organista Jan Kawa

skach, który przybyl do Sambora w 1948

cje bronily wszelkimi sposobami tego

miejscowego przelożonego pierwsze śluby

się o wszystko i wszystkich oraz stara się

i br. Klemens Feć. Przez pewien czas w ko-

roku wraz z wyrzuconymi klasztoru re-

zabytku sztuki sakralnej w Samborze

zakonne, przyjmując imię Klemens, a 11 mar-

o odzyskanie wlaściwego klasztoru, zajęte-

ściele nie bylo Najświętszego Sakramentu,

demptorystami). Niebawem sprawa miala się

pozostają w calkowitym zapomnieniu.

ca 1929 roku zlożyl wieczyste śluby tercjar-

go przez starostwo".

jednak na wyraźną prośbę wiernych, o.

wyjaśnić, a oskarżenia byly sfabrykowane

Zapomnieniu ulegl zwlaszcza braciszek

skie III Zakonu i do końca życia pozostawal

Karaś umieścil w tabernakulum kilka kon-

przez proboszcza dla zdyskredytowania pod-

Po wybuchu II wojny

bernardyński, ostatni zakonnik w mie-

jako tercjarz oblat, mimo zachęty do odby-

sekrowanych hostii. Br. Feć zobowiązal

stawowych czlonków parafii oraz rozbicia

światowej i pierwszej

ście, który spoczywa w grobowcu ber-

cia nowicjatu I Zakonu.

się pilnować, a w razie niebezpieczeństwa

miejscowej wspólnoty. Mimo jednak wielu ta-

nardyńskim na samborskim cmentarzu.

Już w pierwszym roku poslugiwania

schować je i odwieźć do czynnej świątyni.

kich i tym podobnych prób nie udalo się zla-

okupacji sowieckiej

Nie dysponujemy ani jego zdjęciem, ani

br. Klemens Feć znacznie przyczynil się

W  sprawozdaniu  informacyjnym

mać oporu tutejszych Polaków i katolików,

br. Klemens Feć byl

większą ilością dokumentacji. Jedynym

do postępu prac restauracyjnych kościo-

,,O stanie i dzialalności religijnych kultów

którzy nadal zamierzali trwać na ojcowiźnie.

świadkiem rewizji,

widocznym znakiem jest świadectwo

la bernardynów w Samborze. W kronice

we lwowskim obwodzie z 1 stycznia 1960

przeprowadzanych

Jak donosil

zgonu przechowywane w archiwum ber-

konwiktu tak wówczas pisano: ,,Nadzieje

roku i pracy przewodniczącego w 1959

przez bolszewików

sędziwemu o. Jackowi

nardynów w Krakowie.

i zamiary powzięte w latach ubieglych co

roku" zapisano, że jeszcze ,,w październiku

w klasztorze i kościele,

do restauracji kościola wewnątrz usku-

1959 roku do miasta Sambora przybyl na

Boberowi w Kalwarii

Z tej też racji wydaje

szczególnie 28 czerwca

tecznione zostaly bieżącego roku. Pomi-

staly pobyt o. Kaszuba. Organy milicji Sam-

Zebrzydowskiej

się uzasadnione, aby

mo szczuplych funduszów, które z ofiar

bora zameldowaly o. Kaszubę na staly po-

1941 roku, kiedy sowieci

wspomniany Jan Kawa,

dobrowolnych zebrano, przystąpil przelo-

byt. Komitet religijnej wspólnoty Sambora

wydobyć z mroków

przeszukiwali kościól

br. Michal Feć zmarl

żony o. Arnulf Nowak do roboty. Ponieważ

zwrócil się z pisemną prośbą o zarejestro-

zapomnienia jeszcze

i klasztor. Jednak mimo

w szpitalu w Samborze

jak wspomniano, fundusze byly male, więc

wanie o. Kaszuby jako księdza w ich wspól-

jedną tak ważną postać,

9 lipca 1963 roku. ,,Mial

radziliśmy sobie w ten sposób, że po odpra-

nocie. Wszystkie dokumenty i rejestracja

która niewątpliwie

najpierw żóltaczkę

wionych nabożeństwach wszyscy ojcowie

księdza Kaszuby zostaly skierowane do

przyczynila się do

tj. o. Arnulf, o. Jacek Bober, br. Klet Bonar,

przewodniczącego Rady ds. religijnych kul-

i już ustępowala, zacząl

ratowania naszej

br. Klemens Feć szli do kościola i pomagali

tów przy Radzie Ministrów URSR z prośbą

się lepiej czuć, wtem

świadomości

jak mogli w skrobaniu kościola z wapna.

o rozeznanie i radę co do rejestracji i jedno-

zaskoczyla go druga

Po dwóch prawie miesiącach kościól już

cześnie wyslano dokumenty. W telefonicz-

narodowej i religijnej,

choroba, nie wyznaczyli

byl wybielony i oltarze odczyszczone".

nej rozmowie otrzymano nakaz: Kaszubę

zaś widocznym tego

jaka. Poddal się operacji

Każdego roku w porze jesiennej bracia

nie rejestrować. Prośbie samborskiej wspól-

znakiem będzie

i po 3 dniach zmarl".

poslugujący w klasztorze: Klet i Klemens

noty o rejestrację o. Kaszuby odmówiono"

choćby umieszczenie

udawali się do Sambora oraz pobliskich

i kościól pozostal bez kaplana.

Przeżyl 67 lat.

stosownej inskrypcji

miejscowości takich jak Biskowice, Czu-

W tej sytuacji opiekę nad parafią sprawo-

na bernardyńskim

Ceremonią pogrzebową zająl się organi-

kiewi Strzalkowice na kwestę za ziemnia-

wal komitet kościelny, w którym glówną rolę

sta Jan Kawa. Br. Klemens Feć zostal pocho-

kami, zbożem i innymi produktami na stól

odgrywal br. Klemens Feć. Jednak z powodu

grobowcu w Samborze.

wany bez udzialu miejscowego proboszcza,

zakonny.

zniszczenia w latach 90. wielu dokumen-

jedynie pod przewodnictwem organisty.

Michal Izydor Feć urodzil się 11 maja

W trakcie wizytacji prowincjalnej

tów, w tym protokolów posiedzenia rady

,,Wszyscy parafianie odprowadzili go na

1896 roku w rodzinie mieszczańskiej Sta-

w 1938 roku zanotowano: ,,Po odprawie-

parafialnej, nie wiemy na jakim stanowisku

miejsce wiecznego spokoju i leży w grobow-

nislawa i Katarzyny z domu Witkowska

niu mszy św. na intencję i o pomyślność

w komitecie parafialnym byl zatrudniony.

cu oo. bernardynów". Byl to zatem ostat-

w Sędziszowie, na terenie diecezji tarnow-

dla każdego klasztoru i modlitw przepi-

Komitet mial prawo raz w miesiącu zapra-

ŚWIADECTWO ŚMIERCI BR.

ni pochówek w grobowcu bernardynów

skiej. Do klasztoru bernardynów zostal

sanych rytualem zakonnym, zwiedzilem

szać kaplana na niedzielną mszę św. Byl

KLEMENSA FECIA

w Samborze.

przyjęty w 1922 roku.

kościól, zakrystię i klasztor, przeglądalem

nim ks. Jan Szetela z Nowego Miasta, który