20

nr 3 (463) 14­27.02.2025

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Do 200-lecia urodzin Wlodzimierza Dzieduszyckiego

W 2025 roku mija 200

części palacu są utrzymane

i najcenniejszych we Lwowie.

w jednolitym stylu history-

W 1939 roku liczyla ponad 50 ty-

lat od dnia urodzin

zmu z elementami neorenesansu

sięcy tomów, z nich okolo 17 ty-

Wlodzimierza

francuskiego o zdobieniu w sty-

sięcy dotyczylo historii i historii

Ksawerego Tadeusza

lu neobaroku. Galeria Miączyń-

literatury. W bibliotece znajdo-

Dzieduszyckiego herbu

skich-Dzieduszyckich. Wedlug

walo się 334 rękopisy, 1820 au-

Sas, wybitnego zoologa,

prof. Macieja Matwijowa, przed

tografów znanych ludzi, 3 tysiące

mecenasa, muzealnika,

1939 rokiem w zbiorach galerii

rycin, rękopis poematu Juliusza

spolecznika, dzialacza

znajdowalo się okolo 800 obra-

Slowackiego ,,Król Duch", 140

zów zarówno mistrzów zachod-

historycznych dyplomów kró-

politycznego, zalożyciela

nioeuropejskich, jak też wybit-

lewskich, okolo 500 starych map

WLODZIMIERZ DZIEDUSZYCKI

Muzeum Przyrodniczego

nych polskich artystów, między

geograficznych.

we Lwowie (obecnie

innymi Artura Grottgera, Jana

jest przypomnienie i uczczenie

W latach 1855­1899 jako bi-

MEDAL PAMIĄTKOWY

Państwowe Muzeum

Matejki, Juliusza Kossaka, Hen-

pamięci wybitnego uczonego

bliotekarz w niej pracowal Józef

WLODZIMIERZA

Przyrodnicze NAN

i spolecznika, także popularyza-

ryka Rodakowskiego, Piotra Mi-

Loziński, zaś po jego śmierci ­

DZIEDUSZYCKIEGO

Ukrainy). Wlodzimierz

cja jego wkladu w rozwój nauki

chalowskiego, Józefa i Alojzego

Maria Zajączkowska. Po I wojnie

fascynuje wspólczesnych lwo-

Reichanów i in. Kolekcja zachod-

i kultury Lwowa i calej Polski.

światowej biblioteką opiekowal

Dzieduszycki urodzil

wian, ludzi nauki i kultury. Jego

nioeuropejskich malarzy (wlo-

Pierwszy odczyt odbyl się już 24

się znany lwowski naukowiec dr

się 22 czerwca 1825 roku

osiągnięcia naukowe i kolek-

skich, niemieckich, francuskich,

stycznia br. w Muzeum Przyrod-

Rudolf Kotula. Niestety los pa-

i cale jego życie związane

cjonerskie są doceniane także

niczym przy ulicy Teatralnej.

hiszpańskich, niderlandzkich)

lacu i cennych zbiorów Dziedu-

bylo ze Lwowem i Ziemią

w innych lwowskich placów-

pierwotnie należala do genera-

Wyklad ,,Wlodzimierz Dziedu-

szyckich z palacu przy Kurkowej

Lwowską. Pamięć o nim

kach muzealnych i bibliotecz-

la Ignacego hr. Miączyńskiego

szycki i jego muzeum" wyglo-

byl tragiczny. Definitywny kres

żyje w jego dzielach

nych. Między innymi ciekawy

(1760­1809), dziadka Alfonsy-

sil doktor nauk biologicznych,

Galerii Miączyńskich-Dziedu-

wyklad poświęcony zbiorom bi-

ny Dzieduszyckiej z domu Mią-

naukowiec Państwowego Mu-

szyckich,  również  bibliote-

i fundacjach, między

bliotecznym i muzealnym Wlo-

czyńskiej. Bylo tych obrazów

zeum Przyrodniczego NAN

ki i archiwum polożyla II woj-

innymi w zalożonym

dzimierza Dzieduszyckiego wy-

ponad 450. Natomiast Wlodzi-

Ukrainy Andrij Bokotej, profe-

na światowa i okupacja Lwowa

przez niego Muzeum

glosil dr Iwan Swarnyk, dyrektor

sor Uniwersytetu Lwowskiego.

mierz Dzieduszycki zbieral ob-

przez armię sowiecką. Jak pisze

Przyrodniczym przy

Lwowskiej Obwodowej Uniwer-

razy mistrzów polskich, znacz-

W swoim wykladzie profesor

prof. Kazimierz Karolczak, ,,je-

ulicy Teatralnej 19, które

salnej Biblioteki Naukowej, któ-

ną ich część kupowal od samych

A. Bokotej dokladnie wyświe-

sienią 1939 roku pierwszych

do tragicznego roku 1939

ry przybliżyl zebranym historię

artystów. Niektórych z nich (np.

tlil  życiorys  Wlodzimierza

rabunków w palacu dokonali

nosilo jego imię, również

palacu Dzieduszyckich przy uli-

Artura Grottgera) wspieral fi-

Dzieduszyckiego, również jego

mieszkający tam uciekinierzy,

cy Kurkowej 15. Wlaśnie w tym

nansowo. Ważną część kolek-

pasje naukowe, opowiadal o jego

którzy porozbijali kufry, zabra-

w jego bogatej bibliotece

palacu znajdowaly się unikatowe

nauczycielach i wyksztalce-

cji stanowily portrety rodzinne

li pościel i naczynia. Potem bu-

i zbiorach dziel sztuki (tzn.

zbiory Wlodzimierza Dziedu-

oraz bogaty zbiór rycin, litogra-

niu, o jego zainteresowaniach

dynek zajęly wladze sowieckie.

Bibliotece Poturzyckiej)

szyckiego: biblioteka (tzw. Bi-

fii, rysunków. Jak podaje prof.

przyrodą, które staly się spra-

W tragicznej sytuacji znalazly

ulokowanych w palacu

blioteka Poturzycka), muzeum

Kazimierz Karolczak, ,,znajdo-

wą calego jego życia. Dokladnie

się wówczas zgromadzone tam

Dzieduszyckich przy ulicy

(Galeria Miączyńskich-Dziedu-

waly się tam również szkicow-

opowiadal o kolekcjonerskich

zbiory ­ Biblioteka Poturzyc-

Kurkowej we Lwowie.

szyckich) i archiwum rodowe.

niki i albumy malarzy polskich:

zainteresowaniach  Wlodzi-

ka i Galeria Obrazów. Książki

Obecnie z różnych powodów

Matejki, Norblina, Siemiradz-

mierza Dzieduszyckiego, dzię-

ulegly częściowo rozproszeniu,

palac Dzieduszyckich jest malo

kiego i innych. Umieszczenie

ki którym powstaly jego liczne

inne, wyrzucone z szaf, zalega-

JURIJ SMIRNOW

W

znany we Lwowie, również jego

plótna w kolekcji Wlodzimie-

zbiory naukowe, biblioteczne,

ly podlogi, slużyly za podpal-

2024  roku  decyzją

dzieje i architektura. Jeszcze

rza Dzieduszyckiego w pewnym

muzealne. Profesor Andrij Bo-

kę i z takim też przeznaczeniem

Sejmiku Wojewódz-

mniej wiadomości można znaleźć

sensie nobilitowalo mlodego ma-

kotej również naszkicowal hi-

byly wymieniane na wódkę. Po

twa Podkarpackiego

o dawnych zbiorach, które znaj-

larza. Zabiegali o to nawet uzna-

storię powstania i rozwoju ,,ulu-

kilku miesiącach Rosjanie wlą-

rok 2025 na Podkarpaciu bę-

dowaly się w palacu i zostaly po

ni już artyści, jak Leopold Loffler

bionego dziecka Wlodzimierza

czyli pozostalości księgozbioru

dzie poświęcony postaci Wlo-

II wojnie światowej rozproszone

(sam ofiarowal obraz ,,Śmierć

Dzieduszyckiego" ­ lwowskie-

do dawnego Ossolineum, które

dzimierza  Dzieduszyckiego

po różnych lwowskich i polskich

Czarnieckiego").

go Muzeum Przyrodniczego

stalo się wówczas filią Bibliote-

i 200-leciu jego urodzin. Rów-

muzeach i bibliotekach. O ich lo-

Marzeniem  Wlodzimierza

i opowiedzial o dniu dzisiej-

ki Ukraińskiej Akademii Nauk

nież we Lwowie w 2025 roku

sach wie raczej bardzo wąskie

Dzieduszyckiego bylo udostęp-

szym muzeum. Zgodnie z za-

w Kijowie. Na Kurkowej ulo-

odbędzie się szereg spotkań,

kolo muzealników i historyków

nienie galerii do zwiedzania dla

miarem organizatorów, kolejne

kowano internat i to jego dy-

konferencji naukowych, se-

sztuki. Dlatego prelekcja dr. Iwa-

wszystkich chętnych, ale zreali-

spotkanie z cyklu ,,Dziedzictwo

rektor, bolszewik o nazwisku

minariów, odczytów, wystaw

na Swarnyka zebrala pelną salę

zowala to dopiero po jego śmierci

Wlodzimierza Dzieduszyckie-

Drożdo, dokonal największych

i wykladów poświęconych ju-

obecnych, którzy wysluchali jej

go" odbędzie się jeszcze w lutym

Alfonsyna Dzieduszycka, otwie-

spustoszeń w palacu wywożąc

bileuszowi 200-lecia urodzin

z wielkim zainteresowaniem.

br. i będzie poświęcone arche-

rając w 1909 roku drzwi gale-

porcelanę, dywany, akware-

Wlodzimierza Dzieduszyckie-

Otóż palac Dzieduszyckich

rii ,,bezplatnie dla publiczności".

ologicznym zainteresowaniom

le i inne cenne rzeczy. (Dokąd to

go i jego dzialalności naukowej,

w swoim wyglądzie obecnym

Ta inicjatywa stala się we Lwo-

Wlodzimierza Dzieduszyckiego.

wszystko wywieziono, nie udalo

muzealnej, kolekcjonerskiej.

powstal po dobudowaniu dwóch

wie niemalą sensacją. Kusto-

Wyklad na ten temat przygotu-

się ustalić do dziś). Obrazy, któ-

Tomasz Wasielewski, wice-

glównych skrzydel w 1873 roku,

szem galerii przez pewien czas

je profesor Mykola Bandriwski,

rych nie zdążono rozkraść, wy-

przewodniczący Związku Ro-

wedlug projektu architekta Józe-

znany archeolog lwowski. Bę-

byl wówczas mlody historyk

wieziono do Galerii Orzechowi-

dowego Dzieduszyckich her-

fa Engla. W 1902 roku architekt

sztuki dr Józef Piotrowski, póź-

dzie też mowa o legendarnym

cza. Po uderzeniu bomb w parku,

bu Sas powiedzial: ­ Wiążemy

Wladyslaw Halicki dobudowal

niej glówny konserwator woje-

zlotym skarbie michalkowskim.

w budynku palacowym wyle-

duże nadzieje z naszym przod-

drugie piętro. Pomimo dobudo-

wódzki. Biblioteka Dzieduszyc-

Życie i dzialalność Wlo-

cialy szyby, spadla część dachó-

kiem, który byl mecenasem

wań i przebudowań wszystkie

kich byla jedną z najbogatszych

dzimierza

Dzieduszyckiego

wek, kolejni nieproszeni loka-

kultury i sztuki, promowal ar-

torzy zabrali wszystkie klamki

tystów. Mam nadzieję, że w re-

i zamki z drzwi (resztę wypo-

lacjach polsko-ukraińskich za-

sażenia skradziono wcześniej),

pisal się tak dobrze, że dzisiaj

żolnierze sowieccy wymalowali

traktujemy go jako postać, która

na sufitach każdego pomiesz-

lączy pokolenia i jednocześnie

czenia czerwone gwiazdy. Oca-

nakreśla pewną drogę, którą

lale obrazy z Galerii Miączyń-

dzisiejsze pokolenie i dzisiejsza

skich-Dzieduszyckich wlączono

mlodzież może podążać.

ostatecznie do Lwowskiej Ga-

Strona ukraińska również

lerii Obrazów, gdzie znajdują

czuje się ściśle związana z dzie-

się do dziś, ale większość z nich

dzictwem Wlodzimierza Dziedu-

nie jest eksponowane na stale.

szyckiego i calego rodu Dziedu-

W spisie obrazów, rzeźb i rysun-

szyckich herbu Sas, którzy

ków Lwowskiej Galerii Obrazów

w ciągu wieków żyli i tworzyli

z 1944 roku wymieniono 216

w Galicji, na obecnych ziemiach

pozycji przejętych ze zbiorów

ukraińskich. Otóż, Państwo-

Dzieduszyckich... Przed II woj-

we Muzeum Przyrodnicze NAN

ną światową w zbiorach Gale-

Ukrainy wspólnie z Wydzialem

rii Miączyńskich-Dzieduszyc-

Humanistycznym Ukraińskiego

kich bylo okolo 800 dziel sztuki.

Uniwersytetu Katolickiego już od

Gdzie jest reszta ­ odpowiedzi

stycznia 2025 roku organizowa-

nie ma. Palac nie jest dostępny

lo cykl prelekcji pt. ,,Dziedzictwo

dla publiczności, dlatego trudno

Wlodzimierza Dzieduszyckiego".

powiedzieć w jakim stanie znaj-

Celem tych odczytów i spotkań

duje się sama budowla.

MUZEUM PRZYRODNICZE