22

nr 3 (463) 14­27.02.2025

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

General Marko Bezruczko ­ symbol polsko-ukraińskiego

braterstwa broni

W burzliwym XX stuleciu,

15. i 16. Brygada Strzelców, pulk

Pulku Piechoty, stacjonującym

gdy ksztaltowaly się

artylerii, sotnia saperów, dywi-

w Wilnie.

zjon jazdy oraz slużby pomoc-

W latach 1912­1914 Bez-

nowe mapy polityczne

nicze. Na początku kampanii,

ruczko studiowal w Mikola-

Europy Wschodniej,

25 kwietnia 1920 roku, dywi-

jewskiej Akademii Wojskowej

narody polski

w Petersburgu, co otworzylo mu

zja liczyla niespelna dwa ty-

i ukraiński spotkaly

siące żolnierzy i oficerów oraz

drogę do wysokich stanowisk

się w dramatycznych

dysponowala zaledwie cztere-

w strukturach sztabowych. Gdy

okolicznościach

ma armatami i 36 karabinami

wybuchla I wojna światowa,

maszynowymi.

walczyl przeciwko Niemcom na

walki z rosyjskim

froncie w szeregach armii ro-

imperializmem.

W maju 1920 roku

syjskiej i zostal ranny. Wkrótce

Wydarzenia roku

6. Dywizja Siczowa

przeniesiono go do Sztabu Ge-

1920 wyznaczyly

neralnego, gdzie awansowal na

znalazla się na froncie

w tej relacji jeden

kapitana. W 1917 roku, będąc

razem z polską 3. Armią

z najszlachetniejszych,

starszym adiutantem w sztabie

dowodzoną przez

a zarazem najbardziej

30. Korpusu, znalazl się w chwili

gen. Edwarda Rydza-

narodzin ukraińskiej państwo-

tragicznych rozdzialów.

Śmiglego. Wspólnie

wości w sytuacji przelomowe-

To wówczas polskie

wkroczyli do Kijowa ­ 8

go wyboru: postanowil opuścić

i ukraińskie wojska

szeregi rosyjskie i dolączyć do

maja miasto zostalo

wspólnie stawily czola

formującej się armii Ukraińskiej

zajęte przez wojska

bolszewickiej nawale,

Republiki Ludowej.

sprzymierzone, a dzień

licząc, że obronią

później żolnierze polscy

W slużbie niepodleglości

dopiero co wywalczoną

i ukraińscy wzięli

Ukrainy

niepodleglość swoich

udzial we wspólnej

Decyzja Bezruczki o przej-

państw. W pamiętnych

defiladzie.

ściu do sil zbrojnych URL oka-

walkach o Kijów, w czasie

zala się kluczowa dla jego dal-

heroicznej obrony

Niestety, pod naporem bol-

szej kariery. Już w marcu 1918

Zamościa i w trakcie

szewickiej 1. Armii Konnej

roku zostal pomocnikiem na-

Siemiona Budionnego sily pol-

czelnika wydzialu personalne-

kontrofensywy nad

go w Sztabie Generalnym armii

sko-ukraińskie musialy się co-

Wieprzem szczególnie

MARKO BEZRUCZKO, 1934

URL. Po roku, w grudniu 1918,

fać i w polowie czerwca 1920 r.

zaznaczyl się wklad

z bolszewikami

rozpoczęla się trudna kampania

objąl kierownictwo kluczowego

planu stworzenia bloku państw

żolnierzy Ukraińskiej

odwrotowa. W tych walkach 6.

wydzialu operacyjnego w tym

niepodleglych, mogących sta-

i ,,bialymi" Rosjanami

Republiki Ludowej

Dywizja Siczowa, mimo mini-

samym sztabie. Jako doświad-

nowić tamę dla Rosji. W tym du-

gen. Antona Denikina.

(URL). Wśród nich

czony oficer sztabowy mial

malnego stanu osobowego oraz

chu przygotowywano wypra-

wybitną rolę odegral

istotny wplyw na formowanie

niedoborów w amunicji, wy-

wę kijowską, ogloszoną wiosną

Mimo poświęcenia żolnierzy,

się struktur wojskowych do-

różniala się wysokim mora-

zlożone realia wojny domowej

1920 roku. Na mocy porozumień

plk (a potem general)

le i skutecznością w boju, czego

piero co proklamowanego pań-

pomiędzy rządami Polski i URL

i narastający chaos na froncie

Marko Bezruczko, który

świadectwem byly pochwaly

stwa ukraińskiego.

w lutym 1920 roku zaczęto for-

zmusily w końcu armię URL do

nie tylko zapisal się

polskiego dowództwa.

mować w Polsce jednostki ukra-

wycofania się. Na przelomie 1919

w dziejach jako dowódca

W kwietniu 1919 roku

ińskie. Jedną z najważniejszych

i 1920 roku, po rozformowaniu

6. Dywizji Siczowej, lecz

Obrona Zamościa ­ jeden

Bezruczko objąl funkcję

byla 6. Dywizja Strzelców Si-

Korpusu Strzelców Siczowych,

przede wszystkim stal

z kluczowych momentów

czowych, której dowództwo po-

większość żolnierzy, w tym

szefa sztabu Korpusu

Bitwy Warszawskiej

wierzono wlaśnie plk. Markowi

Bezruczko, zostala internowana

się symbolem polsko-

Strzelców Siczowych

W  sierpniu  1920  roku,

Bezruczce.

przez Wojsko Polskie i przewie-

ukraińskiego przymierza

dowodzonego przez plk.

w obliczu decydującego starcia

ziona do obozu w Lańcucie.

W obozie w Lańcucie pano-

z 1920 roku.

Jewhena Konowalca.

z Armią Czerwoną, 6. Dywizja

wala wówczas epidemia ty-

Sojusz polsko-ukraiński

Bezruczki oslaniala poludnio-

fusu, dlatego ostatecznie jako

Ta elitarna formacja

w 1920 roku

we skrzydlo polskiej 7. Dywi-

miejsce formowania 6. Dywi-

ARTUR ŻAK

Ukraińskiej Republiki

D

zji Piechoty w obronie Chelma.

zji wyznaczono Brześć nad Bu-

Dla  Józefa  Pilsudskiego

Ludowej wyróżnila

Gdy naczelne dowództwo Woj-

ziś, gdy świat ponownie

wspólpraca z Ukraińcami byla

giem. Dywizja miala charakter

się w walkach

ska Polskiego podjęlo decyzję

z niepokojem przygląda-

integralną częścią ambitnego

kadrowy, w jej sklad wchodzily

o skierowaniu części sil ukra-

my się brutalnej agresji

ińskich na Dniestr, do obrony

Rosji na Ukrainę, postać gene-

Zamościa wyznaczono impro-

rala Bezruczki nabiera nowej

wizowaną grupę dowodzoną

aktualności i szczególnego zna-

przez plk. Bezruczkę. Znajdo-

czenia. Jego losy przypominają

wala się w niej jedynie część

o tym, że wspólne zwycięstwo

6. Dywizji Siczowej, wsparta

nad totalitarnym przeciwni-

polskim 30. Pulkiem Strzelców

kiem jest możliwe, jeśli narody

Kaniowskich oraz dwoma po-

potrafią stanąć ramię w ramię,

ciągami pancernymi.

kierując się wzajemnym sza-

Największe znaczenie mialo

cunkiem i wolą wspólpracy.

jednak to, iż w mieście pozosta-

Droga do żolnierskiej slużby

la także sotnia sztabowa i kureń

saperów ukraińskich, liczą-

Marko Danylowycz Bezrucz-

cych lącznie 400 ludzi. W cią-

ko urodzil się 31 października

gu kilku dni saperzy zbudowali

1883 roku w miasteczku Wiel-

w okolicach Zamościa mocne li-

ki Tokmak na Zaporożu, nieda-

nie obronne ­ zasieki i wygod-

leko Morza Azowskiego. Zanim

nie usytuowane szańce. Glówne

poświęcil się karierze wojsko-

sily garnizonu stanowil polski

wej, pobieral nauki w semina-

31. Pulk Strzelców Kaniowskich

rium nauczycielskim w Pereja-

w liczbie ponad 2300 żolnierzy

slawiu, jednak nie zdecydowal

i oficerów.

się podjąć pracy w szkole. Za-

Kawaleria Budionnego, na-

miast tego obral drogę żolnier-

cierając od strony Lwowa w kie-

ską w armii rosyjskiej. Ukoń-

runku Lublina i Warszawy, do-

czyl Junkierską Szkolę Piechoty

tarla pod Zamość 28 sierpnia.

w Odessie i w 1908 roku otrzy-

Bolszewicy popelnili tu kluczo-

mal pierwszy stopień ofi-

wy bląd, próbując silą zdobyć

cerski podporucznika. Sluż-

miasto, zamiast je ominąć. Przez

bę rozpocząl w 106. Ufimskim

SYMON PETLURA (OD PRAWEJ), MARKO BEZRUCZKO, 1920