16

nr 4 (464) 28.02.­13.03.2025

Kurier kulturalny

www.kuriergalicyjski.com

Bez mogily ­ o Zygmuncie Janie Rumlu, poecie, dzialaczu spolecznym,

dowódcy VIII Okręgu Batalionów Chlopskich na Wolyniu

W 110. rocznicę urodzin

poetka Anna Kamińska, żona

panowal kult sztuki, szczególnie

Jana Śpiewaka, poety, prozaika

poezji, ale też atmosfera wytę-

Jana Zygmunta Rumla

i publicysty, wspóltwórcy Gru-

żonej pracy i duch patriotyzmu.

odbyl się w Warszawie

py Poetyckiej Wolyń. Tom poezji

Od dzieciństwa znal świetnie

na Pradze w Bibliotece

Rumla z jej poslowiem ukazal się

dwa języki ­ polski i ukraiński,

Publicznej jego imienia

w Ludowej Spóldzielni Wydaw-

a Wolyń stal się dla niego ,,malą

wieczór poświęcony tej

niczej. Zostal wznowiony w trzy

ojczyzną".

wyjątkowej w naszych

lata później. Z kolei w roku 2018

Tamtejsza przyroda, krajo-

dziejach postaci. Na

Państwowy Instytut Wydaw-

brazy zmieniające się wśród

niczy w Warszawie wydal jego

czterech pór roku, rośliny, dro-

spotkanie zlożyly się:

,,Wiersze zebrane". W malym

gi, wzgórza, wsie i miastecz-

wernisaż wystawy

nakladzie ukazaly się również

ka, rzeki, obyczaje, miejscowe

unikalnych grafik

jego ,,Wiersze" w Wydawnictwie

pieśni staly się później osnową

przedstawiających

Miles, w Krakowie w 2021 r. Jego

wielu jego utworów. Wlaśnie

Lwów, ziemię lwowską,

twórczość i biografia zostaly po

w tym czasie gdy na Wolyniu

wolyńską i podolską,

raz pierwszy przedstawione

osiadla rodzina Rumlów po-

przez Bożenę Gorską w pracy

wstalo ­ jak Feniks wskrzeszo-

a pochodzących z kolekcji

,,Krzemienczanin" opublikowa-

ne z popiolów ­ na mocy rozkazu

Instytutu Lwowskiego

nej przez Muzeum Niepodleglo-

z dnia 27 maja 1920 r. wydane-

oraz wyklad ,,Zygmunt Jan

ści w Warszawie w roku 2008.

go w Belwedrze przez Marszal-

Rumel i Grupa Poetycka

Pisala w niej między innymi:

ka Józefa Pilsudskiego ,,Liceum

Wolyń" piszącego te slowa,

,,Starszy o parę lat od Baczyń-

Krzemienieckie", które stalo się

ubogacony prezentacją

skiego, Gajcego, Trzebińskiego

kontynuatorem prac slynnego

należy Rumel do tego tragicz-

Gimnazjum, a później Liceum

multimedialną oraz

nego pokolenia poetów na-

Wolyńskiego zalożonego przez

interpretacją wierszy

szych, których talenty rozkwi-

Tadeusza Czackiego i Hugo Kol-

autora ,,Dwóch

tly w czasie wojny, a którym nie

lątaja w 1805 roku, a dzialające-

ojczyzn" przez Bogdana

dane bylo dożyć jej końca. Po-

go do upadku powstania listo-

Kasprowicza.

etycką osobowością, silą talen-

padowego 1830 r.

tu z pewnością dorównuje tam-

W rozkazie tym Marsza-

tym, jest tylko w porównaniu

lek Pilsudski pisal: ,,Odrodzona

MARIUSZ OLBROMSKI

Z

z nimi. ,,źle obecny". Myślę, że

Rzeczypospolita Polska szu-

ygmunt Jan Rumel byl ory-

ta refleksja pozostaje aktualna,

ka dróg wlasnych, by wycho-

ginalnym, utalentowanym

choć istnieje biblioteka war-

wać nowe pokolenie dzielnych

poetą związanym biogra-

szawska jego imienia w któ-

obywateli, którzy by Jej wiel-

fią przede wszystkim z Krze-

rej mialo miejsce wspomnia-

kość i chwalę szerzyć i utrwalić

mieńcem i Wolyniem. Debiu-

ne spotkanie, a poeta zostal też

zdolali. Chcąc drogi te odnaleźć,

ZYGMUNT JAN RUMEL

towal wcześnie w szkolnym

uwieczniony tablicą pamiątko-

musi sięgnąć do tradycji wiel-

piśmie w roku 1934. Opubli-

wą w stolicy. Także w Gdańsku

ze szlachty mazowieckiej. Mia-

spolecznikowską angażując się

kich przodków i oprzeć się na

kowal poemat ,,Pieśń", w krze-

istnieje ulica jego imienia, uka-

la naturę i zamilowania ar-

w prace Towarzystwa Organi-

powolanych przez nich do ży-

mienieckiej ,,Drodze Pracy".

zaly się artykuly mu poświę-

tystyczne, byla pelna fantazji

zacji i Kólek Rolniczych; cieszyl

cia instytucjach wychowaw-

Wspóltworzyl z Czeslawem Jan-

cone, glównie w czasopismach

­ pisala wiersze, lubila często

się coraz większym poważa-

czych, które ongiś, po politycz-

czarskim, Waclawem Iwaniu-

polonistycznych.

śpiewać, malowala, a swymi

niem w powiecie krzemieniec-

nym naszej Ojczyzny upadku,

kiem, Stefanem Szajdakiem i in-

Nadal jednak znany jest sze-

dzielami ozdabiala dom. Po woj-

kim. Tam wzrastalo i wycho-

zdrowego ducha polskiego za-

nymi poetami Grupę Poetycką

rzej tylko pośród środowisk

nie w 1920 r. rodzina osiadla

wywalo się mlode pokolenie

chować umialy. Z tej wielkiej

Wolyń.  Publikowal  utwory

kresowych. Stąd warto nieco

na Wolyniu w osadzie Orlopol,

­ rodzeństwo Zygmunta: brat

pracy, która do odrodzenia oj-

w redagowanej przez Czeslawa

bardziej przypomnieć tę postać.

nieopodal Wiśniowca odlegle-

Bronislaw starszy o cztery lata

czyzny doprowadzila, niemalą

Janczarskiego Kolumnie Grupy

Żyl zaledwie 28 lat. Urodzil

go kilkanaście kilometrów od

i Stanislaw mlodszy o rok oraz

odegralo rolę Liceum krzemie-

Literackiej Wolyń, w ,,Życiu Ka-

się 22 lutego 1915 r. w Piotro-

Krzemieńca. Tam rodzina po-

siostra Zofia, która przyszla na

nieckie, stworzone wysilkiem

tolickim" (1936­1938). Później,

grodzie. Byl synem żolnierza

myślnie gospodarowala, ojciec

świat w 1924 r. Przyszly po-

wiekopomnej pamięci Tadeusza

w okresie okupacji ukazal się

i poetki, co chyba zaważylo póź-

rozwijal swą cenną dzialalność

eta wzrastal w domu, w którym

Czackiego i kresowej ludności

w warszawskiej prasie konspi-

niej na jego predyspozycjach,

polskiej. Slynną tę uczelnię po-

racyjnej jego wiersz ,,Drukar-

zainteresowaniach i dalszych

woluję niniejszym do życia, by

nia". Ale większość jego utwo-

losach. Jego ojciec Wladyslaw,

snula dalej wielką myśl swych

rów trafiala do szuflady. Ocalona

wywodzący swój ród z szlachty

zalożycieli i pelnila w nowych

glównie przez jego żonę Annę

kurlandzkiej, byl z wyksztal-

warunkach, z tą samą jednak

z pożogi wojennej część jego do-

cenia agronomem. W czasie

gorliwością, co przed laty, tę

robku literackiego ­ zaledwie

wojny  polsko-bolszewickiej

samą slużbę na pożytek Ojczy-

czterdzieści utworów ­ czeka-

1920 r. slużyl w stopniu majo-

zny, nauki i cnoty".

la aż trzydzieści lat po zakoń-

ra w Wojsku Polskim. Odzna-

Zygmunt po ukończeniu szko-

czeniu II wojny światowej na

czyl się wówczas wyjątkową

ly powszechnej w Wiśniowcu,

publikację. W czasach PRL byl

walecznością za co zostal od-

rozpocząl naukę w odrodzonym

prawie zupelnie przemilczany.

znaczony Krzyżem Virtuti Mi-

Liceum Krzemienieckim, które

Wiersze Rumla opublikowa-

litari. Matka przyszlego poety

w szybkim czasie nawiązalo do

la dopiero w 1975 roku wybitna

Janina z Tymińskich pochodzila

najlepszych wzorów nauczania

i wychowania nie tylko w Polsce,

ale i w Europie. Ponieważ z Wi-

śniowca do Krzemieńca jest kil-

kanaście kilometrów i codzien-

ne dojazdy do szkoly z Orlopola

w tamtym czasie nie byly moż-

liwe, tak się przedziwnie stalo,

że przyszly autor ,,Dwóch matek"

zamieszkal na stancji w dawnym

domu Slowackich, a więc nieja-

ko stąpal codziennie po śladach

Wieszcza, znal wszystkie kąty

jego domu, otaczający go najbliż-

szy teren. To jakiś przedziwny,

zastanawiający zbieg okolicz-

ności. Budynek ten jest polożony

zaledwie kilkadziesiąt kroków

od zabudowań licealnych, a dziś

mieści się w nim Muzeum Ju-

PODCZAS NAUKI W LICEUM KRZEMIENIECKIM Z. J. RUMEL

liusza Slowackiego, uroczyście

MIESZKAL NA STANCJI W DWORKU NALEŻĄCYM WCZEŚNIEJ DO

otwarte w 2004 r. Świetna kadra

RODZINA ZYGMUNTA RUMLA

RODZINY JULIUSZA SLOWACKIEGO