18

nr 4 (464) 28.02.­13.03.2025

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Medaliki ­ skarby sprzed lat

Cudowny medalik i praskie Dzieciątko Jezus

Nie raz zdarzylo się,

że praca zainteresuje

mnie bardziej, niż

spodziewalabym się, że

krok po kroku odslaniać

będzie przede mną kolejne

szczególy, z których

zacznie powstawać

ciekawy material.

Tym razem dostalam

do skatalogowania

kilkadziesiąt

medalików, które mialy

trafić do muzeum.

Zostaly znalezione

Próbuję odczytać zatarte na-

odszedl już od wiary. Zaczęto

Na odwrocie medalika jest

dlatego postać tej świętej zna-

pisy, ustalić, skąd i z jakiego

je nazywać ,,cudownymi". Na-

symbol Maryjny z krzyżem

lazla się na medaliku ­ razem

w trakcie ekspedycji

okresu pochodzą. Niektóre daje

zwa stala się tak powszechna,

i dwoma sercami ­ Pana Jezusa

z barankiem klęczy przed Nie-

poszukiwawczych

się latwo określić, inne identy-

że zatwierdzil ją papież, w cią-

i Matki Boskiej, a dookola wie-

pokalaną, a obok wierni gar-

w okolicach Lwowa

fikuję na podstawie fragmen-

gu pierwszych pięciu lat wybito

niec z gwiazd ­ ponoć dodal go

ną się do Matki Boskieji ścielą

na polach i ląkach, na

tu napisu czy przedstawienia

ponad 21 milionów medalików.

jubiler przy wykonywaniu ma-

Jej pod nogi galązki kwiatów.

pustkowiach, w lasach czy

W otoku jest laciński napis: Ma-

i nie mogę nawet zrobić czy-

Cudowne medaliki wybijano

trycy pierwszego medalika i tak

ogrodach.

ter tuos oculos ad nos conver-

telnego zdjęcia ­ są zniszczone

również poza granicami Fran-

już zostalo. Pierwotnie gwiaz-

te+ Romae + (Matko, zwróć swe

wskutek chemicznego dzia-

cji, także w Polsce, gorącym

dy na tym i innych medalikach

oczy na nas). Takich medalików

lania substancji, zawartych

propagatorem  medalika  byl

byly pięcioramienne, a na póź-

KRYSTYNA ADAMSKA

W

w glebie. Kilka medalików ma

św. Maksymilian Maria Kolbe,

niejszych medalikach trafiają

nie produkowano masowo, ra-

ydawalo by się ­ pro-

pęknięcia i ubytki, niektóre są

który nazwal go ,,srebrną kulą

się sześcioramienne. Prawdo-

czej nie kupowalo się ich jako

sta czynność ­ iden-

znieksztalcone przez wplyw

przeciwko zlu". Oczywiście sam

podobnie jest to reakcja na za-

pamiątki. Prawdopodobnie do-

t y f i k ac ja

obrazu

wysokiej temperatury, a więc

medalik nie ma w sobie niczego

adoptowanie pięcioramiennej

stal go ktoś, kto mial kontakt

i materialu, datowanie, stan

zostaly znalezione na terenie

z wyimaginowanej cudowno-

gwiazdy na symbol bezbożnych

z organizacją albo nawet do niej

zachowania. Niemalże ruty-

ogniska czy pogorzeliska, po

ści amuletu, cuda czyni wiara

idei. Dwa medaliki mają bar-

należal. W tym jednym jedy-

nowe badanie wciąga i zmienia

którym dziś nie ma śladu. Naj-

i modlitwa, do której mobilizuje

dzo dokladnie widoczny napis:

nym przypadku można by się

się w pracę odkrywcy, tym bar-

więcej jest medalików sprzed

i o której przypomina medalik.

,,O Maryjo bez zmazy poczęta,

bylo nawet pokusić o ustalenie,

dziej, że pracuję z przedmiota-

kilkudziesięciu lat, trafiają się

Tym razem dzielo nawrócenia

módl się za nami, którzy się do

do kogo medalik mógl należeć

mi, które w naszej kulturze mają

też bardzo stare, kilkusetletnie.

okazalo się tak potężne, że na-

Ciebie uciekamy", inne ­ tylko

­ byloby to możliwe, chociaż

szczególny status. Pojawiają się

Oprócz znanych powszechnie

zywanie go cudem jest jak naj-

część tego zwrotu modlitewne-

bardzo pracochlonne. Kontakty

ciekawe spostrzeżenia ­ ta-

i popularnych wzorców jest kil-

bardziej uzasadnione.

go, a jeden ma nawet ostatnie

Polski z Rzymem byly bardzo

kie a nie inne medaliki trafiają

ka bardzo nietypowych dla na-

Cudowne  medaliki,  które

slowa zawolania ujęte w formie

ścisle, jeździlo się do Wiecz-

mi się najczęściej, a znów inne

szych terenów.

mam przed sobą, są aluminiowe,

skrótu.

nego Miasta nie tylko na piel-

musialy przywędrować z dale-

Najpopularniejsze są me-

a więc nie mogą być starsze, niż

Nie  wszystkie  cudow-

grzymki czy po to, by pozna-

ka ­ jako pamiątka z wyjazdu,

daliki Matki Boskiej Niepo-

z końca XIX wieku. Jedne zro-

ne medaliki są zrobione we-

wać historię i sztukę, ale często

czy może zgubil je ktoś z przy-

kalanej, potocznie nazywane

bione są bardzo dokladnie, inne

dlug kanonu klasycznego. Jeden

jechalo się na dlużej ­ na studia

jezdnych? A może przywędro-

cudownymi.

­ topornie, jakby wyszly z zu-

z nich, wyraźnie starszy, mie-

czy praktyki, pomieszkiwalo się

waly tu z żolnierzami w czasie

Już od pierwszych wieków

żytej matrycy. A może to tylko

dziany, ma napisy po lacinie,

u tych czy innych znajomych,

którejś z wojen?

chrześcijaństwa

wierzono,

wynik zniszczenia? Najwyraź-

a na odwrocie ­ przedstawie-

by móc do woli czerpać ze skar-

Medaliki są czymś bardzo

że Matka Boska jest wolna od

niej zostaly zrobione w odleglych

nie św. Alojzego i zawolanie do

bów u samego źródla cywilizacji

osobistym ­ dostaliśmy je na

grzechu pierworodnego. Dog-

od siebie miejscach, świadczą

tego świętego jako do patrona

i kultury.

chrzcie, czasem też przy oka-

mat w tej kwestii zostal jednak

o tym przede wszystkim różnice

mlodzieży.

I jeśli już wspominamy Rzym,

zji przystąpienia do kolejnych

ogloszony dopiero w 1854 roku,

w przedstawieniu Matki Boskiej

Jest i medalik z Rzymu ­ do-

pamiętajmy, że slynie on z naj-

sakramentów, a czasem ktoś

ale medaliki zaczęto wybijać już

­ trochę inna pozycja postaci,

kladna robota, czas nie zniszczyl

piękniejszych obchodów święta

przywozil sobie taki czy inny

wcześniej, w roku 1830, zaraz po

inny ksztalt pofaldowania szat,

napisów ani uchwytu. To meda-

Niepokalanej. W dniu 8 grud-

krzyżyk bądź medalik z odpu-

paryskich objawieniach Matki

inne proporcje, nieco inny uklad

lik zjednoczenia Córek Maryi,

nia na Plac Mignelli, gdzie stoi

stu czy pielgrzymki, ktoś do-

Boskiej św. Katarzynie Labouré.

promieni, które splywają z dloni

na rewersie wokól monogramu

kolumna z figurą Matki Bo-

stawal od najbliższych, czasem

Wzór medalika z przedstawie-

Matki Boskiej. Promienie są bar-

maryjnego jest napis dotyczą-

skiej Niepokalanie Poczętej, już

od księży lub zakonnic, być

niem objawienia rozpowszech-

dzo sugestywnym przedstawie-

cy organizacji. Powstala ona we

z samego rana wjeżdża samo-

może w tej trudnej chwili, kie-

nil się blyskawicznie i od razu

niem lask, którymi Maryja hoj-

Francji z myślą o dziewczętach,

chód strażacki, strażacy wspi-

dy wychodzil na wojnę albo na

pojawilo się mnóstwo świa-

nie obdarza ­ dluższe i bardziej

które chcialyby w swym życiu

nają się na ponad trzydziesto-

tulaczkę. Taki medalik dodawal

dectw o otrzymanych laskach,

wyraźne promienie symbolizują

kierować się przykladem Matki

metrową drabinę, by ozdobić

otuchy w najcięższych chwi-

nawróceniach i uzdrowieniach,

większe laski, przeznaczone dla

Boskiej. Wloska filia organizacji

figurę wieńcem z bialych kwia-

lach, byl zapewnieniem, że ob-

nie tylko zresztą w Paryżu, któ-

tych, którzy o nie proszą.

dzialala przy rzymskiej bazy-

tów. W poludnie kwiaty sklada

darowujący modli się za obda-

ry w tym okresie wlaściwie

lice św. Agnieszki za Murami,

ambasada Hiszpanii, przez caly

rowanego i że sam obdarowany

dzień przychodzą tu wierni na

ma zaufać Panu Bogu.

modlitwę i wypatrują, kiedy po-

Medalika nie traktujemy

jawi się papież z koszem bialych

jako ozdoby czy rodzaju biżu-

róż i udzieli zebranym blogosla-

terii i zazwyczaj nosimy je pod

wieństwa. W tym dniu zawsze

ubraniem. Można nawet nie

idzie się do kościola, ale Wlosi

zauważyć, jak go zgubimy ­

zasiadają też do uroczystej ko-

urwie się lańcuszek czy zapię-

lacji. W niektórych regionach

cie lub pęknie cieniutka blasz-

Wloch mieszkańcy spotykają

ka uchwytu. Nie wszystkie,

się przy dużych ogniskach, jest

które opisuję, zostaly zgubione.

nawet cicha rywalizacja o to,

Zdarza się, że ktoś zacząl nosić

które miasto rozpali większe.

inny medalik i poprzedni na ja-

U nas jednak święto to nie

kiś czas zostawial w domu ­ nie

obroslo zwyczajami i nie jest

bylo przyjęte obwieszanie się

dniem wolnym od pracy, jak

medalikami. Być może niektó-

w Austrii, Hiszpanii, Portugalii

re pochodzą z mogil, po których

czy we Wloszech, obchodzimy je

już nie ma śladu, a może ­ z po-

w otoczce adwentowego oczeki-

bojowisk. Już raczej nigdy nie

wania, jednak też zawsze idzie-

dowiemy się, kto je nosil i dla

my na mszę świętą. Tym nie

kogo byly bardzo drogie, ani też

mniej polska tradycja czczenia

jak i dlaczego je stracil.

Niepokalanej sięga dużo glębiej