23

nr 5 (465) 14­27.03.2025

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

niejaki Piatow począl się za-

slaniać brakiem decyzji woje-

wódzkich wladz w Drohoby-

czu, doszedl do przekonania, iż

pismo z dnia 21 kwietnia 1945

jest prośbą, a nie poleceniem

i wobec tego nie może ewaku-

acji nakazać. Dodatkowo dy-

rektor dodal, że ,,wśród dzieci

zapanowala atmosfera rozprę-

żenia, gdy do nich doszla wia-

domość o ewakuacji, że wladze,

które walczą z religią, spotkaly

się z tym, iż dzieci poubieraly

krzyżyki i poszly do kościo-

la i że on nie dopuści do żadnej

TABLICA PAMIĄTKOWA KU CZCI S. CELINY KĘDZIERSKIEJ NA

ewakuacji prędzej, aż woje-

FRONTONIE DAWNEGO DOMU ZAKONNEGO W SAMBORZE

KLASZTOR SIÓSTR FRANCISZKANEK RODZINY MARYI

wódzkie wladze w Drohobyczu

W SAMBORZE. STAN 2017 R.

na to zezwolą, w co on zresz-

Za akcję ratowania dzie-

w Samborze sióstr zakon-

tą wątpi. Z tego widać, iż jed-

że do Polski mialyśmy jechać

transport do Polski, a jego nie

ci żydowskich ­ 4 kwietnia

nych różnych zgromadzeń, po-

na wladza zaslania się drugą;

bez dzieci. Dzieci nie pozwoli-

bylo w zakladzie. Zostal. Gdzieś

2016 roku siostra Kędzierka

chowanych na miejscowym

sprawę odwlekają po to, by zy-

li nam sowieci zabrać ze sobą.

tam maly Polak jest Rosjani-

pośmiertnie otrzymala w War-

cmentarzu.

skać na czasie, aż do likwidacji

Zrobilyśmy więc tak: najpierw

nem". Ostatecznie też w ramach

szawie dyplom i medal Spra-

Wedlug wspomnień s. Kry-

komisji przesiedleńczej".

do Przemyśla wyjechaly dwie

tzw. repatriacji opuścily Sambor

wiedliwy  Wśród  Narodów

styny Macowicz, która jako

W tej sytuacji nie widząc

mlode siostry i trzy staruszki.

również siostry Franciszkanki

Świata. Rok wcześniej na fasa-

mloda dziewczyna wyjecha-

innego rozwiązania sambor-

Reszta sióstr zostala i każdego

Rodziny Maryi.

dzie dawnego domu zakonnego

la do Polski razem z siostrami

skie siostry, na czele z cho-

dnia wykradalyśmy po kilkoro

Z powodu choroby nie wy-

Sióstr Franciszkanek Rodziny

i tam poprosila o przyjęcie do

rującą już siostrą Kędzierską,

naszych dzieci z sierocińca, po

jechala jedynie s. Celina Kę-

Maryi odslonięto pamiątkową

zgromadzenia, siostra Celina

zdecydowaly się na heroiczny

czym dolączalyśmy je do pol-

dzierska oraz pozostająca do jej

tablicę poświęconą s. Celinie

,,byla średniego wzrostu, śred-

krok kradzieży dzieci z siero-

skich transportów repatriacyj-

opieki s. Pelagia Alojza Kora-

Kędzierskiej, a 18 czerwca 2021

niej budowy ciala, miala ladny

cińca. Siostra Maria Sawicka,

nych jadących do Przemyśla.

lewska, która opuścila Sambor

roku przy domu Zgromadzenia

glos, pięknie śpiewala, grala na

która od 1941 roku pracowala

W wagonach polscy repatrian-

w czerwcu 1946 roku. W mie-

Sióstr Franciszkanek Rodzi-

fortepianie. Byla lubiana przez

w Samborze, tak wspominala te

ci ukrywali dzieci między sobą

ście pozostawala też u rodzi-

ny Maryi w Samborze zostala

wychowanków, choć bywa-

chwile uratowania ponad 100

i przewozili je do Przemyśla,

ny s. Helena Klinger, która

uroczyście otwarta Sala Spo-

la surowa.[...] Na pogrzebie [s.

dzieci: ,,Jak potem do Sambo-

a tam już nasze siostry wycho-

wyjechala w 1946 roku. Sio-

tkań i Pamięci o mieszkań-

Celiny] bylo trochę ludzi, byl

ra weszli sowieci (1944 rok), to

dzily do transportów i dzieci

stra Celina Kędzierska zmarla

cach tego miasteczka ratują-

ksiądz z parafii. Grobu z czasu

naszą kierowniczkę usunęli, ale

odbieraly. Inaczej nie bylo moż-

w Samborze 21 stycznia 1946

cych Żydów podczas II wojny

pogrzebu s. Krystyna nie pa-

nas, mlode siostry, chcieli za-

na. Te żydowskie też oczywiście

roku w 43 roku życia. Dnia 23

światowej. W ostatnich latach

mięta, wie tylko, że to po dro-

trzymać do pracy. Dostalyśmy

wykradlyśmy. Nie udalo nam się

stycznia  zostala  pochowa-

na podstawie ustnych przeka-

dze do kapliczki. Natomiast

nawet nakaz wyjazdu w gląb

wykraść wszystkich dzieci. Zo-

na na miejscowym cmentarzu,

zów udalo się odszukać grobo-

sprzed wojny pamięta jak

Rosji, bo niby bylyśmy charo-

stal Jurek. Trzy jego siostry uda-

przez ks. Michala Ziajkę, któ-

wiec, gdzie mialaby spocząć s.

przez mglę, że szla z siostrami

sze pracownice, ale przelożonej

lo nam się wykraść, a on uciekl

ry sporządzil odpowiedni zapis

Celina Kędzierska, na którym

na cmentarz i wtedy widzia-

udalo się zalatwić nam ewaku-

gdzieś z zakladu, bo go sowiet-

w księdze zmarlych tutejszego

umieszczono tablicę z imio-

la tabliczkę z nazwiskiem, albo

ację do centralnej Polski. Tylko

ka zbila. Odchodzil już ostatni

kościola parafialnego.

nami  wszystkim  zmarlych

nazwiskami sióstr".

Odkopywanie

Wladyslaw Horodecki uhonorowany w Otwocku

Pamięci Piotra Szczepanika

25 lutego w Liceum

Ogólnoksztalcącym nr

Wraca w pamięci rytm melodii

1 zajmującym budynek

gdy śpiewal w Starej Prochowni

dawnego kasyna odslonięto

pierwszą w Polsce tablicę

ten wiersz o tropach wilczych

upamiętniającą wybitnego

żolnierzy, którzy trwali w lasach

polskiego architekta.

wbrew wyrokom historii

Nazywany ,,polskim Gaudim"

na zew najglębszy jednak

tworzyl od Wolynia po Kaukaz,

z domów swoich wyszli

glównie w Kijowie, ale też

w Polsce, a nawet w Persji.

Nie oplakiwal ich nikt wtedy

może cień twarzy krwawej

Gmach zajmowany przez

widziala tylko we śnie matka

postacie Karola Jaroszyńskie-

Liceum Ogólnoksztalcące nr

dziewczyna czy żona

go i Ignacego Szczeniowskie-

1 powstal wedlug koncepcji

go wymienil redaktor ,,Slowa

Wladyslawa  Horodeckiego,

tak w śniegu i w zawiei w lasach

Polskiego".

który zaprojektowal go w sty-

zapomnienia w celach tortur

Mlodzież obecną na spotka-

lu nawiązującym do klasycy-

przyszlo im nędznie konać

niu zachęcano do zachowania

zmu, w formie palacowej. Bu-

tradycji i kultury Polski nieza-

dowa ruszyla w 1927 roku,

Powraca glos ten barda w mroku

leżnie od tego, gdzie się w przy-

a w czerwcu 1933 roku odbylo

i wiersz Herberta kopie w ciszy

szlości znajdzie. Jako przyklad

się uroczyste otwarcie. Byla to

podano Wladyslawa Horodec-

jedna z największych inwesty-

i odkopuje w śniegu ślady wilcze

kiego, Polaka z terenów obec-

cji Otwocka przed wojną.

by do nich inni później przyszli

nej Ukrainy, którego przydo-

W uroczystości odslonięcia

mek ,,polski Gaudi" przetrwal

tablicy udzial wzięli: wicesta-

MARIUSZ OLBROMSKI

do dziś.

rosta otwocki Dariusz Olszew-

Odslonięciu tablicy towa-

ski, wiceprezes Fundacji Wol-

rzyszyl wernisaż mini wy-

ność i Demokracja, fundator

Piotr Szczepanik urodzil się 14 lutego

stawy prezentującej fotografie

tablicy Maciej Dancewicz, dy-

1942 roku w Lublinie. Mówil: ,,To dobry

najbardziej rozpoznawalnych

rektor Liceum Ogólnoksztalcą-

dzień na urodziny, to dzień zakochanych.

dziel  polskiego  architekta,

cego nr 1 im. K. I. Galczyńskiego

To nie ja wybieralem, tylko, myślę ­ los".

m.in. kościola pw. św. Mikola-

Joanna Michalczyk, redak-

o zaangażowaniu starostwa po-

na terenach dawnych Kre-

Byl bardem milości. Piosenki: ,,Ko-

ja, Domu z Chimerami i kenesy

torzy ,,Slowa Polskiego" Jerzy

wiatowego w Otwocku w reno-

sów Wschodnich, dziś znaj-

chać", ,,Żólte kalendarze", ,,Nigdy więcej",

karaimskiej w Kijowie, dworca

i Julia Wójciccy oraz mlodzież

wację zabytkowego palacu (31

dujących się w granicach

inne cieszyly się uznaniem i wielką popu-

kolejowego w Teheranie i ka-

szkolna.

stycznia 1979 roku budynek

Ukrainy. ,,Sąsiadami Horo-

larnością. Ale byl też piewcą innej milości:

plicy Potockich w Peczerze na

Sylwetkę urodzonego we wsi

kasyna zostal wpisany do reje-

deckiego byli Ignacy Jan Pa-

patriotyzmu. W czasie ,,Dni Zbigniewa Her-

Podolu.

Szoludki na Podolu Wladysla-

stru zabytków).

derewski, Józef Konrad Ko-

berta" we Lwowie w Starej Prochowni 17

wa Horodeckiego (1863­1930)

Maciej Dancewicz i Jerzy

rzeniowski, Walery Slawek"

marca 2002 r. przejmująco interpretowal

przybliżyla Joanna Michalczyk.

Wójcicki mówili o innych zna-

­ zaznaczyl wiceprezes WiD.

wiersze autora ,,Epilogu Burzy", m.in.: ,,Po-

ŹRÓDLO: SLOWO POLSKIE

Dariusz Olszewski opowiedzial

nych Polakach urodzonych

Kolejne zaslużone dla Polski

tęgę smaku", ,,Guziki" oraz ,,Wilki".