26

nr 5 (465) 14­27.03.2025

Z przedwojennej prasy

www.kuriergalicyjski.com

Kurier Codzienny w wersji lwowskiej

Kolejnym pismem

na Podolu i przyroda Jaru Dnie-

strowego na ilustrowanej mapie

codziennym, z ,,kurierem"

dopelniają reszty tego budzące-

w tytule byl wydawany

go zainteresowanie pokazu.

we Lwowie i Krakowie

,,Kurier Codzienny".

To w końcu jak to jest ­ kro-

Jak obecnie wiele

kodyle placzą czy nie...

czasopism o szerszym

Krokodyle nie ronią lez

zasięgu, publikowal

W londyńskim ogrodzie zoo-

okolo polowy materialów

logicznym zdarzyl się niedawno

,,ogólnokrajowych",

zabawny wypadek. Jakiś jego-

a polowę ­ regionalnych.

mość rzucil kilka bomb lzawią-

cych do ogrodzenia, w którem

znajdują się krokodyle. Publicz-

OPRACOWAL

ność musiala uciekać w poplo-

KRZYSZTOF SZYMAŃSKI

Z

chu, gdyż gaz lzawiący wy-

pisownią języka polskiego

wolywal strumienie lez. Tylko

ciągle są problemy ­ refor-

krokodyle nie reagowaly na

mujemy, reformujemy i...

drażniący gaz zupelnie ­ oczy

nic z tego. Zresztą niektóre slo-

ich pozostaly suche.

wa wyglądają na pierwszy rzut

Aresztowany przez policjan-

oka bardziej niż dziwnie. Ale to

ta ,,bombiarz" oświadczyl spo-

kwestia przyzwyczajenia...

kojnie, że chcial w ten sposób

EKSPONATY WYSTAWY PRZYRODNICZEJ

wykazać, iż przyslowie o lzach

Dziwolągi nowej pisowni

krokodylich nie jest zgodne

U nas się wszystko ciągle re-

z prawdą. Ponadto oświadczyl,

inteligentnego i znającego do-

wśród  publiczności  szersze

sejsmografy trzęsień w Japonji

formuje, a więc i pisownię także.

że uważa siebie za badacza, któ-

brze język polski ogólu spole-

zainteresowanie.

i na Krymie Czwarty dzial obej-

W dziale fizyki wystawiono

Ale wiele z tych reform

ry oddal nauce wielką przyslu-

czeństwa polskiego. W sprawie

muje mineralogie i petrografię,

wzbudza wprost przerażenie.

gę, obalając jeden z najbardziej

pisowni powinno rozstrzygać

liczne aparaty, skonstruowa-

przyczem szczególne zaintere-

Ostatnie wiadomości o projek-

rozpowszechnionych, a nie-

nie kilku specjalistów, którzy,

ne we lwowskich pracowniach

sowanie wywolują badania nad

towanej reformie pisowni po-

zgodnych z prawdą przesądów.

jak się okazuje, mogą doprowa-

dla bardzo precyzyjnych badań

fosforytami w. Niezwiskach,

ruszyly i zaniepokoily opin-

Policja okazala wyrozumie-

dzić do rzeczy barbarzyńskich,

z zakresu wysokich temperatur,

ważne dla rolnictwa oraz rudy

ję publiczną z tego powodu, że

nie dla naukowej pasji areszto-

ale powinien być zapytywa-

elektroniki, nauki o koloidach.

manganowe, odkryte w Karpa-

wanego i puścila go wolno.

gdyby ta nowa pisownia we-

ny ogól nauczycielstwa szkól

Na szczególną uwagę zaslugu-

tach Wschodnich, na. pld. od Ża-

szla w życie, byloby to zerwa-

średnich i tych wszystkich,

ją w tym dziale termoelementy,

biego w dorzeczu Bialego i Czar-

niem i z kulturą powszechną

W lwowskim wydaniu in-

którzy się tą sprawą interesują.

wyniki badań nad przewod-

nego Czeremoszu.

formacje codzienne w Kronice

i z innemi językami slowiań-

nictwem elektrycznem sub-

Bardzo bogato wyposażonym

lwowskiej:

jest na Wystawie dzial Ochrony

skiemi, a nawet podeptaniem

Lwowskie uczelnie mialy

stancyj sproszkowanych, apa-

przyrody, skupiając w pierw-

wlasnej kultury i historji wla-

czym się pochwalić i dlatego swe

raty szklane do otrzymywania

Jubileusz S .S . Benedyktynek

snego języka. Pisownia bowiem

osiągnięcia postanowily przed-

bardzo czystej wody oraz prace

szym rzędzie zabytki przyrody

lacińskich we Lwowie

stawić na Wystawie przyrod-

nie może mieć na uwadze tylko

nad elektrycznością, wykona-

na terenie dzialalności Lwow.

niczej, wiele aspektów której są

W szeregu podnioslych uro-

względów fonetycznych, lecz

ne w Laboratorium Elektro-

Komitetu O. P. Liczne fotografje,

czystości święcil w dniu wczo-

musi się liczyć z etymologją

aktualne i dziś.

techn. Politechniki.

nader artystycznie wykonane,

Z zakresu chemii zwraca-

rajszym klasztor S. S . Benedyk-

wyrazów, które powstawaly nie

Wystawa w Muzeum Prze-

ilustrują zabytki przyrody Lwo-

tynek lacińskich 150-lecie swej

tylko zależnie od przyrodzo-

myslu  Artystycznego  jest

ją uwagę liczne prace nad po-

wa i okolicy: Czartowską Skalę,

szkoly (1785­1935). W osobnym

nych warunków danego języka,

wspanialym pokazem dzialal-

chodnemi ropy (naftowej, gazu

Miodową Grotę; Aleję lipową

artykule omówimy niebawem

ale także w związku z innemi

ności naukowej Lwowa na polu

ziemnego i soli potasowych,

w Snopkowie, las bukowy na

dzieje tego tak dla Lwowa za-

językami, nawet często nieży-

nauk przyrodniczych w cią-

związane z górnictwem obu

Pohulance i wiele innych, ­ dalej

slużonego klasztoru i jego rolę,

jącemi. Uwzględnienie samej

gu ostatnich lat 15, skoncen-

poludniowych  województw:

rezerwaty w paśmie Czarnohor-

jaką spelnial w biegu wieków na

tylko fonetyki doprowadzilo-

trowanej glównie w zakladach

lwowskiego i stanislawowskie-

skiem, cisowe, bukowe, Skalno-

miejscowym terenie od chwili

by nasz język do stanu dzikiego

naukowych uczelni akademic-

go, dalej wykresy z dzialu elek-

leśne, stepowe (,,Makutra" kolo

swego powstania. Klasztor wraz

i wyuzdanego barbarzyństwa.

kich Lwowa: Wydzialu mat.

trochemji i fotochemii, wreszcie

Brodów), godne widzenia partje

z. kościólkiem oraz zabudowa-

Wyraz ,,wchód" pisaliby lu-

przyrodniczego U. J. K., likwi-

aparaty do badań z chemji anali-

lasów, zabytki przyrody w po-

niami, zarówno swą zewnętrz-

dzie, kierujący się tylko fone-

dowanego niestety obecnie,

tycznej i fizjologicznej. Bogatym

ludniowych Miodoborach, aleję

ną, jak i wewnętrzną strukturą,

tyką po barbarzyńsku: ,,fhut".

a tak zaslużonego Wydzialu

jest pokaz technologji chemicz-

modrzewiową Sobieskiego na

stanowi prześliczny fragment

Cztery blędy w jednym wyra-

rolniczo-lasowego Politechniki

nej, szczególnie w dziale prze-

górze Haraj pod Żólkwią i lipową

architektury starego Lwowa,

zie, o ile kierujemy się etymolo-

oraz Akademii Medycyny Wet.

róbki ropy i gazu ziemnego i no-

w Barszczowicach, aleje w parku

a ponieważ pomimo wieków,

gją! Wyraz ,,tchórz" ­ pisano by

Wprawdzie ograniczono się na

wych metod badania i analizy

dworskim w Dukli, w Podhor-

mimo burz dziejowych, jakie

,,thuż". Tylko trzy blędy! Wyraz

Wystawie w zasadzie do nauk

produktów naftowych.

cach i w Zamku kolo Rawy Ru-

W dziale astronomii przed-

uderzaly o jego mury, tworząc

,,chór" pochodzilby w nowej pi-

przyrodniczych teoretycznych,

skiej ­ szczątki pierwotnych

dla siebie zamkniętą calość, za-

sowni nie od lacińskiego wy-

niemniej jednak uwzględnio-

stawione są prace, dotyczące

stepów, osobliwie zabytkowe

chowal trwale pierwotne zarysy,

razu ,,chorus", lecz od niemiec-

no zdobycze nauk przyrodni-

gwiazd tzw. zmiennych, za-

drzewa, jak np. olbrzymi pień

przeto glębokie sprawia na wi-

kiego ,,hure", bo pisano by ,,hur".

czych, mające doniosle zna-

tem ich fotometria, jak nie-

starego dębu, zamieniony na ka-

dzu wrażenie. Prześliczne wnę-

Mila dla wielu ,,pierzyna" nie

czenie dla życia praktycznego

mniej wykresy i fotografje tych

plicę w Wróblowicach, ogromny

trze klasztoru, wybudowanego

zawieralaby w sobie piór, lecz

(medycyny, rolnictwa, leśnic-

gwiazd w gwiazdozbiorze Cen-

jalowiec w Kreonowie itp.

na miejscu dworku Herburtów,

piegi, bo pisalaby się ,,pieżyna".

twa, górnictwa, przemyslu che-

taura; w dziedzinie geofizyki

Fotografie terenów Karpat

istny labirynt przejść, wspania-

I tak dalej, i tak dalej...

micznego i radiotechniki) przy-

wyniki badań, prowadzonych

Wsch., projektowanych na re-

le sale o beczkowo-krzyżowych

Język jest wielkim skarbem

czem starano się umieścić takie

w Obserwatorium Politechniki

zerwat ,,Matecznik dla zwierzy-

sklepieniach, stylowy portyk

każdego narodu i dlatego wi-

zbiory, które mogą wzbudzić

nad trzęsieniami ziemi oraz dwa

ny", wreszcie halawy stepowe

(kościólek wystawiony przez

nien być otaczany jak najczul-

znakomitego architekta Paw-

szą i najrozumniejszą opieką.

la Rzymianina) ­ powodują, iż

Projektowana pisownia zosta-

klasztor wśród dawnych zabyt-

wia dawną w nazwiskach. Ale

ków ,,christianissimat urbis" zaj-

jakie stąd wynikną dziwolągi?

muje jedno z pierwszych miejsc.

Np. znakomity profesor litera-

Zalożony w r. 1595 przez

tury polskiej Chrzanowski bę-

ziemiankę Katarzynę Szapo-

dzie się pisal przez ,,chrz", ale

rowską, która zalożyla funda-

roślina ,,chrzan" przez ,,hżan". To

cję z trzech wsi, zamienionych

okropne! Kto wpadl na pomysl

później na Lesienice, na polu

szukania czeskich znaków dla

wychowania ziemianek, garną-

naszego języka?

cych się w ciągu wieków do tego

Pisownia nie powinna na-

klasztornego konwiktu, spelnial

rzucać pewnych rzeczy, ale

dużą rolę kulturalną, jaką zresz-

raczej  stabilizować  rzeczy

tą na terenie swych wzorowych

ustalające się w języku i to

SZYBOWNICTWO PRZED WOJNĄ BYLO BARDZO POPULARNE. SZKOLA SZYBOWCOWA BYLA NAWET

szkól spelnia po dzień dzisiejszy.

nie wśród nieuków, ale wśród

W BRZEŻANACH