8

nr 6 (466) 28.03.­14.04.2025

Rozmowy Kuriera

www.kuriergalicyjski.com

Reżyserowanie malarstwa

19 marca zmarl Leszek Mą-

zadowala. Lecz jest to jakby jeden

dzik, wybitny artysta, reżyser,

aspekt. Oczywiście chcialbym, żeby

scenograf, malarz i fotograf. Byl

widz mial taką samą optykę zoba-

profesorem ASP w Warszawie

czenia tego spektaklu, którą mam ja.

oraz Katolickiego Uniwersy-

Jest tak, ponieważ w trakcie każdej

tetu Lubelskiego. W 1969 roku

realizacji pojawia się gra na przy-

zalożyl Scenę Plastyczną KUL.

klad bardzo malym detalem, nieraz

Jest twórcą ponad 20 spektakli

jakimś malo zauważalnym elemen-

autorskich, wśród których są

tem, bardzo dyskretnym. Zależy mi,

między innymi: Zielnik, Wil-

aby widz mial możliwość penetracji

goć, Wrota, Wędrowne, Tchnie-

calej przestrzeni i oglądal ją z pozycji,

nie i Kir. Stworzyl wlasny, nie-

z jakiej ja robilem ten spektakl. Z tego

powtarzalny język teatralny,

wynika konieczność malej liczby

w którym najważniejszymi ele-

widzów, która daje szansę każdemu

mentami są przestrzeń i świa-

z nich zobaczenia wszystkich ele-

tlo. Jego teatr pozbawiony slów

mentów spektaklu. Moim pragnie-

dotyka rzeczy ostatecznych:

niem jest, żeby widz jak najszybciej

śmierci, przemijania, narodzin,

po przyjściu do teatru wytrącil sobie

cierpienia. Wojciech Chudy, fi-

swoją prywatność, te sprawy z jakimi

lozof z KUL nazwal jego teatr

przyszedl. Żeby osiągnąć takie efek-

,,teatrem bezslownej prawdy".

ty, wykonuję szereg zabiegów. Po

KRZYSZTOF SAWICKI (OD LEWEJ), JANUSZ CZARSKI, LESZEK MĄDZIK

Ze Sceną Plastyczną występo-

to, żeby wprowadzić widza w świat,

zredukowane. Czy może Pan

wal w wielu krajach na calym

który chcialbym aby go ogarnąl. Czu-

zaistnieć. I to stalo się coraz bardziej

dowód przeżycia pewnych zagro-

bliżej scharakteryzować ten

świecie. Leszek Mądzik byl

ję potrzebę, aby widz jak najszyb-

silne w kolejnych spektaklach, a już

żeń. Często zauważam, że widz nie

proces?

odznaczony najważniejszymi

ciej stracil potrzebę nawet kinetyki,

dzisiaj taką samą wartość przedsta-

traktuje mojego przekazu jako czegoś

odznaczeniami, wśród nich:

nawet fotela na którym siedzi, żeby

Tak. Ten proces jest dlugi i jakby

wia dla mnie przedmiot jak aktor, to

prywatnego, czym dzielę się tylko

Krzyżem Komandorskim Or-

poddal się jakby dryfowaniu prze-

w jednym roku nie bylbym w stanie

znaczy bez jakiejś obawy, że kogoś

z nim, lecz w tym teatrze te przeżycia

deru Odrodzenia Polski (2008),

strzeni czerni. Wówczas gubiąc re-

przeprowadzić. Ja sam z pewnej dluż-

degradujemy. Ta formula teatru po

stają się jakby uniwersalne, archety-

Papieskim Krzyżem Zaslugi

lacje, wszelkie odniesienia, poczucie

szej perspektywy, teraz już ponad

prostu każe wierzyć, że przedmioty

piczne. Jest to oczywiście dla mnie

Pro Eccelsia et Pontifice (2014),

bezpieczeństwa jakie ma w oparciu

dwudziestu lat, zauważam zmiany,

o nas mówią także silnie, są przeka-

bardzo pozytywne i ważne, ważne

oraz Zlotym Medalem Zaslużo-

o detal architektoniczny lub dru-

które spowodowaly, że ta fontan-

zem prawdy o czlowieku. Może trze-

w potrzebie robienia tego teatru. To

ny Kulturze Gloria Artis (2015).

gą osobę, mam szansę jakby indy-

na się wykrystalizowala w języku.

ba także dać im szansę istnienia w tej

tak jakby następowala dziwna me-

W 2006 roku na festiwalu

widualnie każdemu z tych widzów,

Myślę, że w nowym języku. Zaryzy-

przestrzeni.

tamorfoza czegoś bardzo indywidu-

Schulzowskim w Drohobyczu,

który nie czuje obok siebie nikogo

kuję powiedzieć, że w języku, który

alnego, czegoś bardzo prywatnego,

Wśród wielu terminów używa-

w Kościele Św. Bartlomieja od-

więcej (na ile jest to możliwe) wcią-

rzadko kto penetrowal, w takim spo-

które przelożone na język teatru staje

nych przez krytyków dla okre-

byl się spektakl Bruzda z udzia-

gnąć w tajemnicę, w tę przestrzeń,

sobie zdobywania widza. Może po

się uniwersalne, archetypiczne.

ślenia fenomenu Pana teatru

lem reżysera. Ostatnio Leszek

którą ja mu po kolei obnażam w czasie

kolei parę elementów tego procesu.

Nie chcę podawać tych bardzo oso-

pojawia się określenie teatr fi-

Mądzik pracowal nad spekta-

spektaklu. Zawsze mi przeszkadzają

Pierwszym z nich (może nie najważ-

bistych przykladów, powiem tylko,

lozoficzny. W tej perspektywie

klem, którego inspiracją mia-

(sądzę, że i widzowi też) duże gru-

niejszym) byla eskalacja przestrzeni.

że bylo parę faktów w moim życiu,

Pana twórczość sytuowana jest

lo być Requiem W.A. Mozar-

py widzów, architektura, która czę-

Pierwsze spektakle byly bardzo pla-

które widocznie musialy się zdarzyć,

gdzieś w miejscu, gdzie czlo-

ta. Spektakl mial powstać we

sto uniemożliwia jakby wytrącenie

skie, traktowane jak w ramie obrazu

musialy mnie osaczyć, musialy mnie

wiek staje wobec pytania o sens

wspólpracy z Teatrem Wielkim

go z tej przestrzeni, która dominuje

i dzialy się nie raz w takich izoke-

dotknąć, żebym wyzwolil w sobie tę

wlasnego życia, cierpienia,

Opery i Baletu we Lwowie.

i jest w teatrze zauważalna. Najchęt-

falicznych fryzach, w jednej linii,

potrzebę wytrwania przez rok, dwa,

jednocześnie staje wobec al-

Poniżej przypominamy Pań-

niej zamknąlbym widza w tej swojej

w jednej plaszczyźnie. Pamiętam

a nawet trzy w pracy nad ich odtwo-

ternatywy: albo bezsens i roz-

stwu wywiad jakiego Leszek

przestrzeni tak, żeby on ją wieńczyl.

z roku na rok gdzieś sobie tę prze-

rzeniem, przetworzeniem w formie

pacz, albo wbrew wszystkiemu

Mądzik udzielil periodykowi

Kiedyś powiedzialem i dalej to pod-

strzeń poglębialem w jedną i dru-

teatralnej. Myślę, że gdyby tych zda-

zawierzenie, Absolut, Bóg. Czy

przemyskiemu ,,Strych Kultu-

trzymuję, że widz jest jakby pelną

gą stronę a więc w kierunku widza

rzeń, tych faktów nie bylo w moim

Pana teatr jest w tym znaczeniu

ralny" w 1992 roku.

kompozycją tego co się w spektaklu

i w gląb sceny, co dalo mi nową moż-

życiu, gdybym nie byl papierkiem

teatrem religijnym?

dzieje. Jest on jakby częścią tej sa-

liwość i zauważenie nowej wartości

lakmusowym tych doświadczeń,

Z LESZKIEM MĄDZIKIEM

lografii, w której dzieje się spektakl.

jaką jest przestrzeń. Przestrzeń ta

Myślę, że to poszerza jakby pojęcie

nie mialbym potrzeby, żeby ten teatr

Widz w pewnym momencie nie ma

stala się jednym z ważnych organi-

teatru religijnego i w ogóle religii,

robić. Nie chcialbym być filozofem

rozmawial

prawa (w każdym razie chcialbym,

zujących tę przestrzeń elementów.

gdyż jest to ważny moment i sądzę,

tego teatru ­ zostawiam to kryty-

JANUSZ CZARSKI.

żeby tak czul) mieć świadomości, że

To jest jakby jeden element, wlaśnie

że ten teatr chyba na tym zawierze-

kom, to co z tym zrobicie, jakie to jest

Janusz Czarski: Czy jako arty-

jest w architekturze teatralnej. On

przestrzeń. Lecz oczywiście w tej

niu stoi. To jest jakaś dla mnie i wiel-

i co o nas mówi. Chcialbym tylko po

sta jest Pan bardziej malarzem

jest tylko w tym wymiarze i w tym

przestrzeni musi się coś znaleźć. Byl

ka nadzieja, i potrzeba jakby tak go

prostu jakby przerzucać przeżycia,

czy reżyserem teatralnym?

temacie, w tym kosmosie, który ja mu

kiedyś w niej bardzo mocno zauwa-

konstytuowania. Nie wyobrażam

które mam w sobie, które także nasz

zaproponuję.

Leszek Mądzik: Myślę, że trzeba by

żony, w pierwszych spektaklach ak-

sobie, żeby to wszystko co robię mia-

wszystkich dotykają w stronę wi-

te dzialania spiąć razem klamrą i po-

tor, który w wypadku spektaklu ECCE

loby być apoteozą absurdu i pomimo

dzów. Ten proces zaczynam od siebie.

Scenę Plastyczką Leszka Mą-

lączyć. Myślę, że jest to jakby reży-

HOMO niewiele musial odchodzić od

że każdy mój spektakl dotyka trud-

Powodem jest ta niemożność dania

dzika wymienia się obok te-

serowanie malarstwa, gdyż sądzę,

swojego wcześniejszego klasyczne-

nych naszych przeżyć i zagrożeń,

sobie rady z tymi faktami i przeży-

atralnych dokonań Tadeusza

że nawet w malarstwie jeśli jest tam

go grania, grania swojej roli. Myślę

dotyka niepokojów, także cierpie-

ciami. Powoduje ona blokady, stresy

Kantora i Józefa Szajny. Wska-

wcześniej kompozycja, czyli reży-

tutaj o WANDZIE Norwida wcze-

nia i sytuacji, które zdawaloby się,

i zle czucia się. Mogą być one zlikwi-

zuje się także paralele (pokre-

seria tego co zobaczymy, to jest ona

śniej, a później o ECCE HOMO, gdzie

że już powinny nas zniszczyć, będąc

dowane, wyrzucone dzięki temu, że

wieństwa) z twórczością Petera

pozbawiona tych elementów, które

ten sam zespól przeszedl wlaściwie

beznadzieją i rozpaczą, to gdzieś pod-

mogę je w teatrze w pewien sposób

Schumanna...

są tam typowe dla teatru. Teatr zaś

z ról aktorskich w konwencję teatru

świadomie (myślę, że czytelnie dla

obnażyć i dalej przekazać je widzo-

...tak, padly te nazwiska. Myślę, że

potrzebuje reżyserii. Wydaje mi się,

plastycznego i nie do końca się z nią

widza a dla mnie jest to oczywiste)

wi, dając mu szansę ich przeżycia.

jakby z samego warsztatu najwięcej

iż moja praca jest rodzajem malo-

godzil. Ja też nie do końca widzia-

jest tęsknota, że to wszystko ma jakiś

Mnie zaś takie dzialania dają dziwną

skorzystalem (w latach 70. U począt-

wania, ale malowania reżyserskie-

lem jego nową rolę. W każdym razie

sens, że to wszystko nie jest chaosem,

równowagę, dają spokój i są dla mnie

ku Sceny Plastycznej) z doświad-

go, to znaczy, że pojawia się nowy

gdzieś ten mój aktor przeszedl meta-

przypadkiem, więc może wynikać

terapią.

czeń, jakie wniósl (jakie moglem

element. Pojawia się element prze-

morfozę i w pewnym momencie wta-

z tego jakaś wartość, która pozwoli

Jednym z elementów teatru jest

obejrzeć) Peter Schumann. To byl

strzeni, pojawia się element obnażeń

pial się w przedmiot, on ten przedmiot

nam z twarzą zejść z tego świata.

widz. Jaka jest sytuacja wi-

charakterystyczny teatr. Charakte-

stopniowych, które jakby w samym

ożywial, sam zaś się gubil. Wypunk-

W miarę uplywu lat jestem coraz bar-

dza w Pana teatrze? Jak go Pan

rystyczny przez fakt, że byl wlaśnie

malarstwie są utajone i jakby od razu

towana zostala jednocześnie sytu-

dziej przekonany o tym, że jesteśmy

sytuuje?

teatrem plastycznym, także przez to,

eksponowane. Tutaj czynię to w cza-

acja nowych elementów, takich jak

skazani na wiarę, jesteśmy skazani

że docenil rolę nadmarionety. Doce-

sie. Myślę, że czas i przestrzeń powo-

rzecz, jak faktura, jak plaszczyzna no

na absolut, na Boga. Mój teatr bardzo

Może zacznę od tego, że gdy robię

nil rolę kukly. To bylo glówną jego

duję, że trzeba to nazwać reżyserią.

i barwa także. Wszystkie te elemen-

pragnie znaleźć się w tym zamie-

spektakl, krytykę czyniąc podczas

silą, silą tego teatru. Ja poddalem się

ty stanowily o ekspresji spektaklu.

rzeniu, w tej ufności, że tam gdzieś

jego prób, zastanawiając się, które

Pana twórczość jest niemal

tej presji, tej wizji, jaką prezentowal

Natomiast aktor w niej zanikal, prze-

wszystkie nasze klopoty znajdą swój

sceny jak zaistnieją, dziwna rzecz,

od  początku  konsekwent-

Schumann i rzeczywiście spektakle

chodzil gdzieś w inne zadania, stawal

wlaściwy wymiar. Oczywiście pre-

lecz czuję się w pozycji widza. Po pro-

nym  budowaniem  wlasne-

NARODZENIA, ECCE HOMO, WIE-

się jakby sprawcą, ożywial przestrze-

tekstem do tego, często pretekstem

stu bardzo latwo mi być widzem i jak-

go, niepowtarzalnego języka.

CZERZA mialy jeszcze znamiona

nie. Tylko szczątkowo wykorzysty-

prywatnym, są bardzo osobiste prze-

by próbuję mieć dystans także do sie-

W pierwszych spektaklach

tamtego teatru i czulo się, że ja się

walem jego anatomię, wykorzysty-

życia. Myślę, że powodem każdego

bie jako reżysera. Próbuję więc trochę

(tych z początku lat siedem-

do tego przyznaję. W tych spek-

walem jego fakturę ciala, jego twarz,

spektaklu, każdej realizacji, byl jakiś

znaleźć się jakby w nim (widzu), co mi

dziesiątych) jest jeszcze slo-

taklach pojawily się ślady, widoczne

jego jakby rzeźbę. Lecz nie mial on,

ważny dla mnie fakt. Nie tylko filozo-

ulatwia pracę, gdyż latwiej jest mi od-

wo, aktor, barwa, w ostatnich

byly inspiracje teatrem Schumanna.

aktor, tej możliwości kreowania, nie

fowanie. Inaczej mówiąc pretekstem,

rzucić pewne sklonności, pewną jak-

zaś wszystkie te elementy są

Myślę, że formalnie z doświadczeń,

mógl jakby indywidualnie, osobiście

jakimś impulsem jest namacalny

by satysfakcję, która na pozór mnie