9

nr 6 (466) 28.03.­14.04.2025

Kurier kulturalny

www.kuriergalicyjski.com

przewinęlo i mam nadzieję, że będą

HOMO, NARODZENIA i WIECZE-

inspiracji, do szacunku dla twórców,

które byl przeniósl do swego teatru,

Grotowskiego, który także mną

z którymi się spotykalem, obserwu-

następne, bo tych ludzi jest jeszcze

wstrząsnąl, ale język tego teatru byl

RZA. Czerpaly one inspirację z Bi-

doświadczeń warsztatowych, nie

wielu. Teraz dopiero ich odkrywam.

blii, obrazów, przedstawień, które

jąc ich niemal od lat sześćdziesią-

czulem wtedy potrzeby nikim po-

mi obcy. Natomiast pojawila się we

tych. W pewnym momencie to pęklo.

Teraz dopiero mam większą odwagę

mnie w wyniku tych spektakli silna

przenosilem (chyba już teraz mogę

tem się inspirować ani nikogo na-

powiedzieć) z pewnym dystansem

Zalożenie galerii bylo jakby potrze-

jakby do nich podejść i zaprosić ich

śladować. To na pewno tyczy Szajny

potrzeba, żeby w języku, w którym

do galerii Sceny Plastycznej. Chcial-

do tego. To bylo jakby ilustrowanie,

bą zamanifestowania, także ziden-

i Kantora, choć są to dla mnie dwa

czuję się bezpiecznie, języku pla-

tyfikowania się (na ile to możliwe),

bym im za to podziękować. Czerpię

gdyż w ostatnim okresie w moim te-

stycznym próbować wywolać po-

różne światy. Jeżeli UMARLA KLA-

z ich twórczości bardzo wiele do

atrze nie ma już potrzeby ilustracji.

zauważenia tych osób, które bądź

SA byla dla mnie spektaklem waż-

dobne odczucia. I jakby moja praca

swojej pracy. To glówny powód, lecz

inspirują mnie w pracy, bądź (choć

w ciągu tych dwudziestu paru lat

nym w sensie przeżycia jako widza

Od bodajże pięciu lat dzia-

za nim idzie drugi. Ta galeria jest

mają inny język) doceniam ich twór-

to nie bardzo i bezradnym bylem

zdąża do tego, by osiągnąć taką silę,

la galeria Sceny Plastycznej.

czość, gdyż penetrują podobny pro-

w jakimś środowisku, środowisku

wobec koncepcji teatru plastycznego

którą tamten spektakl niósl, ale po-

Pokazano w niej prace takich

blem, z którym ja chcę sobie dawać

KUL-u. stanowi przez to szansę spo-

slugując się zupelnie innym języ-

tego twórcy. Moja struktura myśle-

twórców jak Ewa Kuryluk, Jan

tkania się spoleczności uniwersy-

kiem. Myślę, że jeśli chodzi o teatr,

radę. Oni w wielu wypadkach już to

nia wobec koncepcji teatru byla zu-

Lebenstein, czy Abakanowicz.

zrobili. Oni już to mają za sobą. Jak-

teckiej z tymi artystami, ale także

to tak wyglądalyby moje inspiracje.

pelnie inna. Nie wyobrażalem sobie,

Czy jest to uzupelnienie twór-

szansę dla środowiska lubelskiego.

by już odkryli jakieś prawdy o nas,

że coś z teatru Kantora mogloby się

Gdzieś po drodze bardzo silnie za-

czości teatralnej czy też nowa

jakieś wartości, które w czlowieku

Udalo mi się na przyklad sprowadzić

zdarzyć w moim teatrze. Natomiast

uważylem obecność Bergmana,

pasja?

są. Jakby określili te bieguny (pozy-

prace Ewy Kuryluk z Ameryki. Byla

twórczość Aliny Szapocznikow,

UMARLĄ KLASĘ przeżylem jako

to pierwsza jej wystawa po dluższej

tywne i negatywne) naszych klopo-

która zainspirowala mnie do pra-

To może zabrzmi egoistycznie, ale

widz. Uważam, że jest to wspanialy

tów. Jakby odkryli ludzkie wymiary

przerwie.

cy nad spektaklem ZIELNIK. Myślę,

rzeczywiście jest to integralna część

spektakl. Myślę, że jest to najlep-

i teatru i myślenia w tym teatrze.

twórczości. Te wartości, które w ich

szy spektakl Kantora i wlaściwie

że zauważalne są także moje in-

Myślę, że taki sens jest tej ga-

pracach dostrzegam i chcialbym je

spiracje Breuglem i jego twórczo-

Pojawienie się tej galerii, już w sa-

szalenie interesowal mnie pewien

lerii i życzę sobie, aby istniala

obnażyć i glośno powiedzieć, że bar-

mym zalożeniu przed kilku laty, ma

duch, który panowal w tym spekta-

ścią. Widoczne w spektaklu IKAR.

ona dlugo.

dzo szanuję ich twórczość. Stąd ta

W pierwszym okresie mojej twór-

związek, powiedzialbym, z psychiką

klu, pewne napięcia. To samo mogę

galeria, stąd te nazwiska, których

czości widoczne są motywy bi-

tego teatru i mojej w nim pracy. Za-

powiedzieć o wcześniej zobaczo-

Przemyśl, kwiecień 1992 r.

wsze odważylem się przyznawać do

już chyba dwadzieścia jeden się

blijne. Dotyczy to spektakli ECCE

nym APOCALIPSIS CUM FIGURIS

Arcydziela z Narodowego Muzeum Sztuki

im. Bohdana i Warwary Chanenków w Warszawie

Kolekcja Narodowego

Muzeum Sztuki im.

Bohdana i Warwary

Chanenków w Kijowie

to obecnie najcenniejszy

zbiór sztuki europejskiej

na Ukrainie. Zbudowana

zostala przez prywatnych

kolekcjonerów na

przelomie XIX i XX w.

TEKST I ZDJĘCIA

WYSTAWA

ALINA WOZIJAN

B

Warwara i Bohdan

podczas licznych podróży po

ohdan Chanenko pocho-

Chanenkowie po

Europie.

dzil ze starego rodu ko-

Bohdan Chanenko umie-

zaków zaporoskich, byl

podróży poślubnej

ra w kwietniu 1917 r. Na mocy

prawnikiem, filantropem i ko-

zaczęli tworzyć wlasną

jego testamentu cala kolekcja

lekcjonerem dziel sztuki, milo-

FOLDER

kolekcję o zasięgu

wraz z budynkiem, w którym się

śnikiem archeologii związanej

światowym. Uważa

niektórych dziel

znajdowala, zostala podarowana

znowu  ponosi  duże  straty

z Kijowem. W 1871 r. po ukoń-

się, że pierwszym

i w wyniku nazistowskich gra-

miastu Kijów z wolą utworzenia

czeniu prawa w Moskwie po-

sztuki i w maju 2023

obrazem zakupionym

bieży traci okolo 25 tys. dziel

muzeum publicznego. Warwa-

znaje grupę prawników w Pe-

r. do Polski zostalo

sztuki. Muzeum prowadzi po-

ra dożywotnio miala mieszkać

tersburgu i ich kolekcje. W 1874

przez nich byl obraz

przewiezionych 37

szukiwanie skradzionych dziel

w tym palacu i zarządzać ko-

r. poślubia Warwarę z rodu Te-

pędzla Cesarego

unikalnych pozycji.

lekcją. Ale wybuchla rewolucja

i jako jedyne w Ukrainie może

reszczenków, która również

Fracassini ,,Dziewczyna

poszczycić się kilkoma suk-

październikowa i wojna domo-

ma zainteresowania związane

z martwym ptaszkiem".

wa. W 1919 r. kolekcja zostaje

cesami. W 1999 r. z okazji 150

ze sztuką i kolekcjonowaniem.

Byly one zbadane i na po-

W latach 1876­1881

rocznicy urodzin Bohdana Cha-

znacjonalizowana przez bolsze-

Warwara pochodzila z bardzo

czątku 2025 r. zostaly wysta-

Chanenkowie mieszkają

nenki Muzeum nadano imię za-

wików, którzy poddają Warwa-

znanej i zaslużonej dla Kijowa

wione. Przy okazji przygoto-

w Warszawie. Bohdan

rę różnego rodzaju represjom.

lożycieli, a od 2011 r. nosi ono

rodziny Tereszczenków. Jej wuj

wań do wystawy dokonano

Warwara umiera 7 maja 1922 r.,

oficjalną nazwę Narodowe Mu-

byl baronem cukrowniczym

kilku odkryć, zmieniono atry-

będąc czlonkiem

zeum Sztuki im. Bohdana i War-

a już dwa lata później nazwiska

sprzedającym cukier na calą

bucję  niektórych  obrazów,

warszawskiego sądu

wary Chanenków.

zalożycieli zostają wykreślone

Rosję. Byl również kolekcjone-

w niektórych przypadkach da-

okręgowego poznaje

z nazwy muzeum.

rem i mecenasem sztuki. Jako

towanie, przeprowadzono prace

prywatne kolekcje

Po wybuchu wojny

Do muzeum są dolącza-

pierwszy w Kijowie w 1887 r.

konserwatorskie.

bogatych Rosjan

24 lutego 2022 r.

ne znacjonalizowane kolekcje

otworzyl swoje zbiory dla pu-

,,Wystawa zostala zaprezen-

mieszkających wówczas

z okolic Kijowa, jak też część

bliczności. W tym celu zbudo-

towana jako ,,Gabinet sztuki",

dzialalność muzeum

obrazów z Muzeum Narodowe-

wal palac, gdzie wystawial po-

na wzór powstających w koń-

w Warszawie. Zwiedza

zostala wstrzymana.

go i z Akademii Nauk. Prawdo-

nad 70 zebranych obrazów. Byl

cu XVII ­ na początku XVII w.

również Wilanów

Większość zbiorów

podobnie wtedy trafil tam obraz

na tyle zaslużony dla miasta

przestrzeni ekspozycyjnych

i Lazienki królewskie,

spakowano

Élisabeth-Louise Vigée Le Brun

Kijowa, że jeszcze za jego ży-

­ czytamy w folderze wy-

o czym pisze w swoich

i przeniesiono

przedstawiający króla Stanisla-

cia ulica, przy której stal palac,

danym z okazji prezentowa-

pamiętnikach.

wa Augusta w stroju Henryka

zostala nazwana jego imie-

nia wystawy. ­ Byly to osob-

do magazynu.

IV. Ale co lepsze obrazy byly też

niem, w ostatnich zaś latach

ne pomieszczenia w domach

W październiku

Po powrocie do Kijowa mal-

zabierane przez komitet handlu

i palacach bardzo zamożnych

nazwa zostala przywrócona.

2022 r. jedna z rakiet

ZSRS w celu finansowania re-

żeństwo Chanenków kupuje

ludzi, wypelnione obrazami,

Ojciec Warwary również byl

wybuchla naprzeciwko

palac przy tejże ulicy Teresz-

wolucji. Tak m.in. w 1931 r. na

rzeźbami, porcelaną i innymi

milośnikiem sztuki, wspieral

muzeum, wskutek

czenkowskiej i od razu do-

aukcji Moltkego w Berlinie z tej

drogocennymi przedmiotami.

malarzy, sfinansowal w po-

czego budynek zostal

stosowuje go do wystawienia

kolekcji zostal sprzedany dyp-

Oglądając wystawę widz prze-

lowie powstale w końcu XIX

dziel sztuki. Kolekcja w zamy-

tyk ,,Adam i Ewa" Lucasa Cra-

mierza niejako gabinety pre-

w. Narodowe Muzeum Sztu-

uszkodzony. Zamek

nacha, który obecnie znajduje

śle miala charakter edukacyjny

zentujące kolejno sztukę wlo-

ki w Kijowie. Jego zięć Bohdan

Królewski w Warszawie

w zakresie sztuki europejskiej,

się w Norton Simon Art Founda-

ską, hiszpańską, holenderską,

Chanenko ofiarowal temu mu-

zaoferowal pomoc

tion w Pasadenie. W czasie dru-

dlatego obrazy byly kupowa-

flamandzką, francuską oraz

zeum liczne obrazy z wlasnej

w przechowaniu

giej wojny światowej muzeum

ne na rynku antykwarycznym

cenne polonika".

kolekcji.