14

nr 6 (466) 28.03.­14.04.2025

Rozmowy Kuriera

www.kuriergalicyjski.com

Zakamarki wspomnień  (cz. 6)

Rozmowa Anny

Gordijewskiej

z aktorem, reżyserem,

dzialaczem teatralnym

dyrektorem Polskiego

Teatru Ludowego we

Lwowie Zbigniewem

Chrzanowskim.

Czy wyobraża sobie Pan życie

bez teatru?

Zaczęlo się od tego, że urodzilem

się w budynku, w którym byl teatr

i z którejkolwiek strony byśmy nie

wchodzili, to zawsze się coś prze-

wijalo, nawet poza tą najistotniej-

szą częścią teatralną tego gmachu,

w której rzeczywiście byla scena

Oczywiście! Na basach grane. Pro-

wieśniacza". Ta dramatyczna historia

i sala teatralna. Caly budynek byl za-

fesor byl bardzo dobrym muzykiem,

milości i rywalizacji o kobietę legla

mieszkaly przez pracowników teatru

przepięknie gral na skrzypcach, a na

u podstawy libretta opery, którą pod

i tam ciągle coś związane z teatrem

fortepianie też potrafil improwizo-

tym samym tytulem napisal Masca-

wpadalo w ucho. Ale nie to jest naj-

wać. Jedyne, czego nie udalo się zre-

gni. Bardzo popularnej opery, która

ważniejsze. Najważniejsze ­ to oczy-

alizować, to jak Kanclerz, którego gral

jest w repertuarach wielu teatrów,

wiście szkola i szkolny teatrzyk. I ja,

Jan Tysson, sprawdza czy Kostryn

w tym też Opery Lwowskiej.

wzbogacony o doświadczenia jako

rzeczywiście jest martwy. Musialby

Kogo  Pan  gral  w  tym

mlody widz oglądający profesjonal-

wtedy na czworakach wczolgać się

przedstawieniu?

ne przedstawienia, chodzilem wśród

pod fortepian. Tej sytuacji uniknęli-

szkolnych adeptów sztuki trochę na-

śmy. Więc takie byly początki. Ponie-

Nie gralem glównej roli i z tego powo-

dęty, tak jakbym już wszystko wie-

waż w tej ciasnej atmosferze trudno

du bardzo ubolewalem. Praktycznie

dzial o teatrze.

bylo mówić o sytuacyjnych próbach,

pojawialem się ,,w tlumie" wieśnia-

A później, podczas studiów uniwer-

Piotr Hausvater zwrócil się do dy-

ków wloskich. Natomiast glówną rolę

syteckich też byly próby teatralne.

rekcji szkoly nr 10 czy nie przyjęlaby

zagralem w następnym spektaklu

W 1955 roku bylem na czwartym

zjechać do centrum i jeszcze dalej po-

i przez to bylo naprawdę bardzo cia-

zespolu pod swoje skrzydlo. Dyrektor

­ wystąpilem jako wnuczek w kro-

roku studiów na polonistyce. Piotr

konać spory kawalek drogi na ulicę

sno. Kiedy zacząl się rodzić teatr do-

zgodzil się. Dyrektorem wówczas byl

tochwili Konstantego Ildefonsa Gal-

Hausvater przygotowując wieczór

Kochanowskiego do szkoly nr 24 ­

mowy, to wlaściwie znaleźliśmy się

bardzo sympatyczny pan o nazwisku

czyńskiego ,,Babcia i wnuczek". Póź-

mickiewiczowski zaprosil studen-

więc czasami lekcje literatury polskiej

w podobnej scenerii. Zajęty różny-

Reiss, który otworzyl dla nas ,,ramio-

niej byla wspomniana przeze mnie

tów polonistyki do udzialu i wystą-

odbywaly się u niego w domu.

mi przedmiotami pokój ­ szafami na

na" i salę szkolną. Przyjąl nas i zaczę-

,,Balladyna", której początki sięgaly

piliśmy jako grupa, powiedzialbym,

To byl budynek typu willa, wolnosto-

książki, biurkiem, dużym stolem itd.

ly się próby już w warunkach bardzo

jeszcze ,,domowego" teatru, kiedy to

bardzo doświadczonych. Zagraliśmy

jący, piętrowy. Vis-à-vis budynku

Próby mialy charakter raczej czytany.

podobnych do teatralnych ­ można

byly próby ,,szkicowe" w malym i cia-

fragmenty sztuki ,,Ballady i romanse"

Hausvatera stal budynek należący

Trzeba bylo wymyślać, że coś będzie

wyjść na scenę, sytuację zbudować,

snym pokoju przy ulicy Trusza.

poświęconej mlodym wileńskim i ko-

niegdyś do wybitnego ukraińskiego

tak, a nie tak, nie wszystko udalo się

wejść za kulisy. Bylo tam nawet miej-

Byl to rok 1957...

wieńskim latom Adama Mickiewicza.

malarza Iwana Trusza. I na poziomie

zrealizować. Pamiętam po tylu latach

sce dla suflera, do którego trzeba bylo

Później zacząl się okres teatru, któ-

pierwszego piętra, gdzie byl pokój

te sytuacyjne próby, przekomiczne

wchodzić oczywiście przed wejściem

W 1958 r. nastąpila przeprowadzka do

ry prawdopodobnie nie rościl so-

lekcyjny i prób, byla ogromna prze-

nieraz. Przekomiczny final Balla-

publiczności, bo ze sceny się scho-

szkoly nr 10 im. św. Marii Magdaleny.

bie dalekich i szeroko rozwiniętych

szklona weranda ­ pracownia ma-

dyny, kiedy królowa pozbywa się po

dzilo. Byla to pewna namiastka te-

28 kwietnia to dzień naszego publicz-

planów, czyli domowy teatr Pio-

larza. Tam widać bylo rozstawione

kolei swoich przeciwników i swoich

atru. I tam powstaly nasze pierwsze

nego występu ­ mówię o premierze

tra Hausvatera, do którego zaprosil

sztalugi. Malarz już nie żyl, a domem

wrogów, więc zawsze któryś tam gi-

przedstawienia ­ ,,Rycerskość wie-

,,Rycerskości wieśniaczej". Następna

wszystkich swoich adeptów z pol-

opiekowala się jego córka Ada Trusz.

nie. Bylem jednym z nich grając rolę

śniacza" Giovanniego Verga, później

premiera to byla ,,Babcia i wnuczek",

skich szkól, z którymi byl związany,

Pokój na pierwszym piętrze. Nie byl

Kostryna, którego królowa Balladyna

krotochwila ,,Babcia i wnuczek" Gal-

w 1959 r. pojawila się Balladyna. I wte-

z którymi na przestrzeni wielu lat

duży, ale i nasza klasa nie byla licz-

otrula. Trzeba bylo zainscenizować to

czyńskiego. Później Piotr Hausvater

dy ­ nie wiem czy nie byla to inicja-

realizowal różne pomysly teatralne.

na ­ 14 osób. Myśmy zasiadali do-

otrucie i paść. Padlem pod fortepian.

sięgnąl po bardzo duży kaliber te-

tywa Piotra Hausvatera ­ nastąpil

Bylem jednym z tych zaproszonych.

okola dużego stolu, notowali w swo-

Ale żeby nadać dramatyzmu tej calej

atralny, czyli mówimy o ,,Balladynie"

pewien zbieg okoliczności. Pewne

To byl rok 1957. Wtedy pojawilem się

ich kajetach wszystko co trzeba bylo

sytuacji, profesor jeszcze robil ilustra-

Juliusza Slowackiego.

szkolne komisje oglądaly w tym cza-

w znanym mi mieszkaniu przy ulicy

z tej lekcji zanotować ­ podręczników

cję muzyczną, więc nade mną grzmia-

sie zespoly artystyczne. Postanowily,

Jaka sztuka zostala pokazana

Trusza na końcu tramwaju nr 2, bli-

przecież nie bylo.

ly te ponure akordy.

skoro jest to zespól prowadzony przez

na premierze?

sko pętli tramwajowej. Wśród przy-

Pokój byl wypelniony sztuką, na ścia-

nauczyciela, pomimo, iż byl już wtedy

I Pan pamięta te dźwięki do

szlych kandydatów zobaczylem ludzi

nach wisialy obrazy. Część pokoju zaj-

Byla to werystyczna jednoaktów-

nauczycielem emerytowanym, żeby

dziś?

znanych mi i nieznanych. Uczniów

mowal ogromny fortepian wiedeński

ka Giovanniego Vergi ,,Rycerskość

grono nauczycielskie zaproponowalo,

szkoly nr 24 znalem, ale tam pozna-

abyśmy się przenieśli kilkaset metrów

lem też absolwentów i uczniów szkól

dalej do Obwodowego Domu Nauczy-

im. Marii Magdaleny i szkoly nr 30.

ciela. Byl to klub nauczycielski, w któ-

rym pracowaly różne zespoly tworzo-

Kogo Pan pamięta?

ne przez pracowników oświaty. Wtedy

Zapamiętalem przede wszystkim Jo-

w tym dawnym Palacu Bielskich przy

lantę Martynowicz. Innych pobież-

ulicy Kopernika kotlowalo się niesa-

nie trochę znalem. Jola byla najmlod-

mowicie. Tam byly dwa chóry, zespoly

sza z tych kandydatek, miala wtedy

taneczne, zespól dramatyczny, studio

16 lat. Byla już wtedy bardzo piękną

operowe, można bylo pobierać lekcje

dziewczyną o bardzo dlugim czar-

fortepianu. Kierownictwo tego Domu

nym warkoczu. Gdy go rozpuszcza-

Nauczyciela mialo trudny orzech do

la, to byla doslownie burza pięknych

zgryzienia, jak zbudować harmono-

czarnych wlosów.

gram pracy, żeby każdy mógl dostać się

na scenę i na tej scenie zaistnieć.

Nie tylko piękne czarne wlosy,

Tam też zaczęly się próby komedii

ale i piękne oczy...

Aleksandra Fredry ,,Damy i huzary".

Bardzo piękne wyraziste ciemne

Ja w tych próbach nie bralem udzia-

oczy.

lu, dlatego że w 1958 r., równocześnie

z początkiem dzialalności teatru pod-

Co Pan najbardziej zapamiętal

jąlem pracę zawodową w ośrodku tele-

z domu Piotra Hausvatera?

wizji lwowskiej, która wyrastala jakby

Piotr Hausvater byl czlowiekiem cho-

na moich oczach. Z mojego mieszkania

rowitym i zdarzaly się okresy, kiedy

przy ulicy Teatralnej bylo widać jak

nie mógl przyjeżdżać do szkoly, a ta

buduje się powoli ta telewizyjna wie-

odleglość byla dość duża ­ tramwajem

ża nadawcza na Wysokim Zamku. Nie