16

nr 6 (466) 28.03.­14.04.2025

Kurier kulturalny

www.kuriergalicyjski.com

Rajmund Jarosz ­ nowator branży uzdrowiskowej

w Truskawcu

Z okazji 150. rocznicy

wille i sanatoria w stylu modernistycznym

urodzin Rajmunda Jarosza

z elementami funkcjonalizmu ­ ,,Aida",

,,Bristol", sanatorium dla polskich ofice-

­ prezydenta miasta

rów, ,,Natalka", ,,Miromara". W tym samym

Drohobycza, marszalka

czasie powstaly murowane wille: ,,Dom

powiatu drohobyckiego,

Zdrowia", ,,Belweder", ,,Wierchy", ,,Wenus",

wlaściciela spólki akcyjnej

,,Warszawianka", ,,Krysia", ,,Szczęść Boże",

,,Zdroje Truskawieckie"

,,Jagusia", ,,Mirka". Budowniczymi wielu

­ przypominamy

willi byli mieszkańcy Truskawca Milko

Gurbiak i Stepan Petriw.

o tej postaci, która

Z okazji setnej rocznicy zalożenia kurortu

wyprzedzala swoje czasy

w 1928 r. Rajmund Jarosz wziąl udzial w raj-

nowatorskim podejściem

dzie samochodowym po polskich kurortach,

do dzialalności spoleczno-

aby promować Truskawiec w Europie. Sa-

politycznej i gospodarczej.

mochody różnych marek zatrzymaly się na

Zaslugą Rajmunda Jarosza jest to, że

wybrukowanym placu dworca kolejowego

uzdrowisko Truskawiec uzyskalo światową

oraz na pustym placu wzdluż teraźniejszej

slawę, a dzięki jego staraniom i talentowi

ulicy Szewczenki, gdzie później zbudowano

przedsiębiorczemu, w latach 30. XX wie-

kino ,,Drużba", obecnie ,,Zlata". Zostal zorga-

ku stanęlo na równi z takimi europejskimi

nizowany również tzw. śnieżny pociąg ,,Kar-

zdrojowiskami jak Baden-Baden i Karlowe

ty ­ Tańce ­ Brydż", który zatrzymywal się

Wary. W 1929 roku Jarosz zostal wybrany

w Truskawcu, a goście kurortu dolączali do

prezesem Związku Uzdrowisk Polskich.

zimowego wypoczynku w Karpatach.

Rajmund Jarosz urodzil się 17 marca

Za rządów R. Jarosza wczasowiczów

1875 r. w Kalwarii Zebrzydowskiej, wów-

w uzdrowisku obslugiwalo 12 restauracji:

czas w Austro-Węgrzech (obecnie powiat

Badiana, ,,Pod Naftusią" (kuchnia dietetycz-

WNUK RAJMUNDA JAROSZA, TEŻ RAJMUND JAROSZ, Z PORTRETEM SWEGO DZIADKA. (OD PRAWEJ)

wadowicki, województwo Malopolskie,

na), Piotra Kolińskiego, Franciszka Niżnika,

BURMISTRZ TRUSKAWCA ANDRIJ KULCZYŃSKI. TRUSKAWIEC, 2001 ROK

Rzeczpospolita Polska). Jego ojciec Rudolf

Zaleskiego nad ,,Józią", sklep cukierniczy

Jarosz (1839­1889) byl sędzią powiato-

Dla wygody wczasowiczów pocztę, te-

Już w 1913 roku kurort zostal nagrodzony

w jeziorze lub plywali lódkami, mieli dostęp

Józefa Sadowskiego, ,,Kluberg", mleczar-

wym, a matka Maria pochodzila z rodzi-

legraf i centralę telefoniczną przeniesiono

Zlotym Medalem na wystawie we Lwowie.

do kortów tenisowych, sprzętu do ćwiczeń,

nia w centrum i w pobliżu Lasu Pańskiego,

ny Klemensiewiczów. Ojciec zmarl, gdy

z willi Postój do centrum miasta, do siedzi-

W latach 1913­1914 przeprowadzono

pryszniców, przebieralni, restauracji i stacji

a także karczma Mizesa i Iwańczuka. W 1923

Rajmund mial 14 lat (grób Rudolfa Jarosza

by żandarmerii. Za willą, na terenie dawne-

gruntowny remont sieci komunikacyjnych

wioślarskiej. Do Pomiarek rurociągiem do-

roku przy ulicy Stebnickiej wybudowano pie-

znajduje się w miasteczku Dobczyce). Na-

go dworca autobusowego, znajdowala się

i kanalizacyjnych, a drewniane rury, któ-

prowadzono wodę mineralną Naftusia.

karnię i stajnie. Naprzeciwko mleczarni, na

uki pobieral w Krakowie (liceum i Uniwer-

kryta hala handlowa, w której sprzedawa-

rymi transportowano wodę mineralną,

17 czerwca 1929 r. tutaj otwarto Mu-

wzgórzu, stala plebania greckokatolickiego

sytet Jagielloński, wydzial prawa). W 1899

no artykuly mleczne i warzywne.

zastąpiono metalowymi. W miasteczku

zeum Historii Przyrodniczej imienia Emmy

księdza, a poniżej, przy samej ulicy, znajdo-

roku podjąl się pracy jako agent ubezpie-

W tym samym 1912 r. zainstalowano

pojawily się betonowe schody, zalożono

Jarosz. Muzeum prowadzili bracia Marek

wal się zaklad fryzjerski i sklep Schreiberga.

czeniowy w Towarzystwie Ubezpieczeń

kanalizację, przelożono nowe chodniki, wy-

tarasy, a potoki pokryto chodnikami.

i Jaroslaw Saganowie. Marek Sagan byl

Placówka posiadala bibliotekę, która mieści-

Wzajemnych. W 1902 r., aby kontynuować

posażono lazienki pierwszej klasy zgodnie

Nadszedl rok 1914. Rajmund Jarosz

bardzo niski (karlowaty), ale byl czlowie-

la się w księgarni ,,Ruch". W Stowarzyszeniu

karierę, przeprowadzil się do Drohobycza.

z nowymi wymogami sanitarno-higienicz-

i jego rodzina ewakuowali się do Wiednia.

kiem o wielkim sercu i szczerej duszy wobec

,,Wiejski Gospodarz" dzialala także biblioteka

W 1905 r. R. Jarosz poznal finansistę

nymi, rozbudowano teren Klubu Towarzy-

Truskawiec zostal zajęty przez wojska ro-

wszystkich zwiedzających muzeum. Nad

ukraińska. W kinie ,,Świteź" projekcje filmów

Edmunda Kraszewskiego ze Lwowa, który

skiego, opracowano Plan Generalny Roz-

syjskie, co wstrzymalo rozwój uzdrowiska

tworzeniem kolekcji pracowali profesor Jan

odbywaly się dwa razy dziennie. Za plebanią

udzielil mu pożyczki gotówkowej, co pozwo-

woju Uzdrowiska. Rozwój kontynuowano

aż do 1920 roku. Kurort zostal okradziony.

Jarosz, doktorzy Paniw i Chodakowski.

w parku znajdowala się najpiękniejsza willa

lilo mu rozpocząć dzialalność kredytową.

zgodnie z planem regulacyjnym z 1907 roku.

W czasie wojny w rodzinie Jaroszów wyda-

W latach 1925-1926 Rajmund Jarosz

uzdrowiska ,,Janina".

Wygląda na to, że dzialalność ubezpieczenio-

W latach 1912­1913 powstaly wille przy

rzyla się tragedia: ich najmlodszy syn Sta-

zbudowal dla siebie w centrum Truskawca

Jeszcze w 1910 r. drohobycki architekt

wą w naszym regionie zapoczątkowal wla-

obecnej ulicy Szewczenki: ,,Józefówka",

nislaw zginąl w wypadku w Modryczach.

drewnianą willę ,,Goplana", wedlug projektu

Franciszek Jelonka zaprojektowal i zbu-

śnie R. Jarosz. Rozpocząl on otwartą walkę

,,Pod Kosynierem", ,,Magdalena", ,,Olimpia"

Już jesienią 1921 r. R. Jarosz rozpocząl

architekta Jana Semkowicza. Obok w stylu

dowal drewniane konstrukcje nad źródla-

na aukcjach z elitą żydowską, która przejęla

i ,,Fortuna", a także ,,Jagiellonka", ,,Zgoda",

renowację uzdrowiska. Za perlę Truskaw-

modernistycznym w 1930 roku stanęla wil-

mi ,,Ferdynand", ,,Edward", ,,Bronislawa"

kontrolę nad przemyslem naftowym.

,,Olga", ,,Rusalka", ,,Pogoń". Do dyspozycji

ca uważano zbiornik wodny jeziora leczni-

la ,,Farys". Willa ,,Goplana" stala się letnią

i ,,Józia". A nad źródlami ,,Maria" i ,,Zofia" wg

Szybko wzbogaciwszy się, Jarosz stal

wczasowiczów oddano ponad 1500 pokoi,

czego na Pomiarkach, polożonego 3 km na

rezydencją, w której przyjmowano wysoko

projektu architekta Wladyslawa Halickiego

się prominentną postacią w lokalnych

dzialal też ośrodek balneologiczny przy ho-

poludnie od kurortu. Wcześniej znajdowala

postawionych gości kurortu. Od 19 grudnia

w 1896 r. zbudowano deptak, który zostal

kręgach finansowych i biznesowych oraz

telach Jadwinówka i Lazienki. Znajdowalo

się tam kopalnia wosku ziemnego ­ ozo-

1992 roku w willi mieści się Muzeum Ludo-

zniszczony przez miejscowych herostrate-

w lokalnym życiu spoleczno-politycznym

się tam 120 kabin, w których można bylo

kerytu. Po wyczerpaniu się zlóż w tym

wego Artysty Ukrainy Mychajla Bilasa.

sów już w XXI wieku. W 1926 r. przebudo-

powiatu drohobyckiego. Najpierw zostal

skorzystać z leczniczych kąpieli mineral-

miejscu powstalo sztuczne jezioro. Brzegi

Liczba wczasowiczów w Truskawcu

wano pompownię i galerię, ale generalną

wybrany do rady powiatu, a w 1907 roku

nych i blotnych. Wille ,,Arkadia", ,,Graży-

jeziora wyrównano, poszerzono i pokryto

rosla z roku na rok i pomimo kryzysu go-

przebudowę przeprowadzono w 1929 r. Na-

do rady miejskiej Drohobycza. W 1909 roku

na", ,,Janina", ,,Mariówka", ,,Maria-Helena",

zlotym piaskiem morskim specjalnie spro-

spodarczego w Europie w 1933 r. osiągnę-

stępnie zainstalowano elektryczne podgrze-

wygral wybory i stanąl na czele magistratu

,,Sariusz", ,,Świtezianka", ,,Znicz", ,,Zofia"

wadzonym z Gdyni. Po piasku można bylo

la 17 tysięcy osób. To zachęcilo do nowych

wacze wody i specjalne krany, co pozwolilo

drohobyckiego. Nowo wybrany burmistrz

wyróżnialy się szczególnym komfortem.

chodzić tylko boso. Wczasowicze kąpali się

inwestycji, w których wyniku powstaly

na wygodne i higieniczne pobieranie Naftusi.

najpierw interesowal się Drohobyczem,

W 1932 r. zbudowano kryte przejście, które

później coraz bardziej Truskawcem.

mialo chronić wczasowiczów przed zlą po-

Rodzina Jaroszów mieszkala we wsi

godą, gdy ci popijali wodę leczniczą.

Modrycze. Wraz z żoną Emmą mieli czwo-

Truskawiec odwiedzali popularni akto-

ro dzieci: Romana, Aleksandra, Stanislawa

rzy, pisarze, piosenkarze, sportowcy i polity-

i Zofię. Dlatego soltys wsi Modrycze Myron

cy w różnych okresach. Wlada Majewska ze

Flunt i ja wpadliśmy na pomysl, aby polą-

slynnymi Szczepkiem i Tońkiem z ,,Wesolej

czyć miejsca urodzenia dziadka i wnuka,

Lwowskiej Fali", Jan Kiepura ­ utalentowany

również Rajmunda Jarosza, i uczynić Kal-

tenor, Zofia Batycka ­ Miss Polonia 1930 r.,

warię Zebrzydowską i Truskawiec miastami

Hanka Ordonówna ­ najslynniejsza piosen-

partnerskimi. Prawnuki i praprawnuki Jaro-

karka międzywojennej Polski, Adolf Dymsza

sza mieszkają obecnie w Krakowie, Warsza-

­ znany aktor komiczny, Halina Konopacka

wie, Rożnowie, Czarnym Dunajcu oraz USA,

­ zlota medalistka olimpijska z 1924 roku,

Dzięki jego energicznym dzialaniom

pisarze Julian Tuwim, Stanislaw Wasilewski,

Truskawiec zyskal prawdziwie europej-

Andrzej Chciuk, Iwan Franko, Bruno Schulz,

ski wygląd. W 1912 r. po wybudowaniu

Zofia Nalkowska. Bywali tu marszalek Jó-

elektrowni po raz pierwszy oświetle-

zef Pilsudski i prezydent Estonii Konstantin

niem elektrycznym zostaly oświetlone

Päts, hrabia Roman Potocki i inni.

obiekty uzdrowiskowe, wille prywatne,

Podsumowaniem osiągnięć Rajmunda

ulice i teren parku uzdrowiskowego Ada-

Jarosza w Truskawcu byl rok 1936, kiedy

mówka. W tymże roku oddano do użytku

to spoleczność miejscowa uroczyście ob-

nowy gmach dworca kolejowego i 1 lipca

chodzila 25-lecie jego dzialalności na polu

pierwszy pociąg przybyl na stację Truska-

turystyki uzdrowiskowej. 23 maja 1936 od-

W HOTELU RAYMOND (OD LEWEJ) PREZES ZARZĄDU TKK ,,RAJMUND JAROSZ" MYKOLA IWANYK,

wiec. Do uzdrowiska można bylo dotrzeć

bylo się uroczyste posiedzenie rady gminy

PROBOSZCZ KOŚCIOLA W TRUSKAWCU O. KRZYSZTOF LABĘDŹ CMF, ZASTĘPCA BURMISTRZA

12-kilometrową linią kolejową z Drohoby-

Truskawiec, na którym Jaroszowi wręczono

TRUSKAWCA I WÓJT WSI MODRYCZE MYRON FLUNT, KONSUL KG RP WE LWOWIE KRZYSZTOF

cza, który mial już polączenie z Krako-

tytul Honorowego Obywatela uzdrowiska.

LUKJANOWICZ, BURMISTRZ TRUSKAWCA ANDRIJ KULCZYŃSKI, MIEJSCOWA POETKA OKSANA

wem, Lwowem, Stanislawowem, Wilnem

Tą decyzją ulicę Objazdową w Truskawcu

SZCZERBA, KONSUL KG RP WE LWOWIE DIANA GRACZYK

i Wiedniem.

przemianowano na ulicę Rajmunda Jarosza.