18

nr 6 (466) 28.03.­14.04.2025

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Medaliki ­ skarby sprzed lat

Medalik Najświętszych Serc Pana Jezusa i Matki Boskiej

oraz medaliki Szkaplerza

Mijają kolejne godziny

szczycie glównego oltarza. Taki

spędzone na opisywaniu

obraz jest i na jednym z medali-

ków, a wokól niego napis ­ Naj-

medalików, nie określilam

świętsza Panno Maryo Bolesna,

jeszcze kilku spośród tych,

natomiast na odwrocie ­ chusta

które mam od dawna,

św. Weroniki i napis Przypatrz

a panowie dostarczają mi

się Obliczu Twego Zbawiciela.

kolejne. Wśród nowych

Niemalże identyczny, ale wy-

trafiają się i takie, które

raźnie starszy jest żelazny me-

już mam, są jednak

dalik z napisami po lacinie. Na

awersie ­ Mater Dolorosa ora pro

z innego okresu i są trochę

nobis (Matko Bolesna módl się za

inne,co pomaga mi szerzej

nami), a na drugiej stronie wokól

rozwinąć temat.

chusty św. Weroniki pięknym

gotykiem wypisane jest: Deo di

nuge vieii Jesu (Na litość boską

KRYSTYNA ADAMSKA

O

Jezu).

Najstarszy medalik z przed-

brazy Najświętszego Ser-

stawieniem Serca Najświętszej

ca Pana Jezusa swego cza-

Maryi Panny można by dato-

su można bylo spotkać

wać nawet na XVIII lub sam

niemalże w każdym polskim

początek XIX wieku. Jest wy-

domu, byly pamiątką poświęce-

raźnie grubszy, ze stopu o za-

nia rodzin opiece Najświętszego

wartości żelaza, ma starannie

Serca. W pierwszej polowie XX

wykonany uchwyt, obrócony

wieku powstawalo wiele ko-

pod kątem prostym w stosunku

ściolów pod tym wezwaniem,

do plaszczyzny medalika, żeby

między innymi te, które na na-

latwiej bylo przeciągnąć lańcu-

szych terenach budowano z ini-

szek. Mimo zniszczeń czytelna

cjatywy i przy wsparciu arcy-

jest część napisu S. Cuore di

biskupa Józefa Bilczewskiego.

Maria. Na rewersie jest święty

Wśród ok. 300 kościolów, zbu-

Józef z Dzieciątkiem Jezus i po-

dowanych dzięki arcybiskupo-

jedyncze litery napisu St. Io-

wi, wiele jest pod wezwaniem

seph ora pro nobis.

Najświętszego Serca. Nic więc

Czasem trafia się medalik

dziwnego, że wśród znalezio-

z misternie wykonanym ry-

nych medalików często trafiają

sunkiem samego Najświętszego

się medaliki Serca Jezusowe-

Serca Pana Jezusa, zranionego

go, tym bardziej, że niezwykle

Najświętszemu Sercu. Byl to akt

i opasanego cierniową koroną,

istotny jest wklad Polski w roz-

podziękowania za otrzymane

z bijącym w górę plomieniem

powszechnienie kultu.

laski i za odzyskanie Niepodle-

milości i w otoczeniu promie-

Nabożeństwo do Najświęt-

ni, które tę milość przekazują.

glości, na pomniku widnial na-

szego Serca Pana Jezusa lączy-

W otoku jest napis ,,Najświętsze

pis Sacratissimo Cordi ­ Polonia

my najczęściej z objawieniami

Restituta. Pomnik niestety nie

Serce Jezusa Zlituj się nad nami".

świętej Malgorzaty Alacoque

przetrwal wojny...

Bardzo podobny ksztalt i rów-

w latach 70. XVII w., warto

Przetrwaly medaliki. Jest

nie misterny rysunek Serca ma

jednak przypomnieć, że pre-

ich wiele, w różnych ksztal-

dziewiętnastowieczny medalik

kursorem  nabożeństwa  już

z napisem po francusku Coeur

z Dzieciątkiem jest przedsta-

serce, przebite mieczem, czasem

tach i w polączeniu z różnymi

wcześniej byl Jan Eudes, malo

de Jesus Source de toute les grâ-

wiona jako tronująca, otoczo-

przedstawione jest tylko samo

przedstawieniami na rewer-

znany święty, uwieczniony

ces (Serce Jezusa Źródlo wszel-

na promieniami, ma koronę

serce Maryi, przebite siedmio-

sie. Najczęściej są aluminiowe,

w pięknym posągu pod sa-

kich lask). Jest ze stopu o zawar-

ma mieczami. Obraz Siedmiu

a więc już z XX wieku, okrągle,

z gwiazd i berlo, a Dzieciątko ­

mym sklepieniem nawy glów-

Boleści może nie jest spotyka-

z obrazem Pana Jezusa, otoczo-

koronę królewską i nimb w stylu

tości żelaza, a z drugiej strony

nej w rzymskiej Bazylice św.

nym fantazyjną ramką, zza któ-

wschodnim. Pan Jezus jedną ręką

ny zbyt często, ale znajdziemy

ma, dość nietypowo ­ przedsta-

Piotra. W tym samym czasie

blogoslawi, w drugiej zaś trzyma

go nawet calkiem niedaleko,

wienie św. Antoniego Padew-

rej rozchodzą się promienie. Pan

w Polsce dzialal ksiądz Kasper

szkaplerz i chce go nam podać. Na

w miasteczku Skole, bliskim

skiego z Dzieciątkiem Jezus. Być

Jezus ukazuje swe serce, ale nie

Drużbicki. Pochodzil w Polski

sercu wszystkich milośników

patrzy na nie, a spogląda w naszą

jednym z takich medalików za-

może zostal wybity dla któregoś

centralnej, dzialal w Poznaniu,

gór i wypraw górskich. Nie-

stronę. Nimb Pana Jezusa naj-

miast promieni jest napis ,,Me-

z sanktuariów św. Antoniego?

spocząl zresztą w tamtejszej ba-

częściej jest w stylu wschodnim,

dalik św. Szkaplerza".

wielki  siedemnastowieczny

Mam aż sześć prawie iden-

zylice, ale swego czasu wykla-

Trafiają się też medaliki,

obraz Matki Boskiej Siedmiu

tycznych medalików z obra-

z krzyżem wpisanym w okrąg.

dal retorykę i poetykę w Kole-

Boleści jest w kościele pod tym

Na rewersie pojawia się te-

gdzie na rewersie jest Mat-

zem Najświętszego Serca Pana

gium Jezuickim we Lwowie, byl

samym wezwaniem, na samym

ka Boska,wskazująca na swoje

Jezusa. Są aluminiowe, mają

matyka szkaplerza. Matka Boska

też rektorem w Ostrogu. Wla-

ksztalt, zbliżony do prostokąta,

śnie on zainicjowal obchodze-

ale przedstawienie postaci nie

nie uroczystości Najświętszego

jest takie samo. Widać, że każ-

Serca Pana Jezusa, czerwco-

dy z medalików zostal wybity

we nabożeństwa stawaly się

w innym warsztacie i każdy

w Polsce tak powszechne, że

rzemieślnik wprowadzal zmia-

w roku 1765, na prośbę polskich

ny do rysunku.

biskupów papież Klemens XIII

Pierwszy medalik jest bez

zaakceptowal ustanowienie li-

sygnatury. Pan Jezus jest przed-

turgicznego święta Serca Jezu-

stawiony en face, w nimbie ma

sowego dla kościola polskiego.

wkomponowany krzyż, a Matka

Musialy minąć lata i dopie-

Boska i Dzieciątko są w koro-

ro prawie sto lat później Pius

nach i oboje mają w ręku szka-

IX rozszerzyl to święto na caly

plerze. Na tym medaliku napisy

Kościól.

są z obydwu stron i są umiesz-

W odrodzonej Polsce kult

czone centralnie nad posta-

Najświętszego Serca Pana Je-

ciami. Na trzech kolejnych

zusa nadal byl powszech-

medalikach  jest  sygnatura

ny,  wciąż  budowano  ko-

KS ­ warszawskiej firmy Ka-

ścioly pod tym wezwaniem,

sprzykiewicz i Szmakfefer, któ-

a w 1932 roku w Poznaniu sta-

ra dzialala od 1909 roku aż do

nąl nawet pomnik wdzięczności