13

nr 7 (467) 15­28.04.2025

Rozmowy Kuriera

www.kuriergalicyjski.com

w niektórych przypadkach może być

Puźniki, Zalesie i Barysz, mamy po-

bo pierwszy zostal częściowo odpar-

bardzo duża, co pokazuje, że ­ mimo

miejsca ­ dotyczą zarówno żolnierzy

uzasadnione, byloby w moim przeko-

nad 300 zamordowanych w ciągu

ty. Strach byl realny, przez co ciala

uplywu 80 lat ­ to wciąż żywa rana.

wrześniowych, jak i ofiar OUN-UPA.

naniu czymś niewlaściwym. To miej-

niewiele ponad tygodnia.

ofiar spoczęly bez należytego po-

Ten temat nadal jest ważny.

Na razie jest zbyt wcześnie, by mówić

sce zbrodni i jednocześnie miejsce

Te historie znam z domu. Znam po-

chówku. To przez lata ciążylo na

o szczególach, ale przeprowadziliśmy

Jakie są kolejne kroki Funda-

przyszlego upamiętnienia ­ powinno

tomków tych, których bliscy spo-

tych, którzy przeżyli ­ że zostawili

już rekonesans terenowy.

cji po zakończeniu ekshumacji

pozostać kompletne.

czywają w tym dole. Ja sam mam tam

bliskich bez grobu.

Jeśli pojawią się sprzyjające oko-

w Puźnikach? Czy planowane

krewnych ­ moja babcia, prababcia

Po wojnie większość myślala, że jesz-

liczności, rozpoczniemy formalne

Jakie znaczenie dla rodzin ofiar

są podobne projekty w innych

i brat babci przeżyli tę zbrodnię, do-

cze kiedyś tam wróci. Potem nastaly

procedury ­ zgodnie z ukraińskim

i dla ciebie osobiście ma ta

miejscach?

slownie cudem. To byla specyficzna

czasy sowieckie ­ nikt nie byl sklon-

prawem, tak jak w przypadku Puź-

ekshumacja?

wieś, taki zaścianek szlachecki ­

ny zajmować się tym tematem ani

Na razie jesteśmy na etapie obserwa-

nik. Wnioskować będziemy o prowa-

Jestem związany z tym miejscem ­

większość mieszkańców byla ze sobą

mówić o tej zbrodni. Nawet po odzy-

cji i przygotowań. W Polsce toczy się

dzenie ekshumacji z zachowaniem

także rodzinnie. Znam relacje i opo-

spokrewniona lub spowinowacona.

skaniu niepodleglości przez Ukrainę,

proces, który może doprowadzić do

wszystkich wymogów. Chcemy, by

wieści dotyczące tamtej tragicznej

Wszyscy byli jak jedna wielka rodzi-

przez 30 lat nic się nie zmienilo. Dziś

szerszego odblokowania tematu eks-

każda ofiara miala swoje imię, miej-

nocy, ale też wydarzeń, które ją po-

na. I dlatego dla każdego z nas to ma

to ostatni moment, by to zrobić.

humacji. I nie chodzi tylko o zbrodnie

sce i pamięć.

przedzily. Bo napad z nocy z 12 na 13

ogromne znaczenie.

Zawsze slyszalem: ,,Dobrze by bylo,

ukraińskich nacjonalistów na Pola-

Dziękuję za rozmowę.

lutego 1945 roku nie byl odosobniony.

Żyją jeszcze osoby, które byly świad-

żeby ktoś się tym zająl". Ale nikt tak

kach ­ ale również o inne przypadki,

Zaledwie tydzień wcześniej, 7 lutego,

kami tej zbrodni ­ znam je osobiście.

naprawdę nie wierzyl, że to się uda.

jak np. żolnierze Wojska Polskiego

spalono sąsiednią wieś Zalesie, a 5

Wspominają, że wszyscy mieszkańcy

Te rozmowy kończyly się najczę-

polegli pod Lwowem, w Zboiskach,

ALINA CHARLAMOWA/

lutego Barysz ­ formalnie miastecz-

byli glęboko wierzący, a mimo to nie

ściej bezradnym milczeniem. Teraz

Holosku i innych miejscach.

WOLYŃSKIE STAROŻYTNOŚCI

ko, ale o wiejskim charakterze ­ gdzie

można bylo ofiar godnie pochować.

mamy szansę. Odpowiedź rodzin na

Jest nadzieja, że ten proces ruszy.

ZDJĘCIA

zamordowano ponad 130 osób. Licząc

Ludzie bali się, że napad się powtórzy,

apel o pobranie materialu DNA byla

Mamy już wytypowane kolejne

Stanislaw Kozak: Chcialbym, aby to stanowisko stalo się

częścią mojego życia

Z prezesem Towarzystwa

Kultury Polskiej

w Strzelczyskach

STANISLAWEM

KOZAKIEM rozmawiala

MARIA BASZA.

W niedzielę, 6 kwietnia, czlon-

kowie towarzystwa Kultury

Polskiej w Strzelczykach zde-

cydowali, że przez najbliższe

pięć lat funkcję prezesa będzie

pelnil Stanislaw Kozak. Jak

zrodzil się pomysl, by kandy-

dować na to stanowisko?

W pierwszej kolejności wynika to

z chęci oraz potrzeby zmian. Uwa-

żam się za osobę pracowitą, ambitną,

stąd zamiar wzięcia odpowiedzial-

ności za ważne kwestie dotyczące

naszej wioski. Odczuwając wspar-

cie mieszkańców, uznalem, że warto

próbować. Mam nadzieję, że wspólne

JULIA RABIEJ (OD LEWEJ) STANISLAW KOZAK, IWONA DZIEDZIC

inicjatywy przyczynią się do umoc-

realizację dzialalności progra-

a kościól w Strzelczyskach wy-

nienia polskiej tożsamości strzel-

mowej. Ufam, że kwestie finan-

mieniany jest przez historyków

czan i zaowocują wieloma dobrymi

sowe nie będą utrudniać reali-

pod rokiem 1375 jako jeden z 20

doświadczeniami.

zacji celów kulturalnych.

na terenie diecezji przemyskiej,

Przed Panem pierwsze kroki na

co czyniloby go zarazem jedy-

Wydaje mi się, że wielką pomo-

stanowisku prezesa. Rejestra-

nym kościolem polożonym nie

cą w glębszej integracji strzelczan,

STANISLAW KOZAK

cja w odpowiednich urzędach,

w mieście na wschód od dzisiej-

w rozwiązywaniu problemów i wy-

zapoznanie się z zakresem

Towarzystwa  Kultury  Pol-

szej granicy polsko-ukraińskiej.

Oczywiście, w naszym Towarzystwie

mianie pomyslów będą sporadyczne

nowych praw i obowiązków,

skiej, dzialające w Ukrainie

Za czasów I Rzeczpospolitej,

Kultury Polskiej. Chcialbym, żeby to

spotkania w siedzibie naszego Towa-

wdrożenie się do ich wypel-

i na świecie organizują imprezy

wieś wchodzila w sklad staro-

pomieszczenie stalo się miejscem

rzystwa, czasami w kościele. Chcial-

niana. Czy jest Pan gotowy do

kulturalne, obchody świąt na-

stwa mościskiego, a od końca XIX

spotkań nie tylko z okazji ważnych

bym, aby takie spotkania byly owocne

rezygnacji z dotychczasowego

rodowych, spotkania integra-

wieku byla wlasnością Stadnic-

świąt narodowych czy imprez kultu-

pod każdym względem. Aby ludzie nie

życia aby sprostać oczekiwa-

cyjne miejscowej spoleczności,

kich z Krysowic, obecnie wioski

ralnych, lecz również miejscem zwy-

bali się pytać, wysuwać inicjatyw, by

niom wyborców?

wspólpracę z innymi grupami

należącej do parafii Strzelczyska.

klych niedzielnych spotkań.

np. zorganizować dożynki we wsi, czy

spolecznymi, a także promu-

Strzelczyska ­ to wieś tęt-

Chcialbym, aby to stanowisko stalo

rozmawiać o problemie, który powstal.

ją Polskę w miejscu swego za-

Towarzystwo Kultury Polskiej

niąca polskością, bowiem jej

się częścią mojego życia, a nie tylko

Nie wykluczam też spotkań towarzy-

mieszkania. W Strzelczyskach

w Strzelczykach należy do Fe-

mieszkańcy to Polacy z dziada

i wylącznie ,,stanowiskiem". Zamie-

skich i wieczornych pogawędek przy

od lat dziala Kolo Gospodyń

deracji Organizacji Polskich

pradziada. Rozmawiają po pol-

rzam pelnić swą slużbę rozmawia-

ognisku lub nad stawem.

Wiejskich. Jakie jeszcze dzia-

na Ukrainie. Federacja zrze-

sku w domu, w kościele, w szko-

jąc z ludźmi, pomagając dobrym slo-

lania chce Pan zapoczątkować?

sza Polaków w 134 organiza-

Dziękuję za rozmowę. Jeszcze

le. Obchodzone są polskie święta

wem czy dzialaniem, czasami radą

cjach czlonkowskich na terenie

raz gratuluję wyboru na sta-

narodowe, religijne, kultywo-

lub przestrogą, angażując się w życie

Pomyslów jest wiele, ale bez wspar-

Ukrainy w ogólnej liczbie ponad

nowisko prezesa Towarzystwa

wane tradycje i obyczaje. We-

kulturowe poprzez organizację wy-

cia mieszkańców Strzelczysk trudno

18,5 tys. czlonków. Organizacja

Kultury Polskiej w Strzelczy-

dlug danych z 2001 roku 97,7%

stępów, przybliżanie innym kultury

liczyć na jakiekolwiek powodzenie.

uczestniczy w nawiązywaniu

kach. Życzę realizacji wszyst-

mieszkańców jako język ojczy-

polskiej. Wiem, na co warto zwró-

Trudno też mówić o jakichś dużych

partnerskich kontaktów między

kich planów i zamierzeń.

sty wskazalo polski, natomiast

cić uwagę. Wcześniej jako mieszka-

inicjatywach na początku drogi.

samorządami Ukrainy i Polski.

2,3% mieszkańców ­ ukraiński.

niec, teraz jako prezes Towarzystwa

Wszystko wymaga przygotowania

Strzelczyska

Towarzystwem Kultury Pol-

W 2003 roku ukończono bu-

Kultury Polskiej w Strzelczyskach,

i pracy. Na przyklad, chcialbym, żeby

skiej w Strzelczykach opiekuje

dowę nowej szkoly, która ofi-

Strzelczyska to wieś na Ukra-

chcę przybliżać problemy wioski

nasze dzieci, które mają dostęp do

się również Konsulat General-

cjalnie nosi nazwę Szkoly Pod-

inie, w obwodzie lwowskim,

odpowiednim wladzom, a także móc

edukacji w języku polskim w pięk-

ny Rzeczypospolitej Polskiej we

stawowej z polskim językiem

w rejonie mościskim. Miejsco-

wplywać na ich rozwiązywanie.

nym gimnazjum im. św. Jana Pawla

Lwowie. Pomoc finansowa Se-

nauczania im. św. Jana Pawla

wość jest oddalona o 70 km od

Każda zmiana lączy się z zrezygno-

II pomagaly w przybliżaniu kultury

natu RP realizowana przez Sto-

II. Od 1 stycznia 2015 roku pla-

Lwowa i okolo 25 km od grani-

waniem z czegoś, ale także z nowym

polskiej doroslym.

warzyszenie ,,Wspólnota Pol-

cówka funkcjonuje jako Zespól

cy polsko-ukraińskiej. Pierwsza

doświadczeniem, nowymi ludźmi,

Aby móc rozwijać dzialalność

ska", Fundację ,,Pomoc Polakom

Edukacyjny z polskim językiem

wzmianka o miejscowości Strzel-

wrażeniami. W trudnościach trzeba

kulturalną potrzebne jest miej-

na Wschodzie" i wielu, wielu in-

nauczania im. św. Jana Pawla II

czyska pochodzi z 1396 roku.

pamiętać, że drugą stroną medalu są

sce spotkań. Gdzie one będą się

nych organizacji państwowych

w Strzelczyskach. Obecnie jest

Miejscowość byla objęta w XV

także pozytywne chwile. Liczę na to,

odbywać?

i  pozarządowych  zapewnia

to gimnazjum.

wieku wiejskim osadnictwem,

że będzie ich więcej.