18

nr 7 (467) 15­28.04.2025

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Medaliki ­ skarby sprzed lat

Medalik z Milatyna i z wileńskich Śnipiszek

Mam na warsztacie

kilkadziesiąt medalików,

znalezionych w okolicach

Lwowa przy okazji prac

poszukiwawczych. Mają trafić

do muzeum, najpierw jednak

trzeba je zidentyfikować

i opisać, a nie zawsze jest to

latwe, bowiem najczęściej

są one bardzo zniszczone.

Latwo jest określić bardzo

popularne, typowe dla naszych

terenów, wystarczy nawet

drobny zachowany szczegól,

ale czasem trafiają się takie,

Jasio  Sobieszczański,  kiedy

z miejsc, gdzie są przybite ręce.

które musialy przywędrować

zrozpaczona matka wlożyla mu

Napis na tabliczce na krzyżu jest

z daleka albo też byly

obraz do lóżeczka. W dowód

czytelny, dokladnie widać palce

produkowane w malych

wdzięczności wlaściciele obra-

rąk i nóg oraz kosmyki wlosów.

ilościach.

zu ozdobili glowę Pana Jezusa

Szaty na częstochowskim obra-

Michala, figura zostala wy-

przeleżala ponad rok, a może le-

srebrną koroną i serduszkiem

zie są pokryte misternymi or-

eksponowana w dawnej za-

żalaby jeszcze dlużej, gdyby nie

u boku oraz przenieśli obraz do

namentami, a napisy wykonane

krystii. Może jeszcze kiedyś

pewne zdarzenie. Mówią, że je-

KRYSTYNA ADAMSKA

domowej kapliczki. Wieść o cu-

ozdobnym pismem.

den z braci zakonnych zszedl

wróci na miejsce, na Śnipiszki?

Bardzo się cieszę, kiedy

dzie blyskawicznie rozniosla się

Kolejny medalik jest z Wilna.

kiedyś samotnie do podziemi

Niewielu wilnian wie o ka-

trafia się medalik z lokalne-

po okolicy, do obrazu zaczęli

Jest niewielki, aluminiowy, po-

pliczce, a o cmentarzu morowym

i uslyszal slowa: ,,Dopókiż wię-

go sanktuarium. Wśród kilku-

przybywać ludzie, oddając cześć

chodzi z okresu międzywojen-

pewnie nikt już nawet nie pa-

zić mnie będziecie w tej jaski-

dziesięciu opisywanych jest

konającemu Chrystusowi. Zda-

nego. Z jednej strony ma najslyn-

mięta. Miasto już zdążylo przy-

ni?" Nie bylo w podziemiach ni-

zaledwie kilka takich. Najczę-

rzalo się, że od obrazu bila po-

niejszy wileński obraz ­ Matki

kogo, slowa przypisano figurze

zwyczaić się do nowej aranżacji

ściej są to medaliki maryjne,

świata, czy na jego powierzchni

Boskiej Ostrobramskiej i napis

przestrzeni. Trudno nawet okre-

Pana Jezusa i w maju 1720 roku

a tylko dwa, niezwykle rzadkie,

pojawiala się krew. Przyjeżdża-

Matka milosierdzia, a z drugiej

ślić dokladnie, gdzie byl cmen-

uroczyście wprowadzono rzeź-

związane są z męką Pana Jezu-

ly komisje kościelne, prowadzo-

­ przedstawienie malo znanej,

tarz, a gdzie stala kapliczka ­

bę Jezusa pod Krzyżem do ka-

sa. Jeden jest z Ziemi Lwowskiej,

no badania, by w końcu na mocy

a nawet zapomnianej i na pe-

część wzgórza zniwelowano do

pliczki na wzgórzu śnipiskim.

z Milatyna, a drugi ­ z Wilna.

dekretu arcybiskupa lwowskie-

wien czas utraconej figury Pana

Tak rozpoczęla się historia

poziomu drogi i poszerzono za-

Nowy Milatyn polożony jest

go Mikolaja Wyżyckiego obraz

Jezusa ze Śnipiszek. Rzeźba ta

uzdrowień i innych cudow-

kręt z ulicy Kalwaryjskiej na na-

ok. 50 km na pólnocny wschód

z kapliczki w Nowym Stawie

slynęla z cudów, uwieczniona

nych lask Bożych na Śnipisz-

brzeże. Dobrze, że są stare zdję-

od Lwowa, sanktuarium mila-

zostal uroczyście przekazany

byla na litografiach, obrazkach

cia i ryciny kapliczki z wieżami

kach, historia, która trwa-

tyńskie bylo bardzo znane i po-

do kościola w Milatynie i od-

i medalikach.

kościola św. Rafala w tle, we-

la ponad 200 lat. W latach 50.

pularne na naszych terenach,

dany pod opiekę oo. karmelitów.

Śnipiszki są w samym cen-

dlug nich udaje mi się odtworzyć

XX w. wladze sowieckie zbu-

dlatego nie zdziwilam się, że

Dalsza historia obrazu ­ to licz-

trum miasta, na prawym brze-

dawną topografię tego miejsca.

rzyly kapliczkę, a rzeźba za-

wśród znalezionych znalazl się

ni pielgrzymi, żarliwe modlitwy

gu Wilii, tuż przy Zielonym

ginęla, przypuszczano, że zo-

Mówi się o planach odbu-

medalik stamtąd. Pielgrzymo-

i wysluchane prośby, o których

Moście, wlaśnie stąd kiedyś

stala zniszczona, wydawalo

dowy kapliczki, nawet, jeśli

wano do sanktuarium i ze Lwo-

świadczyly liczne wota, a nad

zaczynaly się pielgrzymki na

się nawet, że już o niej zapo-

trzeba ją będzie ustawić niedo-

wa, i z pobliskiego Buska, z Ka-

wotami wymowny krótki napis

wileńską kalwarię. Na począt-

kladnie w tym samym miejscu,

mniano. Jednak w 2017 roku

mionki czy okolic. Przybywali

po lacinie: ,,Uczynil moc swo-

ku XVIII wieku ojcowie jezuici

moglaby stanąć trochę bliżej

niespodziewanie znaleziono

wierni obydwu obrządków, by

im ramieniem". W okresie za-

rozpoczęli w tym miejscu budo-

kościola. Wilno ma już pewne

Śnipiskiego Chrystusa w pod-

ostatni odcinek drogi, już na

borów wladze austriackie wy-

wę kościola pod wezwaniem św.

doświadczenie w tym temacie

ziemiach kościola św. Rafala

terenie sanktuarium, przebyć

rzucily karmelitów z Milatyna,

Rafala Archaniola. Byl to trud-

­ niedawno odbudowano ka-

Archaniola, odrestaurowano,

na kolanach, w modlitewnym

przy okazji ograbiając kościól

ny czas ­ Wiek placzu, trwogi

ale rzeźba nie wrócila na sta-

pliczkę na Antokolu przy ko-

skupieniu i w końcu, przed cu-

i klasztor, nie tknęly jednak ob-

i udręki. Od 20 lat trwala Wojna

re miejsce, a przekazano ją do

ściele świętych Piotra i Pawla,

downym obrazem zanosić swe

razu i sanktuarium nadal ist-

Pólnocna, byl glód i nieurodzaj,

Muzeum Dziedzictwa Kościel-

też w troszkę innym miejscu.

prośby czy skladać podzięko-

nialo. Przestalo istnieć po II

w calej Europie szalala epide-

nego, do dawnego kościola św.

Może uda się i na Śnipiszkach?

wania. Najwięcej wiernych

wojnie światowej, kościól ode-

mia dżumy, umieraly setki ty-

przybywalo, rzecz jasna, w cza-

brano wiernym. Obraz jednak

sięcy ludzi. Wówczas jezuici

sie odpustu, czasem aż 40 ty-

ocalal z wojennej pożogi, obec-

nie tylko nie opuścili Wilna, ale

sięcy, zbudowano nawet spe-

nie jest w Krakowie, w kościele

przez caly czas pomagali cho-

cjalne krużganki, które dawaly

św. Wincentego a Paulo na Kle-

rym i wspierali pozostających

ochronę przed deszczem i mo-

parzu. Po upadku bezbożnego

w niedoli. Pewnie często musieli

gly pomieścić ok. 2 tysięcy pąt-

systemu kościól milatyński od-

prowadzić pogrzeby na cmen-

ników. Odpust obchodzony byl

dano wiernym obrządku pra-

tarz morowy, usytuowany na

14 września, w dniu Podwyż-

woslawnego, a oni wystarali się

wzgórzu, tuż obok rozpoczętej

szenia Krzyża Świętego. Po raz

o umieszczenie kopii cudow-

budowy i żal im się zrobilo nisz-

ostatni ­ w 1939 roku, w obli-

nego obrazu w dawnym sank-

czejącej figury św. Jana Nepo-

czu nawaly niemieckiej, ale też

tuarium.  Rzymskokatolickie

mucena, która jak zwyczaj każe

na kilkadziesiąt godzin przed

sanktuarium milatyńskie zo-

­ stala przy moście, tuż obok

inwazją sowiecką. Tak latwo

stalo odrodzone w Kamionce

cmentarza. Zamienili starą ko-

jest nam dziś zrozumieć wa-

Strumilowej (obecna nazwa ­

lumnę na okazalszą kapliczkę,

runki i nastrój tego ostatniego

Kamionka Buska) w pięknym

ale okazalo się, że i sama figura

odpustu, wczuć się w atmosferę

neogotyckim kościele św. Anny.

byla tak bardzo zniszczona, iż

tego okresu, tego odpustowe-

Duży  okrągly  aluminio-

nie nadawala się do ponowne-

go dnia, pewnie treść modlitw

wy medalik ma urwane uszko,

go ustawienia. Zamówili nową

i nastrój byly bardzo podobne

a zamiast niego dość topornie,

u mistrza Jana. A ten we śnie

do dzisiejszych.

najpewniej gwoździem, prze-

mial widzenie ­ ukazal mu się

Milatyński obraz Pana Jezusa

bity otwór. Z jednej strony jest

Pan Jezus i nakazal wyciosa-

Konającego pochodzi z Rzymu,

kopia cudownego obrazu i mo-

nie figury Chrystusa, dźwiga-

ok. 1700 roku przywiózl go do-

dlitwa: ,,O Mój cudowny w Mi-

jącego krzyż, zapowiadając, że

minikanin o. Józef Mocarski i dal

latynie Boże, niech mnie Twa

ani snycerza, ani jego rodziny

w prezencie swej krewnej ­ Jo-

laska w potrzebie wspomoże",

żadna zaraza nie dotknie. I rze-

annie Krzeczowskiej z okazji jej

a z drugiej strony ­ Matka Bo-

czywiście ­ rodzina snycerza

ślubu z pulkownikem Poplaw-

ska w swym Częstochowskim

przetrwala epidemię, a ojcowie

skim. Wizerunek cierpiącego

wizerunku i napis w otoku.

jezuici otrzymali figurę Chry-

Chrystusa przez kilkadziesiąt

Medalik jest mosiężny, bardzo

stusa zamiast figury świętego

lat byl w domu potomków pani

starannie wykonany, na ko-

Jana Nepomucena. Zakonnicy

Joanny, przechodząc z pokolenia

pii milatyńskiego obrazu wi-

nie byli zbyt zadowoleni z ta-

na pokolenie. W 1745 roku stal

dać strużki krwi, splywające

kiego obrotu sprawy, schowali

się cud ­ wyzdrowial konający

z boku i z dloni Pana Jezusa oraz

więc figurę do podziemi, gdzie